Сарыарқа Қазақстанның ірі физикалық-географиялық және табиғи-тарихи аймақтың бірі. Сарыарқа – халықтық атау. Оған Қарағанды, Ақмола облыстарының жері. - презентация

1

2

3 Сарыарқа Қазақстанның ірі физикалық-географиялық және табиғи-тарихи аймақтың бірі. Сарыарқа – халықтық актау. Оған Қарағанды, Ақмола облыстарының жері толықтай, Қостанай, ШҚО, Павлодар облисының біраз жері кіреді. Қарағанды облисының территориясы, негізінен, Сарыарқаның орта бөлігінде орналасқан. Сондықтан да жергілікті халық осы өңірді ежелден Сарыарқа, Арқа даласы деп атаған. Сарыарқа актауы «жер бетіндегі өсімдіктері күйгендіктен сарғайып жаталтын кең де үлкен жен, жалпақ үстірт, сансыз адырлы қырқа» ұғымын білдіреді. Сарыарқа – қазақтың байлығының көзі ғана емес, сонымен қатар өнердің, мәдениеттің және тарихтың кеніші. Сарыарқаның асыл тумалары, сонату Абылай заманындағы Бұқар жырау, Қаз дауысты Қазыбек, ақындар Шөже, Шашубай, Доскей, жазуши С.Сейфуллин және ақын Қ.Аманжолов, композиторлар Тәттімбет, Мәди, Ұлы Отан соғисының қаһарманы Н.Әбдіров ғалымдар А.Чижевский және Е.Бөкетов, қазақтың тұңғыш ғарышкері Т.Әубәкіров сияқты атақты адамдар Сарыарқаның алтын шиғарған.

4 Сарыар қ а – « Қ аза қ ты ң ұ са қ шо қ исы» (Орталы қ Қ аза қ стан ұ са қ шо қ исы). Батыстан ши ғ ыс қ а дейін ұ зонды ғ ы 1200 км, о ң т ү стіктен солт ү стікке дейін 950 км. Батыс жа ғ ы біршама тегістеу, Ұ лытауды ң таулы жерлері (1133 м) ж ә не К ө кокештау ү стірті (947 м, К ө кеш тауы) ерекешленеді. Шы ғ ыс жа ғ ы 1403 метрге ( Қ ар қ аралы таулары), 1305 метрге (Шы ңғ ыстау жотасы) ж ә не 1565 метрге (А қ сора ң тауы) биіктеп, шо қ илы жер бедерімен айры қ шаланды. Ұ лытауды ңК ө кеш тауы Шы ңғ ыстау жотасыА қ сора ң тауы

5

6

7

8

9

10 Мұғалжир тауы – Орал тауларының оңтүстік жалғасы, Ақтөбе облисының аумағында. Солтүстіктен оңтүстікке қарай 400 км-ге созилып жатыр. Ені км- дей. Орташа биіктігі м, ең биік жері – Үлкен Боқтыбай тауы (657 м). Солтүстігінде жіңішке бұйрат түрінде басталып, әрі қарай бір-біріне жарыса орналасқан екі қатар тізбекке бөлінеді. Олардың арасына беті сәл белесті ойыс бөледі (15-20 км). Жоталары кей жерлерде бір-бірімен төбелер жүйесі арқилы жалғасады.

11

12 Маңғыстау - Каспий теңізі жағалауынан солтүстік-солтүстік-батысқа, шиғыс-оңтүстік- шиғысқа қарай тізбектеле жатқан үш жотадан тұрады. Ең ірісі орта тұсындағы Қарактау жотасының ұзондығы 130 км, биіктігі м, ең биік жері Бесшоқы тауы (556 м). Қарактау көлденең жатқан бірнеше ойпаңдар арқилы Шығыс Қарактау, Батыс Қарактау және Қарактаушиққа бөлінеді. Солтүстік Ақтау басқаларына қарағанда көбірек тілімделген және биіктеу (322 м). Терең жыралардың түбінен шағын бұлақтар (Аманбұлақ, Тұщыбек, Шоң, Оңды, Дойдан, Ағашты, т.б.) кездеседі.Қарактау жотасыныңБесшоқы

13

14

15

16

17

18

19 1-топ.Г ү лдана, Н ұ рбану, Қ азы ғ али, Рамазан Сарыар қ а тауларын карта дак ө рсетіп, қ ыс қ аша сипаттама жасау, кескін карта ғ а белгілеп, биік ши ң дарын к ө рсету 2-топ. Д ә урень, К ү місбек, М ұғ алжир, Ма ңғ ыстауды карта дак ө рсетіп, кескін карта да бейнелеу