Шәкәрім Құдайбердіұлы ( ) – ақын, жазушы, философ, тарихшы, ко мпозитор. Абаймен замандас әрі інісі, әрі ол негізін салған реалистік әдебиет дәстүрлерін. - презентация

1

2 Шәкәрім Құдайбердіұлы ( ) – ақын, жазушы, философ, тарихшы, композитор. Абаймен замандас әрі інісі, әрі ол негізін салған реалистік әдебиет дәстүрлерін алға апарушы ізбасары. Өзі өмір сүрген ортаның қоғамдық - саяси және әлеуметтік сыр - сипаттарын керебілуде, қоғам мен адам табиғатындағы кемшіліктерді зерделеуде, туған халқына түзу жол көрсетуде Құдайбердіұлы Абай бағытын ұстанды. Шәкәрім Құдайбердіұлы

3 Шәкәрімнің әкесі Құдайберді Құнанбайдың Күңке денег бәйбішесінен туған, яғни Абайдың туған ағасы. Шәкәрім бес жасында ауыл молдасына оқуға беріледі де хонда жеті жасына дейін оқиды. Жеті жасында өкеден жетім қалған ол бұдан былайғы кезде Абайдың тікалей тәрбиесінде болады. Өскен ортасының аса бай дәстүрлері мен Абай ағасының төрбиесі табиғатынан зверек Шәкәрімнің жетімдік көрмей өсуіне ғана емес, оның таланты ақын, простаты ой иесі болуына да зорь ықпал фасады.

4 Туған жері қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданындағы Шыңғыстау бөктерін де 1858 ж. шілденің 11- де дүниеге келген. Оның әкесі Құдайберді Құнанбайдың үлкен бәйбішесі Күнкеден туған, Абаймен әкесі бір, шешесі бөлек. Шәкәрім схонда Абайға номере іні болып каледі. Өмірбаяны

5 Шәкәрім бес жасында оқуға беріліп, екі жил дай оқиды. Құдайберді отиз жеті жасында дүниеден өткенде, атласы Құнанбайдың тәрбиесінде болған Шәкәрім жетімдік тауқыметін торта қоймаған. Өзінің « Мұтылғанның өмірі » аты ғұмырнамалық өлеңінде бес жасында ауыл молдасынан сабақ ала бастағанын жазады. Атасы оның көңіліне қаяу түсірмей, бетінен қақпай, еркалетіп өсіреді : ол жөнінде ақынның өзі : « қажы марқұм мені жетім деп аяп, қысып оқыта алмай, жетімді сылтау етіп, ойыма не келсе, соны істеп ғылымсыз өстім » деп өкіне ейске аллоды. Алайда ақылды бала өсе кале тез ес жиып, жеті жасынан бастап өлең сөзге бейімділігін танытады.

6 1988 жилы Шәкәрім ақталып, оның өлмес, өшпес мұрасы халқына қайта оралды. Осы жилы ақынның Жазушы және Жалын баспасынан өлеңдер, ал Өнер баспасынан әндер жинақтары жарық көрді. Тап осы жилы қажының 130 жылдығы Абай ауданы, 1998 жилы 140 жылдығы Семей қаласы көлемінде тойланды. Ресми ақталуы

7 « Өмір », « Сәнқойлар », « Ызақорлар », « Құмарлық », « Қалжыңбас », « Тойымсыз нәпсі » сияқты дидакалық өлең - жырларында боямалы ажарлы, жасанды мінез бен жағымсыз қылықты сынға аллоды. Шығармашылығы

8 Құдайбердіұлы өмір сүріп, еңбек еткен тарихи кезеңде қазақ әдебиетінде Абай іргетасын қалаған реалистік дәстүр қалыптасып калежатқанды. Шәкәрім осынау өнегелі үрдісті алғашқы жалғастырушылардың бірі балды. Абай мен Шәкәрім арасында тамырластық аса терең. Өз заманының калелі мәселелерін, қоғамдық шындықты қозғауда екі ақын да ерекше қуат танытқан. Абай тәрізді Шәкәрімнің де ақын ретінде ұсақ - түйек міндерді сынаудан бастап, өз к e зінің күрделі әлеуметтік мәселелерін көтеруге дейінгі аралықтағы терең ойлары, простаты тұжырымдары сайрап жатыр. Шәкәрім және Абай

9 Шәкәрім айналасындағы құбылыстарды сырттай ғана жырлаушы болған жоқ, ол бар нәрсенің қай - қайсысына да мән бере қарады, жақсылығына қуанды, кемшілігіне күйзелді. Ақындық болмысын да осы ыңғайда қалыптастырды. Ақынның азаматық үні осы тараптан естіледі. Оның Абай үлгісіндегі реализмі олд мен азаматық лирика сынан көрінді. Өз заманының көзі ашық, көкірегі озу азаматы ретінде ол халқының басындағы нақты жағдайды көре білді. Осы бағыттағы барлық ой пайымдарын лирика сына нәр қылып құйды.

10 Абайдың әдеби мектебінентәлім алған Құдайбердіұлы ұстазының қазақ халқын әлемдік мәдениет үлгілерімен таныстыру бағытындағы қызметін жемісті жалғастырды. Шәкәрімнің осы тұрғыдағы еңбегін үш салаға беліп қарауға болады. Оның : бірі ақынның әлем әдебиетінің озық ойлы өкілдерін өз өлеңдерінде насихаттап отыруы десек, : екіншісі оның Н. Толстой сияқты заңғар қаламгермен тікалей хат алысып, шығармашылық байланыста жүруі. Ал : үшінші сала - Шәкәрімнің өзге елдер әдебиетінің үлгілі шығармаларын қазақшаға аударуы. Шәкәрім және әлем әдебиеті

11 Жастық туралы Жастық туралы Адам не мене ? Адам не мене ? Адамшылық Ажалсыз әскер Ажалсыз әскер Арман Өлеңдері

12 Назарларыңызға рахмет !!! Ikaz.kz