а) білімділік - білімдерінен өткендерді еске түсіру, жаңа мәтінмен таныса отырып, білімдерін әрі қарай ұштастыру. ә) тәрбиелік – қазақ халқының би, шешендердің. - презентация

1

2 а) білімділік - білімдерінен өткендерді еске түсіру, жаңа мәтінмен таныса отырып, білімдерін әрі қарай ұштастыру. ә) тәрбиелік – қазақ халқының би, шешендердің сөздерімен таныса отырып, тапқырлыққа, әділ, отбасын құрметтеуге тәрбиелеу. б) дамытушылық - оқушыларды өз ойын еркін жеткізуге, тіл байлығын дамытуға, шығармашылыққа баулу. 1

3 Шешендік сөздер Шешендік арнау Шешендік толғау Шешендік дау 3

4 Шешендік өнердің ерекшеліктері Ауызда, халық жадында сақталған. Авторы халық. 1

5 ҒасырБи-шешендер XII-XIIIМайқы би, Аяз би XIV-XVАсан қайғы, Жиренше шешен XV-XVIIIШалкиіз, Бұқар жырау XVIII Төле, Қазыбек, Әйтеке, Шортанбай, Дулат, Мұрат т.б. XVIII-XIXХан-сұлтандрға қарсы шыққандар: Байдалы би, Тіленші би, Тарақты тұяқ, Шалқар шешен. Бек-болыстарға қарсы: Сырым Датұлы, Досбол шешен

6 Ұлы жүздің төбе биі Орта жүздің төбе биі Кіші жүздің төбе биі Төле би Қаз дауысты Қазыбек би Әйтеке би Атақты шешендер Мемлекет және қоғам қайраткерлері Тәуке ханның кеңесшілері «Жеті жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын шығаруға үлес қосқан билер Ұлт тәуелсіздігі мен бостандығын, татулық пен бірлігін насихаттаушылар 5

7 Бір үйдің баласы болма, Көп үйдің баласы бол. Бір елдің атасы болма, Бар елдің данасы бол. Өзіңе-өзің әміл болма, Халқыңа әділ бол. Жауыңа қатал болма, Досыңа адал бол. (Төле би) Алтын ұяң - әйелің қымбат, Құт-береке – атаң қымбат. Аймалайтын – анаң қымбат, Мейірімді – апаң қымбат. (Қазыбек би) Арадан шыққан жау қиын, Таусылмайтын дау қиын. Шанышқыласа сөз қиын, Жазылмаса дерт қиын, Іске аспаса серт қиын. (Әйтеке би) 7

8 Жәнібек пен Жиренше. Жәнібек хан уазірлеріне: Маған өтірік пен шынның арасы немен айырылады, соны тауып беріңдер, - дейді. Ханның қырық уәзірлері қырық күн ойланып, таба алмайды. Мұны естіген Жиренше шешен үйіне келіп, Қарашашқа: - Жәнібек ханымыз қырық уәзіріне: Өтірік шынның арасын айырыңдар,-деп қысым жасап жатыр,-дейді Өтірік пен шынның арасы- бір-ақ тұтам жер.Оның мәнісі: көзбен көрген – шын, құлақпен естіген - өтірік.Құлақ пен көздің арасы бір – ақ тұтам ғой.Көзбен көрген – анық, құлақпен естіген – танық емес пе? – дейді. 8

9 Берілген шешендік сөздерді құрамына қарай талда. Білімді адам ашпай көріп, айтпай сезеді, Білімсіз надан нені көріп, нені сезеді? Әйел – үйдегі ырысың, Ұл – айбарлы қылышың, Қыз – түздегі өрісің, Келін – кеңейген тынысың.

10 * КЕҢЕС Ей, перзентім, білгенің жөн адам үш түрлі болады. Адамның бірінші түрі - біледі және білген сайын білгісі келеді,бұлар ғалымдар тобына жатады. Бұлардың айтқанына риза болу керек. Екінші түрі – біледі, біле тұра білмеймін дейді. Бұлар ұйқыдағы зұлымдар, олардан сақ болған жөн. Үшіншісі – білмейді және білгеннің тілін алмайды. Олар ессіз надандар. Бұлар аулақ жүру керек.

11 Рахмет.