Шәкәрім Құдайбердіұлы Еңлік - Кебек дастаны І топ : 1. Дастанда кездесетін тарихи оқиғалар 2. Дастанда кездесетін топонимикалық атаулар 3. Дастанда кездесетін. - презентация

1

2 Шәкәрім Құдайбердіұлы Еңлік - Кебек дастаны І топ : 1. Дастанда кездесетін тарихи оқиғалар 2. Дастанда кездесетін топонимикалық атаулар 3. Дастанда кездесетін ономастикалық атауларды жинақтап, тарихи деректермен дәлелдеп колу. ІІ топ: 1.Поэмадағы басты кейіпкерлерге мінездеме. 2. Егер сен автор болсаң, шығарманы қалай аяқтар едің? ойтолғау жазу.

3 1. Суреттеңіз: Шәкәрімнің бір шығармасының көркемдігіне тоқталыңыз. 2. Саралаңыз: Кез келген бір өлеңінің идеясы мен бүгінгі күнмен байланысына тоқталыңыз. 3. Салыстырыңыз: М.Әуезовтың «Еңлік-Кебек» пьесасы мен Шәкәрімнің «Еңлік - Кебек» дастанын салыстырыңыз. 4. Қолданыңыз: Шәкәрімнің бір өлеңін жатқа оқыңыз. 5. Сезініңіз: «Шәкәрім өмірі туралы өткенде сезіміңізге ерекше әсер еткен тұстары балды?»денег сұраққа жауап беріңіз. 6. Зерттеңіз: Шәкәрімнің ақталуы туралы зерттеу деректеріне тоқталыңыз.

4 Қажымай удалдық жолында болыңдар, Өнерлі елдерден өнеге алыңдар... Шәкәрім

5

6

7

8 (Білемін бағанын ғана толтыру керек.) БілемінБілгім келеді Мен үшін жаңалық

9

10 Сүйінбайдың батасы: Түскен жолың даңғыл, өмірің айдын болсын, Домбыра, садақ, өлең, оқты орнымен жұмсай біл, Шыншыл, әділ бол, көптің ойындағысын тап, сөзін сөйле. Дұшпаныңа әрқашан да батыр бол, Әрқашан да удал бол, жөн іске қамал бол, Жаманға - қашық, жақсыға -асық бол. Таусылмайтын - дәулет, тозбайтын сәулет берсін. Сөзің асыл, ғұмырың ғасыр болсын, Береке дарып, бақ қонсын, Әумин» Жамбыл: Менің пірім – Сүйінбай, Сөз сөйлемен сыйынбай. Сырлы, сұлу сөздері Маған тартқан сыйындай. Сүйінбай деп жырласам, Сөз келеді бұрқырап, Қара дауыл құйындай...

11

12

13

14 Жамбылдың күйлері Арнау күйлер Тарихи күйлер Аңыз күйлері Өмірбаяндық күйлер Тартыс күйлер "Басшылбай- Күйшiлбай", "Қайсабек күйi", "Есiм- Саржан", "Нәрiкбай- дың зары" "Абылай шайқамасы", "Керзаман", "Ұлы Отанға" "Ерке этан", "Сұрмер- ген", "Боз iнген" "Қайырсыз", "Қайырлы", "Өттi-ау, дәурен" "Жамбылдың қырғыз Мұраталы күйшiмен тартысы", "Сәтина қызбен күй тартысы"

15

16 Лирика түрлеріӨлеңдері Саяси – әлеуметтік лирика «Зілді бұйрық», «Шағым», «Патша әмірі тарылды», «Кедей күйі», «Мәмбетке», «Өстепкеде», «Сараң бай мен жомарт кедей», «Сәт сайланарда», «Шәбденге», «Сәт сайланарда», «Шалтабайға», «Мәңке туралы», «Кәдірбайдың төбеті», «Қалиға», т.б. Философиялық лирика«Жаратылыс сыры», «Өсиет», т.б. Көңіл-күй лирикасы «Менің өмірім», «Кәрілік», «Әкеме», «Жаныс ақынға», «Абайдың суреті», т.б. Махаббат лирикасы«Кәмшат қыз», «Бұрымға», т.б. Табиғат лирикасы«Жаз»

17 Бұрымға Сен лашын болғанда, мен - ақсұңқар Бір көріп дидарыңа балдым іңкәр. Көркің бар көрген адам таң қалғандай, Шыққандай жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар. Жасымнан жақсыларды жағаладым, Алатау, Қаратауды араладым. Қай тұсқа аттың басын тіресем де, Өзіңнен басқа сұлу таба алмадым. Жарқ еткен оқтан ұшқыр бота көзің, Балқытар қорғасындай айтқан сөзің. Сыртыңнан атыңды естіп жүруші едім, Қаңбақтай жел аударған келді-ау кезім. Айрылдым ай жарықта Бұрымымнан, Азаптың кім құтылған құрығынан. Жастықтың желігімен жүргенімде, Келмейтін Сырдың сумы шұлығымнан.

18 Тақырыбы: Өлеңнің идеясы, тәрбиелік мәні: Лирика түрі: Жанры: Шумақ саны: Әр шумақтағы тармақ саны: Бунақ саны: Буын саны: Ұйқас түрі: Көркемдегіш тәсілдер:

19 Көркемдегіш тәсілдер:

20

21

22

23 Өлеңдегі ақын бейнесі Өлеңдегі болыс бейнесі

24 Ақын шығармаларының шоқтығы биігі – айтыстары. Бөлекқызымен – 1870 жилы. Айкүміспен – 1872 жилы. Бақтыбаймен – 1872 жилы. Сары ақынмен – 1875 жилы. Құлмамбетпен – 1881 жилы. Бөлтірікпен – 1890 жилы. Шыбыл шалман – 1890 жилы. Сарбас ақынмен – 1895 жилы. Досмағаңбетпен – 1907 жилы. Шашубаймен – 1909 жилы.

25 Айтыскерге тән қасиеттер

26

27 Айтыс

28 ЖамбылҚұлманбет

29 Қожақ Әйімхан Қожаш Қожамберді Күлтай Аққұлы Ақбала Алғадай Ізтілеу Шыныбай Тезекбай

30

31 Алғадай туралы әрбір ой Түнеукүнгі кеткеннен, Ғали жаңа келдің бе? Алғадайдың мүрдесін, Жол – жөнекей көрдің бе? «Топырағың торқа боп, Тыныш ұйықта» дедің бе? Қалай қиып қалдырдың, Қарт әкеңді еліңде? Елжірейді өзегім, Ауырады белім де. Қаза болып көзелім, Халім қиын менің де. Сөздік Мүрде- өлген адамның денесі Көзел-көпті көрген, сұңғыла

32

33

34

35

36

37

38

39

40 БілемінБілгім келедіМен үшін жаңалық

41 «Егер біз Жамбыл даналығын тәу етіп, ұлылығын ұлағат тұтып жатсақ, оның басты себебі Жамбыл арманының адамзаттық арман аңсарымен ұласып жатқандығында. Сондықтан да қазақтың Жамбылына адамзаттың Жамбылы ретінде құрмет көрсетіп, өлмес рухының алдында басымызды иеміз» Н.Ә.Назарбаев Н.Ә.Назарбаев

42