Лексика-к ө не гректі ң Lexiros (с ө здік) деген с ө зі. Лексика деген с ө з жер ж ү зіндегі халы қ тар тіліні ң к ө пшілігінде термин болып қ алыптасып. - презентация

1

2 Лексика-к ө не гректі ң Lexiros (с ө здік) денег с ө зі. Лексика денег с ө з жер ж ү зіндегі халы қ тар тіліні ң к ө пшілігінде термин болып қ алыптасып кеткен. Бізді ң тілімізге ол орыс тілі ар қ илы келіп урны қ ты. Б ұ л термин - бір тілдегі барлы қ с ө здерді ң жена ғ ы денег ұғ моты білдіреді. Осы лексика денег терминні ң ұғ ымына тілді ң жергілікті ерекшелігі де, сол бір тілді ң говорлары да, диалектілері де енеді. Лексиканы ң құ романы шенген с ө здерді тексеретін-лексикология, ма ғ ыналарын тексеретін-этимология, с ө здік жасау, с ө здерді ж ү йелі т ү где женау ісін тексеретін- лексикография кіреді. Б ұғ ан фразеология да іргельесіп отраты.

3 Тіл ғ илымыны ң этимология, лексикология, семасиология, лексикография денег траулеры лексиконы тексереді. Сонымен қ атар лексика грамматиканы ң негізгі базасы болып табылаты. Грамматикалы қ категорияларты с ө зді ң грамматикалы қ ө згерістерін, т ү рленуін, бір с ө з бен екінші с ө зді ң байланысын-оны ң негізгі обьектісі болатын-с ө дзен б ө ліп қ арау ғ а болмайты. С ө здерді ң ма ғ ынасын, оны ң жалпы лексикалы қ системада ғ ы алтын урнын, ши ғ у т ө ркініне қ алдану қ абілеттігін к ү нделікті қ арым- қ атинаста ғ ы к ө рінісін, стильдік м ә ні мен сипатын тексеретін лексикология. Лексикология тілдегі барлы қ с ө здерді ң жиынты ғ ын, с ө з байлы ғ ын зерттейді, тілді ң негізгі с ө здік құ румыны ң келесі м ә селлерін т ү гель қ амтып, оны егжей-тегжейлі т ү сіндіруді ма қ сайт етеді.

4 Қ атинас құ ролы ретіндегі тілді ң с ө здік құ романы ж ә не лексикалы қ единица ретіндегі с ө зді ң таби ғ атина қ артисты жалпы лингвистикалы қ проблемалар бар. Оларты ң қ атарына тілді ң лексика-семантика ли қ ж ү йесі туролы м ә селе, тілдік единицаларты ң ішінде с ө зді ң алтын урны, с ө зге т ә н басты белгілер, с ө з бен ұғ умный ң ара қ атинасы, с ө зді ң лексикалы қ ма ғ ыналарыны ң т ү рлері, с ө зді ң лексикалы қ ж ә не грамматикалы қ ма ғ ыналарыны ң ара қ атинасы мен байланысы ж ә не т. б. м ә селлер енеді. Б ұ лар лексикология теориясыны ң жалпы проблемалары ретінде лексикология да (общая лексикология) қ арастырулаты. Б ұ лай болатынты ғ ы мынадан: қ о ғ анты қ құ билыс ретіндегі жалпы адам балясины ң тілін сипаттайтын жалпы за ң дилы қ тар жеке, на қ тилы тілге де т ә н болаты. Мысалы, қ о ғ ам дамуыны ң барысында жа ң а с ө здерді ң жасалып, тілді ң толы ғ уы, дамуы, кейбір ескірген с ө здерді ң одна ши ғ ып қ аллы немесе ө те сирек қ олданылатын с ө здерге айналлы тіл атаулы ғ а т ә н жалпы за ң дилы қ.

5 1. О қ ушиларты ң с ө йлеу тілін дамытуда диалогты ң да берері мол. Диалог – с ө йлесуді ң е ң негізгі т ү рі болып санна латы. Адамдар арасында ғ ы қ арым- қ атинас амандасудан басталлоты. М ұғ алім саба ққ а кіргеннен о қ ушилармен диалогта болаты. О қ ушилар ғ а белгілі бір та қ ырыпта тапсырмалар беру ар қ илы с ұ хбаттар құ рулаты. Диалогтік с ө йлесуді естіп-ты ң доумен бірт ұ теста, шекелей де пайдалану ғ а болаты. Ма қ сайтты ұ йымдастырыл ғ ан жа ғ даяттар ар қ илы ауызекі с ө йлесуге ү йрету - о қ ушиларты қ ызы қ тираты. Диалогтік с ө йлеу коммуникативтік о қ труты ң негізгі ұ станы мына с ә йкес келеді. Коммуникативтілікті ң жауап алтын ғ ан жа ғ да-да ғ анна ж ү зиге асуы оны ң ұ станы мы болып есептеледі. Ауызекі с ө йлесу – жауаптасу ар қ илы ж ү зиге осайты, ал жауаптасу ғ а дейінгі дайынты қ кезе ң дері был аша сараланнаты: І кезе ң : диалог пен танысу; ІІ кезе ң : диалогті жаттау; ІІІ кезе ң : диалогті қ ойилым ғ а айналтыру, я ғ ни с ө йлесу іс- ә ркетін қ ойилым іс- ә рекетімен ұ штастыру;

6 2. Ж ұ мосты ң б ұ л т ү рі сауатты жазу да ғ тыларымен, есть са қ тау қ абілеттерін дамытаты, ә рі перната қ таны ме ң круге септігін тигізеді. Ты ң доу, сауатты жазу, ә ріптерді тему секілді ү ш іс- ә рекетті бір уа қ быта біріктіреді. Коммуникативтік с ө йлеу ә рекетіні ң қ ай т ү рі бокса да лексикалы қ -грамматикалы қ дайынты қ де ң гейіне с ү йенеді. Белсенді с ө йлеу ә рекетін ұ йымдастыруда ауызекі жауаптасу мен м ә тін бойынша ж ұ мыс- негізгі құ рал болып табылаты. Сонымен қ атар, а қ аппараты қ о қ у құ ралдары (компьютер, аудио- визуалты құ ралдар) бойынша да о қ ушилар белсенді коммуникация ғ а т ү се аллоты. Ауызекі с ө йлеу тілін қ алыптастыруда с ө здер мен с ө з тіркестьріні ң қ олданылуын, с ө элем құ растыруты, т ұ ра қ ты с ө з тіркестьрін қ алдануты, с ұ ра қ қ оюты ң барлы қ т ү рлерін ү йрену тиімді. О қ ушиларты ң с ө йлеу да ғ тылары ауызекі с ө йлеу ж ү йесінен, с ұ ра ққ а қ ыс қ а да толы қ жауап қ арастыра аллынан, о қ ы ғ андарын ауызша да, жазбаша да мазм ұ индап беретіндей да ғ ты-маши қ тарынан, ши ғ арма, хат жазу да ғ тыларынан құ раллоты. А ғ ылшин тілін о қ ытуда е ң алтымен т ә жірибелік ма қ сайт қ ойылаты, о ғ ан о қ ушиларты ң с ө здік қ орларын байыту, сауатты жазу ғ а ү йрету, с ө йлесуге ү йрету.