Зат есім Заттың атын білдіріп, Кім? Не? Кімдер? Нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздер. Құрылымы жағынан дара және күрделі болып бөлінеді. - презентация

1 Зат есім Заттың алтын білдіріп, Кім? Не? Кімдер? Нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздер. Құрылымы жағынан дара және күрделі болып бөлінеді.

2 Кім? Не? сұрақтарының қойылуы Қазақ тілінде Кім? Кімдер? сұрақтары тек қана адамдарға қойылады, Не? Нелер? сұрақтары қалған жанды, жансыз зат есімдерге қойылады. Қазақ тілінде Кім? Кімдер? сұрақтары тек қана адамдарға қойылады, Не? Нелер? сұрақтары қалған жанды, жансыз зат есімдерге қойылады.

3 Күрделі зат есімдердің түрлері 1.Біріккен зат есім.(бағдаршам, Сарыарқа) 2.Қосарланған зат есім (ата-ана,ой-қыр) 3.Тіркескен зат есімдер (күн тәртібі,қазақ тілі,Астана қаласы,балалар бақшасы) 4.Қысқарған зат есімдер (ҚазТАГ,ТМД,БҰҰ,СҚМУ)

4 Зат есімнің түрленуі Зат есімге қазақ тіліндегі төрт жалғау да жалғанады. Зат есімге қазақ тіліндегі төрт жалғау да жалғанады. Олар : көптік жалғау,септік жалғау, тәуелдік жалғау,жіктік жалғау. Олар : көптік жалғау,септік жалғау, тәуелдік жалғау,жіктік жалғау. Мысалы : домбыралар,домбырам, домбырамен, ақынмын. Мысалы : домбыралар,домбырам, домбырамен, ақынмын.

5 Зат есім жасайтын жұрнақтар -ши,-ші: оқуши,жұмысши,домбыраши -ши,-ші: оқуши,жұмысши,домбыраши -шилық,-шілік: кемшілік,егіншілік -шилық,-шілік: кемшілік,егіншілік -лас,-лес,-да-с,-дес,-тес,-тес: жолда-с,сабақтес,салалас -лас,-лес,-да-с,-дес,-тес,-тес: жолда-с,сабақтес,салалас -лық,-лік,-дық,-дік,-тық,тік: орындық,батылдық -лық,-лік,-дық,-дік,-тық,тік: орындық,батылдық -хана: аурухана,емхана,астана,дәріхана -хана: аурухана,емхана,астана,дәріхана -ма,-ме,-па,-пе,-ба,-бе: кеспе,сызба,көрме -ма,-ме,-па,-пе,-ба,-бе: кеспе,сызба,көрме -қын,-кін,-ғын,-гін: басқын,тұтқын -қын,-кін,-ғын,-гін: басқын,тұтқын -ыс,-іс,-с: айтыс,етіс,қоныс,бекініс -ыс,-іс,-с: айтыс,етіс,қоныс,бекініс -у: қамау,егэ у,тұсау,сұрау -у: қамау,егэ у,тұсау,сұрау -ыш,-іш,-ш: қуаныш,жұбаныш,сағыныш -ыш,-іш,-ш: қуаныш,жұбаныш,сағыныш -қы,-кі,-ғы,-гі: шалғы,бұрғы,сүзгі -қы,-кі,-ғы,-гі: шалғы,бұрғы,сүзгі

6 Зат есімнің мағынасына қарай бөлінуі 1. Жалпы(адам,кітап,қала,жел,көбелек) 1. Жалпы(адам,кітап,қала,жел,көбелек) 2. Жалқы (Құрманғазы, Адай,Құлагер) 2. Жалқы (Құрманғазы, Адай,Құлагер) 3. Деректі (кісі,бала,гүл,алма,тес) 3. Деректі (кісі,бала,гүл,алма,тес) 4. Дерексіз(арман,ой, намыс,сезім,қуаныш) 4. Дерексіз(арман,ой, намыс,сезім,қуаныш) 5. Жанды(адам,бала,қой, ешкі, іні,арыстан) 5. Жанды(адам,бала,қой, ешкі, іні,арыстан) 6. Жансыз(мемлекет, ағаш,жапырақ,үй) 6. Жансыз(мемлекет, ағаш,жапырақ,үй)