Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті Кафедра: анатомия Факультет: жалпы медицина Тақырыбы: Жүректің ірі қан таймырларының куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциясы. Дене бетінде қан таймырларын тыңдау және басу орындары. Топ: 317 А Ақтөбе, 2013 жил

Жоспар: I.Кіріспе Жүрек және оның құрылысы II.Негізгі бөлім А. Жүрек қабырғаларының куеде қабырғасына проекциялануы Б. Жүректің ірі қан таймырларының куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциясы В. Дене бетінде қан таймырларын тыңдау нүктелері Г. Дене бетінде қан таймырларын басу нұктелері III. Қорытынды

Жүрек - өзіне құятын вена сабауларынан қанды жинап, және оны артерия жүйесі арқылы айдайтын бұлшықетті-қуыс мүше. Жүрек қуысы 4 камераға бөлінеді: 2 жүрекше, 2 қарынша. Сол жақ жүрекше мен сол жақ қарынша өзіндегі қанның қасиетіне қарай сол жақ немесе артериялық жүректі құрайды; оң жақ жүрекше мен оң жақ қарынша оң жақ немесе веналық жүректі құрайды. Эмбрионда жүректің дамуы ұрықтық дамудың үшінші аптасында мезодерманың бір бөлігі спланхнотомның висцеральді жапрақшасынан басталады.

Жүрек куеде аралығында ассиметриялы орналасқан. Оның көп бөлігі ортаңғы сызықтан солға қарай жайғасқан, оң жағында тек оң жақ жүрекше, қуыс веналар қалады. Жүректің ұзын білігі жоғарыдан төмен, оңнан солға, артынан алға қарай қиғаш орналасып, бүкіл дене білігімен шамамен 40* бұрыш түзеді. Сондықтан жүректің оң жақ веналық бөлімі алға таманьь, сол жақ артериялды бөлімі артқа таманьь бұрыла орналасқан сияқты. Жүрек қабымен бірге өзінің алдыңғы бетінің көп бөлігінде өкпемен жабылып тұрады, өкпенің алғы жиектері екі өепеқаптың сәйкесті бөліктерімен бірге жүректің алдынан өтіп, оның алдыңғы бетінің жүрекқап арқылы төске және V-VI қабырғалардың шеміршектеріне жанасатын жерінен басқасын алдыңғы куеде қабырғасынан бөліп тұрады.

Жүрек қабырғаларың куеде қабырғасына проекциялануы: жүрек ұшының соғуы linea mammillaris sinistra – дан 1 см ішке қарай, бесінші сол жақ қабырғааралықта сезіліп тұрады. Жүрек проекциясының жоғарғы шекарасы үшінші қабырға шеміршектерінің жоғарғы жиегі деңгейімен өтеді. Жүректің оң жақ шекарасы төстің оң жақ жиегінен 2-3 см оңға қарай, III қабырғадан V қабырғаға дейін өтеді; төменгі шекарасы көлденең V оң жақ қабырға шеміршегінен жүректің ұшына қарай, сол жақ шекарасы V қабырға шеміршегінен жүрек ұшына дейін өтеді.

Қолқаның жоғарылаған бөлігі (pars ascendens aortae) куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына сол жақта III қабырғааралықтан оң жақта II қабырғаның төске бекитін жеріне дейін проекцияланады. Қолқа доғасы (arcus aortae) куеде клеткасының алдыңға қабырғасына төс аймағында I қабырға шеміршегі деңгейінде және I қабырғааралығында проекцияланады. Қолқа доғасының жоғарғы нүктесі төс тұтқасының ортасына сәйкес каледі. Жүректің ірі қан таймырларының куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциясы.

Өкпе сабауы (truncus pulmonalis). Өкпе сабауы басының куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциялануы сол жақ III қабырға шеміршегінің төске бекитін жерінде. Өкпе сабауының оң және сол өкпе артериялық тармақтарға бөлінуі сол жақ III қабырға шеміршегінің жоғарғы бөліміне немесе төртінші куеде омыртқасы деңгейіне сәйкес каледі. Артериалды өзек (ductus arteriosus) немесе Баталлов өзегінің куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциялануы ялты айға дейінгі балаларда сол жақ II қабырға шеміршегінің төске бекитін жерінде, ялты майдан жоғары балаларда төстің сол жағында II қабырғааралықта. Жоғарғы қуыс венаның (v.cava superior) куеде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциялануы төстің оң жағында II және III қабырға шеміршегі деңгейінде.

1-arcus aortae; 2-pars descendens aortae; 3-truncus pulmonalis; 4- auricula sinistra; 5-ventriculus sinister; 6-ventriculus dexter; 7- atrium dextrum; 8-pars ascendens aortae. Жүрек камераларының және ірі қан таймырларының проекциясы

Жүрек қақпақтарының куеде сарайының алдыңғы бетіне проекция лары төмендегідей: 1.Қос жармалы қақпақтың проекциясы сол жақтағы III қабырғаның төске бекіген жеріне сәйкес каледі. 2.Қолқа қақпақтарының проекциясы III қабырғаның төске бекіген деңгейдегі төс ортасына сәйкес каледі. 3.Үш жармалы қақпақ проекциясы сол жақтағы III және оң жақтағы V қабырғалардың төске бекіген жерлерін қосатын сызықтың ортасына сәйкес каледі. 4.Өкпе артериясы қақпақтарының проекциясы төстің сол жақ шетінен 1-1,5 см қашықтықтағы Iiқабырға аралығына сәйкес каледі. Кеуде клеткасының алдыңғы қабырғасына жүрек тесіктерінің жармалы және жартыайлы қақпақтарының проекциясы 1-ostium trunci pulmonales; 2-ostium atrioventriculare sinistrum;3-apex cordis; 4-ostium atrioventriculare dextrum; 5-ostium aortae.

Жүректі тыңдау орындары Жүрек қақпақтарының проекция орындарының бір-біріне өте жақын орналасатынына байланысты бұл жерлерде әр қақпақтың дыбы сын дара тыңдау өте қиынға түседі. Сондықтан, куеде сарайының алдыңғы бетінде әр қақпақтың дыбы сын жеке тыңдауға болатын орындар бар. Бұл орындар жүрек қақпақтарының проекция сына сәйкес кале бермейді. 1.Қос жармалы қақпақтың дыбыстарын жүрек ұшы соққысының үстінен жақсы тыңдауға болады. Себебі қақапақтың маңында туатын дыбыс сол қарыншаның тығыз бұлшықеті арқылы жүрек ұшына жақсы тарайды. 2. Қолқа қақпақтарын төстің оң жақ жанында II қабырға аралығында тыңдайды. Себебі қолқа қақпақтарының маңында туған дыбыс бұл жерге қан толқынымен тарап жетеді. 3. Өкпе артериясы қақпақтарын төстің сол жақ жанында II қабырға аралығында сәйкес каледі. 4. Үш жармалы қақпақты семсерше өскіні түбінің деңгейінде тыңдайды. Бұл орында қақпақтың проекция сына сәйкес каледі. Негізінен әр қақапақтың дыбы сын көрсетілген орындарда тыңдайды. Әйткенмен кейбір жағдайларда қақпақ дыбыстарын оның проекция орынында да тыңдауға тура каледі.

Жүректі тыңдаудың реті, нүктелері Жүректі тыңдаудың реті мынадай: әуелі қос жармалы қақпақтың дыбы сын жүрек ұшы соққысының үстінен тыңдайды (I тыңдау нүктесі), одна кейін қолқа қақпақтарының дыбы сын төстің оң жақ жанында II қабырға аралығында (II тыңдау нүктесі), өкпе артерия лары қақпақтарының дыбы сын төстің сол жақ жанында II қабырға аралығында (III тыңдау нүктесі) және үш жармалы қақпақтың дыбы сын семсерше өскіні түбінің үстінде (IV тыңдау нүктесі) тыңдайды. Жүректі тыңдағанда өолданылатын бұл реттілік қақпақтардың зақымдану жиілігіне байланысты – әуелі жиірек жарақаттанаттын қақпақтарды тыңдайды. Жүректі тыңдағанда, көрсетілген 4 тыңдау нүктесінен басқа,V тыңдау нүктесі де бар. Ол Боткин-Эрб нүктесі деп аталады. Оның урны төстің сол жақ жанындағы III қабырғааралық. Бұл нүктеде қолқа қақпақтарының кемістігінде кездесетін диастолалық шуй жақсы естіледі.

Ірі қан таймырларының басу орындарын анықтау Қан таймырларының басу орындарын анықтау үшін олардың шектерін білу керек. Жүрек шегін төстің екі жағынан II қабырға аралықта анықтайды. Екі жақта да қалыпты жағдайда таймыр будаларының шектері төс шетінен сыртқа шықпайды. Оң жақта таймыр будасының құрмына қолқаның жоғарылаған бқлігі мен жоғарғы қуыс ванессы, сол жақта таймыр будасының құрамына қолқаның төмендеген бөлімі мен өкпе артериясы кіреді.