ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ М.Х ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯ ИНСТИТУТІ. - презентация

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ М.Х ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯ ИНСТИТУТІ Азық-түлік өнімдері технологиясыкафедрасы Жемістер. Жемістердің қасиеттері мен түрлері. Жеміс-жидектерді өңдеу және сақтау Тараз, 2018жыл

2 Ж О С П А Р ЖЕМІСТЕРДІҢ СИПАТТАМАСЫ ЖЕМІСТЕРДІҢ СИПАТТАМАСЫ ЖЕМІСТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ МЕН СОРТТАРЫ ЖЕМІСТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ МЕН СОРТТАРЫ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІҢ ЖАЛПЫ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІҢ ЖАЛПЫ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ ӨҢДЕУ ӘДІСТЕРІ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ ӨҢДЕУ ӘДІСТЕРІ КЕПКЕН ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІҢ АССОРТИМЕНТІ КЕПКЕН ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІҢ АССОРТИМЕНТІ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ КОНСЕРВІЛЕУДІҢ ТИІМДІЛІГІ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ КОНСЕРВІЛЕУДІҢ ТИІМДІЛІГІ ЖҮЗІМНЕН ШЫРЫН АЛУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ ЖҮЗІМНЕН ШЫРЫН АЛУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ САҚТАУ ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ САҚТАУ

3 Ж Е М І С Т Е Р Д І Ң С И П А Т Т А М А С Ы Жеміс – жидек өсіру Қазақстанда 20 ғасырдың 30–жылдарынан бастап дами түсті.Әуелі аймақтықтәжірибе стансасы ашылып, кейін ол Қазақ егіншілік ғылыми – зерттеу институтының қарамағына берілді де, 1959 жылы Қазақ жеміс және жүзім шаруашылығы ғылыми зерттеу институты құрылды. Ол шығарған он беске жуық жеміс–жидек сорттары еліміздің әр түрлі аумақтарында аудандастырылды. Жеміс-аса құнды, тағамдық өнім. Оның құрамында тез қорытылатын көмірсулар, органикалық қышқылдар, С витамині, минералды тұздар, пектинді, тұтқырлы, бояушы, хош иіс беретін организмге пайдалы заттар болады.

4 Ж Е М І С Т Е Р Д І Ң Ж І К Т Е Л У І 1.ТҰҚЫМДЫ ЖЕМІСТЕР 5. СУБТРОПИКАЛЫҚ ЖЕМІСТЕР 4. ЖАҢҒАҚТЫ ЖЕМІСТТЕР 3.ЖИДЕКТЕР 2.СҮЙЕКТІ ЖЕМІСТЕР

5 1.Т Ұ Қ Ы М Д Ы Ж Е М І С Т Е Р Тұқымды жемістер қабығынан, жеміс жұмсағынан және тұқымы бар бес ұялы камерадан тұрады. Жоғары тағамдық құндылықпен ерекшеленеді және өңдеу үшін құнды шикізат болып табылады АЛМА-басқа жемісті дақылдарға қарағанда бірінші орын алады. Негізінен оңтүстік және орталық аймақтарда өсіріледі.Адамдардың тамаққа қолданатын жемістерінің 4/5 – бөлігі – алмалар. Оны ежелден ем – дәмдік тағам ретінде және ас қорытуы бұзылуын реттейтін амал ретінде қолданған. АЛМА-басқа жемісті дақылдарға қарағанда бірінші орын алады. Негізінен оңтүстік және орталық аймақтарда өсіріледі.Адамдардың тамаққа қолданатын жемістерінің 4/5 – бөлігі – алмалар. Оны ежелден ем – дәмдік тағам ретінде және ас қорытуы бұзылуын реттейтін амал ретінде қолданған. АЛМҰРТ-алмаларға қарағанда нәзіктеу, нашар сақталады, алмалармен салыстырғанда қышқыл мөлшері аз, қант мқлшері көп. Алмұртты балғын түрінде қолданады яғни одан компот, тосап, цукат дайындайды. АЛМҰРТ-алмаларға қарағанда нәзіктеу, нашар сақталады, алмалармен салыстырғанда қышқыл мөлшері аз, қант мқлшері көп. Алмұртты балғын түрінде қолданады яғни одан компот, тосап, цукат дайындайды.

6 2.С Ү Й Е К Т І Ж Е М І С Т Е Р Сүйекті жемістерге шие, өрік, абрикос, шабдалы жатады. Бұл жемістер қабығынан, шырынды жұмсағынан және сүйектен тұрады Шие- маусым тамызда піседі. Шырынның Шие- маусым тамызда піседі. Шырынның түсіне байланысты шиені екі топқа түсіне байланысты шиені екі топқа бөледі морели(қою түсті, шырыны бөледі морели(қою түсті, шырыны қышқыл дәмді)аморели(ашық түсті және қышқыл дәмді)аморели(ашық түсті және түссіз шырыны бар және қышқылдығы түссіз шырыны бар және қышқылдығы төмен) төмен) Жалпы алқорының бірнеше таптары Жалпы алқорының бірнеше таптары өсіріледі: Венгерки, ренклодты, жұмыртқалы алқоры. өсіріледі: Венгерки, ренклодты, жұмыртқалы алқоры. Венгерки-қою түсті жұмыртқа формалы ірі немесе Венгерки-қою түсті жұмыртқа формалы ірі немесе орташа жемістер. Жұмсағы тығыз шырынды, орташа жемістер. Жұмсағы тығыз шырынды, қышқыл-тәтті.Ренклодтар жасыл немесе сары қышқыл-тәтті.Ренклодтар жасыл немесе сары түсті,домалақ тәтті сүйегі алынбайтын түсті,домалақ тәтті сүйегі алынбайтын жемістер.Жұмыртқалы алқоры сары немесе қызыл жемістер.Жұмыртқалы алқоры сары немесе қызыл сары түсті жұмыртқа формалы,қышқыл сары түсті жұмыртқа формалы,қышқыл тәтті,шырынды жұмсағы бар ірі жемістер. тәтті,шырынды жұмсағы бар ірі жемістер.

7 3.Ж И Д Е К Т Е Р Д І Ң Ж І К Т Е Л У І Ж И Д Е К Т Е Р а) НАҒЫЗ ЖИДЕКТЕР b) КҮРДЕЛІ ЖИДЕКТЕР c) ЖАЛҒАН ЖИДЕКТЕР

8 а) Н А Ғ Ы З Ж И Д Е К Т Е Р а) Н А Ғ Ы З Ж И Д Е К Т Е Р Нағыз жидектер ішінде тұқымды, шырынды жқмсағы бар бір жемістерден тұрады. Оларға жүзім, қарақат, мүкжидек жатады.

9 b) К Ү Р Д Е Л І Ж И Д Е К Т Е Р b) К Ү Р Д Е Л І Ж И Д Е К Т Е Р Бір жерде жиналған бірнеше майда жемістерден тұрады. Оларға таңқурай, сиыр бүлдірген т.б жатады Таңқурай-елімізде Таңқурай-елімізде бақшалық және жабайы түрі кең тараған. бақшалық және жабайы түрі кең тараған. Таңқурайды балғын түрінде де, Таңқурайды балғын түрінде де, қолданылад қолданылад Бүлдірген-жалпы бақшалық бүлдірген Бүлдірген-жалпы бақшалық бүлдірген ерте піседі және ерекше дәм мен хош иіск ерте піседі және ерекше дәм мен хош иіск ие Оларды негізі балғын түрінде негізі ие Оларды негізі балғын түрінде негізі балғын түрінде емдік мақсатта қолданады балғын түрінде емдік мақсатта қолданады және өңдйді. және өңдйді.

10 с) Ж А Л Ғ А Н Ж И Д Е К Т Е Р с) Ж А Л Ғ А Н Ж И Д Е К Т Е Р Бетінде майда тұқымдар бар бір жидектер( қара бүлдірген, құлпынай) Құлпынай-жидектері ұзынша конус Құлпынай-жидектері ұзынша конус формалы, қою күлгін түсті жидек. формалы, қою күлгін түсті жидек. Қара бүлдірген –жидектері Қара бүлдірген –жидектері таңқурайға ұқсас, тек күлгін түсті таңқурайға ұқсас, тек күлгін түсті жидектердің бірі жидектердің бірі

11 4.Ж А Ң Ғ А Қ Т Ы Ж Е М І С Т Е Р Жаңғақты жемістерге: қауыздалған жаңғақ, грех, Жаңғақты жемістерге: қауыздалған жаңғақ, грех, кедр жаңғақтары, миндаль, фисташки, жер кедр жаңғақтары, миндаль, фисташки, жер жаңғағы, кешью және т.б жатады.Жаңғақтар жаңғағы, кешью және т.б жатады.Жаңғақтар жоғары май(40-70%) және белок(15,5-22%) жоғары май(40-70%) және белок(15,5-22%) мөлшерімен ерекшелінеді, олардың құрамында мөлшерімен ерекшелінеді, олардың құрамында минералды заттар (3% дейін) А В С тобы минералды заттар (3% дейін) А В С тобы витаминдер бар Жаңғақтарды шикі және витаминдер бар Жаңғақтарды шикі және қуырылған түріде тамаққа қолданады, қуырылған түріде тамаққа қолданады, сонымен қатар оларды кондитер сонымен қатар оларды кондитер өндірісінде, аспаздықта пайдаланады өндірісінде, аспаздықта пайдаланады кейбір жаңғақтардан май алады кейбір жаңғақтардан май алады Қауыздалған жаңғақ - жабайы түрде өседі Қауыздалған жаңғақ - жабайы түрде өседі және дақылдық өкілі фундук бар. Фундук және дақылдық өкілі фундук бар. Фундук фдросы оран жаңғағына қарағанда ірілеу, фдросы оран жаңғағына қарағанда ірілеу, қауызы жұқа және ядро шығымы жоғары. қауызы жұқа және ядро шығымы жоғары.

12 5.С У Б Т Р О П И К А Л Ы Қ Ж Е М І С Т Е Р 5.С У Б Т Р О П И К А Л Ы Қ Ж Е М І С Т Е Р Бұл топқа цитрусты жемістер(апельсиндер, мандариндер, лимон, грейпфрут), анар,құрма, інжір, фейхоа жатады Мандариндер-қызыл сары түсті жазық домалақ формалы жемістер,қабығы жұмсағынан жеңіл ажыратылады. Піскен жемістердің жұмсағы нәзік шырынды, ароматты және тәтті Апельсин-қызыл сары немесе қызылдау Апельсин-қызыл сары немесе қызылдау қабықты домалақ, шар тәрізді жемістер қабықты домалақ, шар тәрізді жемістер Лимон -сопақ немесе жұмыртқа тәрізді Лимон -сопақ немесе жұмыртқа тәрізді формалы жемістер. Лимон бөліктері өзара формалы жемістер. Лимон бөліктері өзара және қабығымен тығыз жабысқан. және қабығымен тығыз жабысқан.

13 Анар -сары немесе қызыл түсті жуан қабықпен Анар -сары немесе қызыл түсті жуан қабықпен қапталған ірі шар формалы жемістер. Жеміс ішінде қапталған ірі шар формалы жемістер. Жеміс ішінде қызыл немесе қызғылт түсті, қышқыл тәтті шырынды қызыл немесе қызғылт түсті, қышқыл тәтті шырынды жұмсақпен қапталған тұқымдары камераға бөлінген жұмсақпен қапталған тұқымдары камераға бөлінген Ананас- шөптесін өсімдік Ананас- шөптесін өсімдік жемістер.Оларды тропи- жемістер.Оларды тропи- калық климатты елдерден калық климатты елдерден әкеледі. Жеміс массасы 1-2 әкеледі. Жеміс массасы 1-2 кг болады. Жұмсағы ашық кг болады. Жұмсағы ашық сары түсті, нәзік, қышқыл сары түсті, нәзік, қышқыл тәтті, ароматты жеміс. тәтті, ароматты жеміс. Банан-шөптесін өсімдіктер жемісі. Ол Вьетнам, Куба, Үндістан басқа да тропикалық елдерден әкелінеді. Жеміс ұзындығы 20-25см ұзынша формалы жуан жеңіл алынатын сары түсті қабықпен жабылған. Піскен банан крахмалға өте бай.

14 ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ ӨнімСуАқуызКөмірсуМоно,,дисаха ридтер КрахмалКлетчаткаОрг. қышқ Алмұрт 87,50,410,79,00,50,60,3 Шие 85,50,811,310,6-0,51,3 Алма 85,50,411,39,00,80,60,7 Өрік 86,00,910,510,0-0,81,3 Шабдалы 86,50,910,49,5-0,90,7 Жүзім 80,20,417,516,0-0,6 Таңқурай 84,51,88,17,2-4,01,3 Бүлдірген 87,00,89,08,3-5,11,9 Мандарин 88,50,88,68,1-0,61,0 Апельсин 87,50,98,47,5-1,41,3 Ананас 86,00,411,811,5-0,40,7 Құрма 81,50,515,915,2-0,50,1 Банан 74,01,522,419,02,00,80.4 Лимон 87,70,93,63,0-1,35,7

15 МИНЕРАЛДЫ ЗАТТАР МИНЕРАЛДЫ ЗАТТАР ДӘРУМЕНДЕР ДӘРУМЕНДЕР ӨНІМNaKCaPFe Β каротин В1В1В1В1В2РРС Алмұрт , Шие , Алхоры , Өрік , Шабдалы , Жізім ,6Сл Таңқурай , Бүлдірген , Қарлығанс Қарақат , Апельсин , Мандарин , Лимон , Анар ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДЕГІ МИНЕРАЛДЫ ЗАТТАР МЕН ДӘРУМЕНДЕР

16 ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ ӨҢДЕУ ТӘСІЛДЕРІ ӨҢДЕУ ӘДІСТЕРІ АШЫТУКОНСЕРВІЛЕУТОҢАЗЫТУКЕПТІРУМАРИНАДТАУТҰЗДАУ

17 ЖЕМІС-ЖИДЕКТІ ӨҢДЕУ ӘДІСТЕРІ Маринадтау- ол сірке қышқылының консервілеуші әрекетіне негізделген. Маринадтау кезінде тұз, қант және татымдықтар қосады. Ашыту (тұздау)- ол жемістер құрамындағы қанттардың сүт қышқылды бактериялардың ашу нәтижесінде түзілетін сүт қышқылының консервілеуші әрекетіне негізделген. Сүт қышқылы шіріткіш микробтардың әрекетін тежейді және жаңа дәм береді. Кептіру- жемістерді кептіру кезінде ылғалды 16-20% қалғанша жояды, нәтижесінде олардың калориялығы қлғаяды, микробтардың өміршеңдігі тежеледі. Бірақ кептіру кезінде олардың құрамы өзгереді. Тоқазыту- жемістерді тоқазыту камереларында-25С -50С дейін температураларда тоңазытады.Бұл консервілеудің ең тиімді әдісі. Консервілеу- герметикалық ыдыста консервілеу өңделген және қоршаған орта ауасынан оқшауланған шикізатты жылулық өңдеуге негізделген, нәтижесінде микроорганизмдер жойылып, ферменттер ыдырайды.Бқндай өнімдер сапасы қзгермей ұзақ сақталады.

18 ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ КЕПТІРУ ӘДІСТЕРІ КЕПТІРУ ӘДІСТЕРІ ТАБИҒИ КЕПТІРУ (күн астында немесе көлеңкеде) ЖАСАНДЫ КЕПТІРУ (арнайы кептіргіште немесе сублимациялы әдістер) Сублимациялы кептіру- тоңазытылған өнімдердів акуумда кептіру

19 КЕПКЕН ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІҢ АССОРТИМЕНТІ Кепкен өрікті сүйегінен жақсы ажыратылатын тәтті тығыз жұмсағы бар кептірілетін өрік сорттарынан алады.Кепкен өріктің үш түрі бар: өрік(сүйегімен бірге кептірілген),қайса ( сүйексіз кептірілген бүтін жеміс) және курага (кептірілген жарты өрік). Курага кесілген және жұлынған болып ажыратылады. Кепкен жүзімді ірі, етті, жұқа қабықты, қанттылығы жоғары жүзімнің кептірілетін сорттарынан алады. Жүзімнің тұқымсыз сорттарынан кишмиш, ал тұқымды сорттарынан мейіз алады.Кишмиштің ақ сорттарын сояга, сабза солнечная,бедона;қара сорттарынан шигани өндіреді. Мейіз түрлері : гермиан, хусайне, чиляги,авлон Кепкен алманы ақ элостикалық жұмсақ беретін алманың қышқыл тәтті сорттарынан дайындайды Кепкен алма ылғалдылығы 20 % аспауы керек.Осы секілді алмұртты да кесіп кептіреді олар ашық қоңырдан қою қоңырға дейін,ал кептіру алдында бумен шарпылған ашық сарыдан сарыға дейін, тәтті бөтен дәм мен иіссіз болу керек. Кепкен алмұрт ылғалдылығы 24 % аспауы керек.

20 ЖЕМІС-ЖИДЕК КОНСЕРВІЛЕРІНІҢ ТИІМДІЛІГІ Жалпы жеміс-жидектерді консервілеу - оларды көп сақтауға мүмкіндік беретін, барынша бұзылудан сақтайтын бірден-бір әдісі деп тануға болады. Бұл әсіресе бүгінгі таңда өте керекті және қажет етілетін жемістерді өңдеу әдісі болып табылады.Нақтырақ айтатын болсақ герметикалық ыдыста консервілеу өңделген және қоршаған орта ауасынан оқшауланған шикізатты жылулық өңдеуге ( С температурада) негізделген, нәтижесінде микроорганизмдер жойылып, ферменттер ыдырайды. Әрине мұндай өнімдер сапасы өзгермей айтарлықтай ұзақ мерзімге сақтауға мүмкіндік болады. Жалпы жеміс-жидектерді консервілеу - оларды көп сақтауға мүмкіндік беретін, барынша бұзылудан сақтайтын бірден-бір әдісі деп тануға болады. Бұл әсіресе бүгінгі таңда өте керекті және қажет етілетін жемістерді өңдеу әдісі болып табылады.Нақтырақ айтатын болсақ герметикалық ыдыста консервілеу өңделген және қоршаған орта ауасынан оқшауланған шикізатты жылулық өңдеуге ( С температурада) негізделген, нәтижесінде микроорганизмдер жойылып, ферменттер ыдырайды. Әрине мұндай өнімдер сапасы өзгермей айтарлықтай ұзақ мерзімге сақтауға мүмкіндік болады. Жеміс консервілеріне: компот,езбе,жеміс соустары, пасталар сонымен қатар балалар тағамына арналған және емдәмдік консервілер жатады Жеміс консервілеріне: компот,езбе,жеміс соустары, пасталар сонымен қатар балалар тағамына арналған және емдәмдік консервілер жатады

21 ЖЕМІС КОНСЕРВІЛЕРІ ЕЗБЕ КОМПОТ ЖЕМІС СОУСТАРЫ ПАСТАЛАР БАЛАЛАР ТАҒАМЫНА АРНАЛҒАН ЕМДӘМДІК КОНСЕРВІЛЕР

22 ЖЕМІСТЕРДІҢ КОНСЕРВІЛЕУ АЛДЫНДА ӨТЕТІН ПРОЦЕСТЕРІ ЖУАДЫ ТАЗАЛАЙДЫ ТАБИҒИ ТҮСТІ САҚТАП ҚАЛУ МАҚСАТЫНДА БУМЕН ШАРПИДЫ

23 ЖҮЗІМНЕН ШЫРЫН АЛУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Жалпы осы жеміс жидектердің ішінде дәл жүзімнің шырынын алу технологиясы өте күрделі және ерекше болып келеді. Себебі ол өте жоғарғы қажеттіліктерді талап етеді. Оны негізінен престеп сығу арқылы және де жақсылап жуып, оны коллоидтық еріткіш бөлшектерінен тазарту арқылы алады. Алынған таза өнімді ешқандай бөтен заттармен араластырмай, тәттілегіштердің қоспасынсыз тек сүзіп, оларды герметикалық ыдыста булау арқылы С температурада пастерлейді. Жалпы осы жеміс жидектердің ішінде дәл жүзімнің шырынын алу технологиясы өте күрделі және ерекше болып келеді. Себебі ол өте жоғарғы қажеттіліктерді талап етеді. Оны негізінен престеп сығу арқылы және де жақсылап жуып, оны коллоидтық еріткіш бөлшектерінен тазарту арқылы алады. Алынған таза өнімді ешқандай бөтен заттармен араластырмай, тәттілегіштердің қоспасынсыз тек сүзіп, оларды герметикалық ыдыста булау арқылы С температурада пастерлейді. Жүзімнен шырын алу технологиясына Жүзімнен шырын алу технологиясына қойылатын басты талап және де қойылатын басты талап және де өзгелерінен басты айырмашылығы- өзгелерінен басты айырмашылығы- оны кристалды түссіздендіргенше оны кристалды түссіздендіргенше фильтрлеу (сүзу) болып табылады. фильтрлеу (сүзу) болып табылады. Жүзім шырынының дайын болу Жүзім шырынының дайын болу уақыты 3-4 ай аралығын қамтиды уақыты 3-4 ай аралығын қамтиды

24 ЖЕМІСТЕРДІҢ КОНСЕРВІЛЕУ АЛДЫНДА ӨТЕТІН ПРОЦЕСТЕРІ Жалпы жүзім шырынын өндіру заводтарда екі стадия бойынша жүзеге асады 1. Дайындаманың өндірілуі және жартылай дайын өнімнің сақталу стадиясы 2. Жартылай дайын өнімнен ары қарай дайын өнім алу стадиясы

25 Жүзім шырынын алу технологиясының сызбанұсқасы 1. Желдеткіш жуғыш машина 9.мұздатқыш 2. Инспекционды транспорт 10.жартылай дайын өнімді сақтайтын танкілер 3. Иілгіш транспорт 11.айырғыш(сеператор) 4. Ұсақтағыш 12.сүзгіш 5. Сығындау 13.деаэратор 6. Престеу 14.толтырғыштар 7. Сорап 15.ернеу 8. Жылытқыштар 16.пастерлеу

26 ЖЕМІС-ЖИДЕКТЕРДІ САҚТАУ Сүйекті жемістерді себеттерге 6 кг дейін және жәшіктерге 8 кг дейін салады.Шие қара шие,майда өріктер мен алхорыны ыдысқа төгіп салады, Ірі абрикостарды жәшіктерге салғанда астына ағаш қиқымдарын сеуіп үстінен қағаз салып қояды. Шабдалыларды екі қатар етіп салады. Әр жемісті жартылай жұқа қағазбен орайды. Сүйекті жемістерді 00С температурада және 85-90% салыстырмалы ауа ылғалдылығында сақтайды Сүйекті жемістерді себеттерге 6 кг дейін және жәшіктерге 8 кг дейін салады.Шие қара шие,майда өріктер мен алхорыны ыдысқа төгіп салады, Ірі абрикостарды жәшіктерге салғанда астына ағаш қиқымдарын сеуіп үстінен қағаз салып қояды. Шабдалыларды екі қатар етіп салады. Әр жемісті жартылай жұқа қағазбен орайды. Сүйекті жемістерді 00С температурада және 85-90% салыстырмалы ауа ылғалдылығында сақтайды Жидектерді буып түйіп және сақтау. Жүзімді сиымдылығы жеті кг жәшіктерге, сиырбүлдірген мен таңқурайды 3 кг дейін себеттерге, брусника мен клюкваны көлемі 200 л бөшкелерге немесе 60 кг дейін себеттерге салады. Жидектерді 0С градус температурада 85-90% салыстырмалы ауа ылғалдылығында сақтайды Кепкен жемістер құрғақ, таза, жақсы желдетілген бөлмелерде 20С дейін температурада, 70% салыстырмалы ауа ылғалдылығында сақтайды. Кепкен жемістер мен көкөністердің көп түріне сақтау мерзімі бір жылға дейін Жеміс-жидек консервілерінен ағаш немесе картон жәшіктерге 25 кг дейін салады. Консервілерді дүкендерде қүрғақ бөлмелерде 0-15 С градус температурада және 75% салыстырмалы ауа ылғалдылығанда бір жылға дейін сақтайды.

27 БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ 1.Қандай пісте жемістерді білесіз? B) Күнбағыс A) Алма, алмұрт C) Шие, лимон 2.Жемістер мен жидектерді кептіру кезінде көп мөлшерде бұзылады… А) Дәрумендер В) Көмірсулар С) Ақуыздар 3.Кептірудің неше әдісі бар? А)4 В) 2 С) 3 4.Көкөністер мен жеміс – жидектерді консервілеу әдісі негізінде құрғақ заттарды концентрлеу мен өнімді залалсыздандыру қалай аталады А) Құрғату В) Қайнату С) Солу

28 5.Джем мен варенье қандай консервілерге жатады? A) Жемісті-жидек B) Шырынды C) Табиғи консервілерге 5.Жемістер неше топқа жіктеледі? А)3 В)4С)5 6.Жидектердің неше түрі бар? А)6В)2С)3 7.Ананас жемістердің қай тобына жатады? А)жаңғақтыВ)субтропикалықС)тұқымды 8.Жемістерді сірке қышқылының консервілеуші әрекетіне негізделген өңдеу әдісі? А)тұздауВ)маринадтауС)консервілеу