20 жыл т ә уелсіздік ырысымыз Болаша ққ а бастайды ә р ісіміз Егемен елімізді к ө ркейтетін Білім шы ң ына шы ғ у парызымыз

Үй тапсыр- Үй тапсыр- масын сұрау Жаңа сабақ сабақ Сабақты бекіту Үйге тапсырма Бағалау

Периодтық жүйедегі Периодтық жүйедегі орны орны Физикалық қасиеті Физикалық қасиеті Химиялық қасиеті Химиялық қасиеті Табиғаттағы айналымы

Көміртектің аллотропиялық түр өзгерісі емес: Көміртек металдармен әрекеттескенде түзіледі: Тотықтырғыш ретінде көміртек әрекеттеседі: Көміртекке тән тотығу дәрежелері: 1 қате дұрыс қате алмазграфит карбинкөмір 2 дұрыс қате карбидтеркарбонаттар карбиттероксидтер 3 қате дұрыс сутегімен оттегімен Металл оксидтерімен күкіртпен 4 дұрысқате +2,+4,-4+3,+5, -3 +4,+6,-2+5,+7,-1

12С12С

Көміртек –карбениум деген латын сөзінен шыққан латын сөзінен шыққан Көміртектің аллотропиялық аллотропиялық түр өзгерістері аааа лллл мммм аааа зззз гггг рррр аааа фффф ииии тттт

Аллотропия – (грекше allos - өзге және troops – бұрылыс, қасиет ) химиялық troops – бұрылыс, қасиет ) химиялық Элементтердің бірнеше жай заттар түрінде болуы. түрінде болуы. Қазақша тұрпаттастық деп аталады.

Алмаздың түссіз, мөлдіреген түрін – бриллиант деп аталынады. Ол ең әдемі бағалы тастар, әшекейлі заттар әзірленеді. АААА л л л л м м м м а а а а з з з з

Графит карандаш өзегін және электрод өндіруде қолданылады. Графит - карандаш өзегін және электрод өндіруде қолданылады. ГГГГ р р р р а а а а ф ф ф ф и и и и т т т т

КККК ө ө ө ө м м м м і і і і р р р р

Жану реакциясы 2C+O 2 =2CO С+О 2 = CO 2

Білімділік: Көміртек қосылыстарының табиғатта таралуын, алынуын, физикалық қасиеттерін, химиялық қасиеттерін,қосылыстарын және қолданылуын өткен сабақпен байланыстыра отырып түсіндіру. Дамытушылық: Оқушыларды өз бетімен жұмыс істеуге, өзін-өзі тексеруге, химиялық теңдеулерді ұқыпты жазып, теңестіре білуге баулу. Тәрбиелік: Тұрмыстық химияда кездесетін заттармен ұқыпты жұмыс жасауға, сабырлы болуға тәрбиелеу.

Көміртектің қосылыстары: Көміртек (ІІ) оксиді Көмірқышқыл газы Көмір қышқылы Карбонаттар

СО – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді, басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс газы деп те атайды. Отын шала жанғандағы иіс газымен адам дем алса, уланады. Өйткені иіс газы организмде гемоглобиннің оттекті тасымалдауына мүмкіндік бермейді. Мұндай жағдайда адамды тез таза ауаға шығару керек, сонда гемоглобин өз қалпына келеді. Ал иіс газы көмірқышқыл газына айналып тотығады да тыныс алғанда өкпеден шығады. СО – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді, басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс газы деп те атайды. Отын шала жанғандағы иіс газымен адам дем алса, уланады. Өйткені иіс газы организмде гемоглобиннің оттекті тасымалдауына мүмкіндік бермейді. Мұндай жағдайда адамды тез таза ауаға шығару керек, сонда гемоглобин өз қалпына келеді. Ал иіс газы көмірқышқыл газына айналып тотығады да тыныс алғанда өкпеден шығады.

- көмірқышқыл газы.

Зертханада алынуы

Н 2 СО 3 Н 2 СО 3 Н + +НС О 3 – гидрокарбонат ионы НСО 3 - Н + +СО 3 2- карбонат ионы ά =0,17 %

Сілтілермен әрекеттесіп екі қатар тұздар түзеді: Н 2 СО 3 + 2NаОН=Nа 2 СО 3 +2Н 2 О натрий карбонаты Н 2 СО 3 + NаОН=Nа НСО 3 +Н 2 О натрий гидрокарбонаты Nа НСО 3 + NаОН=Nа 2 СО 3 +Н 2 О

Көмір қышқылының тұздары Қыздырғанда ыдырайды: СаСО 3 =СаО+СО 2 2NаНСО 3 =Nа 2 СО 3 +СО 2 +Н 2 О Гидролизге ұшырайды: Nа 2 СО 3 +НОН=NаОН+NаНСО 3 Сапалық реакциясы: Nа 2 СО 3 +2НСl=2NaCl+СО 2 +Н 2 О СО 2 +Са(ОН) 2 = Са СО 3+Н 2 О ақ тұнба

Есіңде сақта! Иіс газының қауіпті шамасы-2%, ол қанның гемоглобинімен мықтап байланысып алғанда өлім қаупі туады. Аздап уланудың белгілері:қан ашық қызыл түсті болады,бас қатты ауырып, кейде естен танып қалуға да жеткізеді. Иіс газымен уланған адамды дереу таза ауаға шығару керек.

2С+О 2 =2СО 2СО+О 2 =2СО 2 СО 2 +Na 2 O=Na 2 CO 3 Na 2 CO 3 +CaCl 2 =CaCO 3 +2NaCl CaCO 3 +2HCl=CaCl 2 +H 2 O+CO 2

1. Жоғалған формулалар 1. Жоғалған формулалар 2 Сәйкесін тап 2 Сәйкесін тап 3 Жұмбақ сөз 3 Жұмбақ сөз

Кім шапшаң? (Сәйкестендіру тесті ) Реттік санмен көміртектің, көміртек (ІІ) және (ІV) оксидтерінің химиялық қасиеттерінің жартылай теңдеулері берілген. Әріппен реакция нәтижесінде түзілетін заттарды жұптап, сәйкестендіріңіздер. 1.С+О2 … кДж а)СН4 2. 2С+ О ә) СО2 3.C+Cu O …… б) СаС2 4. С+2 Н2 в) 2СО 5. 2С+Са г) Al4C3 6. 3С+4Аl ғ) СО+Сu 7.2CО + О2 ……+577 кДж д) Сu+ CO2 8. СО+Cu O ……+ ж) H 2 CO 3 9. CО2 + Н 2 CO …..+……. з) 2СО СО2 +2Na OH ……+…… и) Na 2 CO 3 +H CO+Ca O …… к) CaCO 3 +H 12. CO 2 +Ca(OH) 2 ……. л) СaCO 3

Жоғалған формулалар: 1. С + СО СО + 2СО 2 3.С + СuО + СО 4. СаСО 3 + СаСl 2 + Н 2 О + СО 2 5. СаО + СО СО 2 Н 2 СО 3 7. СО 2 + СаСО 3 8. СО 2 + СаСО 3 + Н 2 О

1.О 2 2. О 2 3. Cu 4. HCl 5. CaCO 3 6. H 2 O 7. CaO 8. Ca(OH) 2

К ө міртекті ңСО Н 2 СО 3 СО 2 МgСО 3 КНСО 3 Тұздары Қышқылдары Оксидтері

Жаздың жанға жайлы күндерінің бірінде Алмас шопан атасының үйіне демалуға келеді. Көмекші немересінің келгеніне атасы қатты қуанады. Бір күні Алмас қара тас тауып алады. Онымен сурет салып көреді де қара із қалдыратынын байқады. Түсте от жағып, сүт пісіріп ішіп, маужырап ұйқысы келеді. Бала ұйықтап кеткенде қолындағы тасы сусып, отқа түсіп кетеді. Тас от алып түтінденеді. Осы кезде жауған өткінші жаңбыр түтінді жерге сіңіреді. Одан ауыр әкті суға ағады. Жарқырап күнде шығады. Күн сәулесінің жылуынан әрі жерде әкті су, ұзақ кепкен ақ тастар шашылып жатады. Оянған Алмас жаңбырдың қара тасты ақ тасқа қалай айналдырғанын көріп таң тамаша болады. Ақ тасты алып жерге жазып, сызып көреді. Оның да өзіндік ізі бар. Қара тас не? Ақ тас қалай пайда болды?

(СCO2 H2CO3Ca(HCO3)2CaCO3)

§21Көміртектің қосылыстары тақырыбын оқу 9 есеп (76 бет)