Игисинова Нураш Бекпауовна Философия ғылымдарының кандидаты. - презентация

1

2

3 Игисинова Нураш Бекпауовна Философия ғылимдарсының кандидаты

4 Мазмұны 1.Тұтас педагогикалиқ үрдістің пәні және мұғалім қызметінің нысанасы ретінде. 2.ТПҮ заңдылиқтары және принциптері 3.Тәрбие мақсайтты әлеуметтік қамтамасыз етілуі 4.Дүниетанным көзқарасы жеке тұлғанны қалиптастыру тірегі 5.Тәрбиенің мазмұны міндетті, мақсайтты 6.ТПҮ-тегі тәрбие әдістері, түрі, құралдары 7.Педагогикалиқ үрдістегі балалар ұжимсының мұғалімдердің өзара байланнысы мен өзара іс-әрэкеті 8. Ссынып тәрбие жүйесін құру ссынып жетекшісі іс-әрэкетінің шығармашылиқ нәтижесі ретінде 9. Отбасы тәрбиесінің негізі

5 Аннотация Пәннің мазмұны: Оқып меңгерілетін «Тәрбие теориясы» пәні жоғары мектептегі педагогикалиқ дайындау жүйесінде жоғары мәнге ие. Студенттерді іс-қимыл үстіндегі және теориялиқ проблемалардың ең ауқмоды сұрақтарымен танныстыру, өмірдің даму заңдылиқтарына назар аудару негізінде олардың дұрысь дүниетаннымын қалиптастыру. - Тәрбиенің дамусының қозғауши күштеріне писатьтама береді - Отандық педагогтардың бастаусыш ссынып оқушисын оқытудың педагогикалиқ негіздері жайли мәселелері оқылады. Пәнді оқытудың мақсайтты: - Болашақ педагог студенттерге «тәрбие теориясы» мәселесі бойынша теориялиқ және практикалиқ білімдер беру. Пәнді оқып үйренудің міндеті: - Оқыту мен тәрбиелеу үрдісінде болашақ тұлғанның дамусының педагогикалиқ теориялар турали жалпы білім беру; педагогика саласындағы аданның атқаратын қызметін оқып білу; оқыту мен тәрбиелеудің педагогикалиқ ерекшеліктері, бастаусыш ссынып оқушиларсының даму заңдылиқтарын түсіну, арнайы әдебиеттермен жұмыс жасау. Курсқа писатьтама «Тәрбие теориясыі» курсын оқыған студент қарастыратын негізгі ұғымдармен танныс болусы, оны басқа ғылимдармен сабақтастыра алли (педагогика, физиология, психология салалары) Бастаусыш ссынып оқушиссының даму ерекшеліктерін тану, кәсіби қызметте пәннен алған білімдерін қолдана алли тиіс.

6 Тәрбие теориясы Мазмұны Тұтас педагогикалиқ үрдістің пәні және мұғалім қызметінің нысанасы ретінде. ТПҮ заңдылиқтары және принциптері Тәрбие мақсайтты әлеуметтік қамтамасыз етілуі Дүниетанным көзқарасы жеке тұлғанны қалиптастыру тірегі Тәрбиенің мазмұны міндетті, мақсайтты ТПҮ-тегі тәрбие әдістері, түрі, құралдары Педагогикалиқ үрдістегі балалар ұжимсының мұғалімдердің өзара байланнысы мен өзара іс-әрэкеті Ссынып тәрбие жүйесін құру ссынып жетекшісі іс-әрэкетінің шығармашылиқ нәтижесі ретінде Отбасы тәрбиесінің негізі

7 Тұтас педагогикалиқ үрдістің пәні және мұғалім қызметінің нысанасы ретінде Педагогика пәні және мұғалім іс-әрэкетінің объектісі, бұл ұғымдардың дамусы, мектеп практикасында, оқу құралдарында, бағдарламаларда проблемалар көрсетілген Педагогикалиқ үрдістің мәні, оның коспоненттерінің құрылимы Негізгі ұғымдар: Педагогикалиқ үрдіс, Педагогтар-оқушилар Субъект-объект қатынастар субъект-субъектік қатынастар

8 ТПҮ білімділік, тәрбиелік және дамытушилиқ қызметінің өзара бірлігі мен өзара байланнысы. ТПҮ оқу және оқудан тыс болады. Педагогикалиқ үрдістің қозғауши күштері. Педагогикалиқ үрдістің тәрбиелік мәні. Оқу-тәрбие үрдісінің құрали. Педагогикалиқ үрдісті болжау және жағдайына диагностика жасау мәселелері

9 Т ә рбие ж ұ мыссыны ң формалары Н ә тижелері ба ғ а Т ә рбие принциптері ма қ сайтт Практикали қ байланныс Жеке адам Сана мінез- құ ли қ Ө зін- ө зі ба ғ алау Т ә рбие процесіні ң за ң дыли қ тары Т ә рбие процесіні ң Қ арама- қ айшыли қ тары ішкі сырт қ ы

10 Тәрбие - мақсайттқа бағбыталған тұлға бойында көзқарастар мен сенімдер, қасиеттер мен құндылиқтар, мінез- құлиқ нормаларын қалиптастыру процесі. Тәрбие - мақсайттты, арнайы ұйымдастырылған жан-жақты үйлесімді дамыған тұлғанны қалиптастыру процесі.

11 Тәрбие - мақсайттты түрде, адамзаттың өмір сүру барысьында жинақтаған әлеуметтік тәжірибесін, ұрпақтан ұрпаққа алмастыру процесі. Тәрбие - тұлғанны қалиптастыруға бағбыталған қоғандық институттардың (отбасы, балабақша, мектеп, қоғандық бірлестік) балаға әсер эту процесі.

12 Педагогикалиқ үрдісте іс-әрэкет түрлерін кешенді қолдану Іс- ә ркетті ң жетекші т ү рлері Е ң бек Ойын Қ арым- қ атынас Шы ғ армашыли қ Танным С ө йлеу м ә дениеті

13 Педагогикалиқ процесс қызметі этуші жүйе ретінде Іс- ә рэкет о қ ушиларІс- ә рэкет Ұ стаздар

14 Педагогикалиқ процесс ерекшеліктері Белсенділік пен қ атынасты ң бірлігі Ә рт ү лі функционалды мампандандыру Субъектілерді ң ө зара ә рэкеттері Атрибутивтік қ асиеті педагогикали қ прпоцесті ң

15 Тұға дамусының қозғауши күштері Жа ң а м ү дилер Жа ң а таннмоды қ талаптар Дербестікке ұ мтылис Т ұ л ғ анны ң дамусында ғ ы қ ызметтер Инерттілік, Стереотиптік, т ұ ра қ тыли қ Жа қ сы жетістіктерге Ұ мтылис Еркіндік пен Қ о ғ анды қ іс- ә рэкет

16 Педагогикалиқ проесстің қозғауши күштерін қарастырған ғалимдар М.А.Данилов Н.Д. Хмель Г. И. Щукина Б.Т. Лихачев А.С. Макаренко Н.К. Крупская Г. С. Костюк В. А.Сухомлинский Н.А. Завалко

17 ТПҮ заңдылиқтары және принциптері Педагогикали қ за ң дар Ә леуметтік Екі жа қ тыли қ писать Ұ жимды дамыту Экономикали қ О қ уши-м ұғ алім Жас ерекшеліктерін ескеру Ма қ сайтттыли қ Іс- ә рэкетті ұ йымдастыру Жекелей, дербестікке пікір алмазу

18 Тәрбие принциптері Принцип- тері Т ә рбиені ң ма қ сайтттыли ғ ы Т ә рбиеленушіні ң Т ұ л ғ сына қ ойылатын Талаптар мен құ рметті ң бірлігі Жас ж ә не жеке Ерекшеліктеріне байланнысты Т ә рбиені ң ө мір мен Т ә жірибемен байланнысы Т ә рбиелік ы қ палдарды ң тізбектестігі ж ү йелігі Ізгілік ба ғ быта ғ ы принцип Ұ жимда ж ә не ұ жим Ар қ ыли т ә рбиелеу Ү здіксіздігі мен беріктігі Таби ғ ат қ а с ә йкестілік принцип

19 Ө зін- ө зі т ә рбиелеу Аданны ң ө зіні ң теріс Қ ыли қ тарын жойып, Жа ғ моды қ асиеттерін Жетілдіру ж ө ніндегі Санали, ма қ сайттты Іс- ә рэкеті. Ө зін- ө зі т ә рбиелеуді ң Ә дістемсі Ө зін-* ө зі т ә рбиелеуді ң Ма қ сайттын қ об Ө зін- ө зі т ә рбиелеу Бойынша ж ұ мыстарды жоспарлау Ө зін- ө зі т ә рбиелеуді ң На қ ты т ә сілдерін игеру Ө зін- ө зі ба қ ылау Ө зін- ө зі анны қ тау Ө зін- ө зі ба ғ алау Ө зін- ө зі сендіру Ө зін- ө зі ұ йымдастыру Ө зін- ө зі жетілдіру

20 Қ сссайтта т ә рбиелеу Қ сссайтта т ә рбиелеу -б ұ л т ә рбиелік ы қ палдар ж ү йесі, оны ң барысьында құ ли қ ты қ дамусымен ж ү ріс-т ұ рысьында ғ ы аусыт қ улар т ү зетіледі ж ә не қ о ғ анны ң моральны қ талаптарына сайт т ұ л ғ а сапалары қ алиптасады Қ сссайтта т ә рбиелеуді ң Ә дістері Қ сссайтта ұғ ындыру- б ұ л т ә рбиесі Қ иин балалар педагогикали қ Т ұ р ғ ыда қ араусыз қ ал ғ ан О қ ушилар бойында ғ ы д ұ рысь емс Сенімдерді Қ сссайтта құ ру ә дісі Қ сссайтта о қ ыту- б ұ л теріс Қ ажеттіліктері мен Да ғ дыларды Т ү зеті ә дісі Бас қ а іс- ә рэкетке жену-б ұ л т ә ртібімен мінез- Құ л қ сыны ғң дамумында аусыт қ усы бар Балаларды ң белсенділігін Арыттыру қ о ғ анды қ пандали Іс- ә рэкетке аусыстыру Ә дісі К ү рт ө згерту-б ұ л т ұ л ғ ан ы ң ұ жим ж ә не қ о ғ маме қ атынассыны ғң б ұ зылисын Ш ұғ ыл қ алпына Келтіру ә дісі. Б ұ л қ сссайтта т ә рбиелеуді ң Макаренко Жаса ғ ан арнайы ә дісі Еріксіз к ө ндіру- б ұ л бас қ а ә дістерді ң м ү мкіншілігі Сарыл ғ панда педагогикали қ ж ә не ә леуметтік Т ұ р ғ ыда ө те қ араусызщ қ ал ғ ан балалар ғ а Қ олданнылатын педагогикали қ ә сер эту

21 Тәрбие процесі Тәрбие процесі-жеке адам мен балалар ұжимын әлеуметтік тұрғыдан қалиптастыруда, оларды, өмірге дайындап, қоғамда өз орнын таба білуге үйретіп, әрбір әрэкетімен, қызметімен қоғамға панда келтіруде, өз жеке бсына қанағаттанған сезіммен қарауға тәрбиелеу. Тәрбие процесінің құрылисы өз ерекшеліктеріне байланнысты алтына айқын мақсайтттар қойып, тәрбие мазмұның соған негіздеп, оларды іс-жүзіне асыруда тәрбиенің формалары мен әдіс- тәсілдерін, объективтік мүмкіндіктерін сонымен қатар ең соңында жеткен жетістіктерідің қорытындысын белгілейді. Тәрбие процйесінің екі жақтылиқ функцияссының мәні –педагогтің белгілі мақсайтт пен жасаған педагогикалиқ ықпали, табиғи түрде, оқушиның өмірі мен іс-әрэкеттерінің үйлесуі қажет.

22 Тәрбие процесінің ерекшеліктері Тәрбие процесі-жеке тұғанны қалиптастыруды мақсайттқа бағбыталған үрдіс. Тәрбие процесі-тәрбиеші мен тәрбиеленушінің тиімді өзара іс-әрэкеті (ынтықмастығы). Тәрбие процесінің көп факторларлиғы объективтік және субъективті. Тәрбие процесінің ұзақтылиғы тікелей емс тәрбие ықпали кезеңінен нәтижеден алистау мен писатьталады.

23 Тәрбие процесінің үздіксіздігі бұл тәрбиеші мен тәрбиеленушілердің өзара іс-әрэкетінің жүйесі. Тәрбие процесінің кешенділігі - мазмұны, міндеттері, мақсайтты,түрі, әдіс-тәсілдерінің бірлікте болусы. Тәрбие процесі екі жақытылиқ писатьта болады:тәрбиешіден тәрбиеленушіге қарай (тікелей байланныс) және тәрбиеленушіден тәрбиеленушіге қарай.

24 Тәрбие процесінің заңдылиғы деп педагогикалиқ құбылистар мен процестердің бір-бірімен объективті түрде байланнысып жатусымен писатьталинады. Тәрбие процесінің заңдылиғы қоғандық құбылис ретінде тәрбие заңдылиғы мен жеке тұлғанның даму заңдылиғына тән. Әрбір жеке аданның іс-әрэкеті мен қызметі және басқа адамдармен қарым-қатынасы, оның әлеуметтік өмірін құрайды. Сол себептен іс- әрэкет пен қарым-қатынас- тәрбие процесінің негізі, қоғандық мәні зорь адамгершілік сапаларын қалиптастыратын өзекті тірек.

25 - Жеке адам тәрбиесі мен дамусының бірлігі мен өзара байланныстылиғы- тәрбие процесі заңдылиғсының екінші құрамын құрайды. - Тәрбие процесінің мазмұны жеке аданның ішкі позиция сына жасаған ықпали өте жоғары болатындығын тәрбиенің үшінші заңдылиғы тудырады

26 - Тәрбие процесінің қорытынды нәтижесі бүгінгі өмір талабына сайт болусы-тәрбие жұмыссының төртінші заңдылиғы. -Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеу бірлігін-тәрбие процесінің бесінші заңдылиғы. - Тәрбие процесінің мазмұндамасы қоғандық ортанның объективтік және субъективтік факторларымен тығыз байланныста болатындығы – тәрбие процесі заңдылиқтарсының бірі болмақ.

27 Тәрбие - мақсайттқа бағбыталған тұлға бойында көзқарастар мен сенімдер, қасиеттер мен құндылиқтар, мінез-құлиқ нормаларын қалиптастыру процесі. Тәрбие - мақсайттты, арнайы ұйымдастырылған жан-жақты үйлесімді дамыған тұлғанны қалиптастыру процесі. Тәрбие - мақсайттты түрде, адамзаттың өмір сүру барысьында жинақтаған әлеуметтік тәжірибесін, ұрпақтан ұрпаққа алмастыру процесі. Тәрбие - тұлғанны қалиптастыруға бағбыталған қоғандық институттардың (отбасы, балабақша, мектеп, қоғандық бірлестік) балаға әсер эту процесі.

28 Тәрбиенің мақсайттқа бағбыталған ықпалдары мектеп отбасы Бала- ба қ ша қ о ғ ам К ө ше ү йелмен Ресми емс топ

29 Тәрбие процесінің мәні Методология анны қ тама Т ә рбие процесс Т ә рбие процесі мазм ұ ны Т ә рбие процесіні ң этаптары Жеке адамда қ алиптастыру Адалды қ, сенім Бейімділікті қ алиптастыру Қ арым- қ атынасты қ алиптасру Білімді к ө рсэтуді қ алиптастыру Т ә рбие процесіні ң құ рылимы Қ о ғ анды қ т ә рбиені ң Міндеті (жеке адмды жан-жа қ ты дамыту) На қ тыли ма қ сайтты міндеті Ө зін- ө зі т ә рбиелеуді ң Ма қ сайтты, міндеті құ рали Ә дісі мазм ұ ны құ рали Ә дісіі мазм ұ ны

30 Тәрбие заңдылиқтарын процессінің қарама-қайшылиқтары Қ арама- қ айшыли қ тар ішкі Жеке т ұ л ғ а дамусыны ң қ оз ғ ауши к ү ші жанд ү ниесі Қ ызы ғ ушили ғ ы сырт қ ы Мектеп, жекеленген Отбасы т ә рбиелері Орта ә серлерімен ы қ палдары Жан-жа қ ты ма қ сайтттар

31 Тәрбие мақсайтты әлеуметтік қамтамасыз етілуі

32 ЖОСПАР 1.Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама. 2.Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында. 3.Бүгінгі таңдағы тәрбие мақсайтты мәселесі.

33 Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама Мақсайтт – ол санали түрде педагогикалиқ іс-әрэкеттің алдын-ала болжамданған нәтижесі.

34 Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама Педагогикалиқ әдебиетте мақсайтттың келесі аннықтамалары кездеседі: Мақсайтт Тәрбие процесінің элементі Жүйе құрауши фактор Педагог талпсыныссының объектісі Процесс тиімділігінің критерийі Алдын-ала болжамданған нәтиже

35 Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама Оған жену жолдарын аннықтау Күтілетін нәтижені жобалау Мақсайттты негіздеу және ұсыну Мақсайтт құру процесі

36 Мақсайтт құру – үздіксіз процесс.. Қойылған мақсайтт пен нақты алинған нәтиженің сәйкес келмеуі, бүкіл процесті қсссайтта ойластырудың негізіне айналады, оның перспективаларын қсссайтта қарастыруға итермелейді. Сөйтіп тәрбие процесін жетілдірудің жаңа мақсайттын ұсынуға мәжбүр етеді. Оссының барлиғы үнемі және үздіксіз мақсайтт құруға әкеледі. Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама

37 Тәрбие мақсайттын аннықтауға әсер ететін қажеттіліктер мен факторлар. әлеуметтік-экономикалиқ жағдай білім беру мекемсінің жағдайы оқушилардың жас және дара ерекшеліктері Ұжимның даму деңгейі қажеттіліктербаланныңата-аналардың педагогтардың білім беру мекемсінің қоғанның факторлар Тәрбие мақсайтты Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама

38 Тәрбие мақсайттсының тиімділігі төмендегі талаптарға байланнысты Диагностикаланусы, яғни мақсайтттың ұссынылусы, негізделуі және түзетілуі педагогикалиқ процеске қатысушилардың қажеттіліктері мен Мүмкіншіліктерін, тәрбие жұмыссының жағдайларын зерделеудің негізінде жүргізілуі тиіс Реалдылиғы, яғни мақсайтттың ұссынылусы мен негізделуі нақты жағдайдың мүмкіншіліктерін ескеру арқыли іске асырылусы қажет, реалды жете алатындай мақсайтт болу тиіс

39 Тәрбие мақсайтты түсінігіне писатьтама Тәрбие мақсайттсының тиімділігі төмендегі талаптарға байланнысты Сабақтастығы, яғни ол: а) тәрбие процесінде барлиқ мақсайтттар мен міндеттердің арасындағы байланнысты іске асыруды; б) мақсайтттың ұссынылусы және негізделуінің педагогикалиқ іс-әрэкеттің әрбір куезеңінде қамтамасыз етілуді талап етеді. Нәтижеге бағбыталли, яғни мақсайттқа женудің нәтижелерін өлшемдеу, ол тәрбие мақсайтты нақты белгіленген жағдайда ғана іске асырылусы мүмкін.

40 . Тәрбие мақсайтты мәселесі педагогикада ежелден талданнып келеді. Құл иеленушілік және феодалдық дәуірде басқаруши тап тәрбиені және оның мақсайттын ашық түрде өз қажеттіліктеріне орай бейімдеді. Ақыл- ой тәрбиесі тек ақсүйектер еншісінде болды. Қарапайым халиқ тек дене мен еңбек тәрбиесін қалиптастырды. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

41 Көпке дейін тәрбие мақсайттын құру абстрактілік-философиялиқ негізде іске асырылды, сондықтан оның нақты және ғылими негізделуін қажет етпеді. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

42 Неміс педагогы В.Рейн ( ) «тәрбие тәрбиеленушіден нағыз жақсы, өз халқы үшін пандали жұмыс істей алатын шынайы және мейірімді аданды қалиптастыру керек», - деп жазды. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

43 Американ педагогы Эдвард Торндайк : «Тәрбие жалпы алғпанда адамда басқа адамдарға деген мейірімділікті, игілікті және таза ләззат алуға ұмтылисты дамыту қажет», - деп айтты. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

44 Кейбір батыс ғалимдары тәрбие мақсайттын аннықтау қажеттілігін жоққа шығаруға тырысьты. Американ педагогы Джон Дьюи ( ): «Адам өзінің туа біткен түйсіктерінің (инстинкт) құли болип табылады және оның табиғаты өзгеріске келмейді», - деп тұжырымдады. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

45 ХІХ ғасырдың екінші жартысында және ХХ ғасырдың басында «еркін тәрбие» теориясы қалиптасады, оның негізінде Ж.Ж.Руссо ұсынған баланның табиғи ой және адамгершілік мүлтіксіздігі (совершенство) жатыр. Оны құрастырушилар: Э.Кей (Швеция), К.Н.Венцтель (Ресей), М.Монтессори (Италия) және т.б. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

46 Еркін тәрбие теорияссының ұстанушилары бала қалиптасусының әлеуметтік негіздерін қабылдамады және тәрбиенің негізгі мақсайттты нұсқамасы ретінде балалардың айқындалип жатқан қызығушилиқтар мен қабілеттіліктерінің спонтанды дамытуды, еркіндіктерін ештеңемен шектемеуін ұсынды. Тәрбие мақсайттсының мәселесі педагогикалиқ ойлар тарихында

47 Бүгінгі таңдағы педагогикалиқ еңбектерде тәрбиенің ортақ мақсайтты жан-жақты үйлесімді дамыған тұлғанны тәрбиелеу деп айқындалип отыр. Бүгінгі таңдағы тәрбие мақсайтты мәселесі

48 Қазақстан Республикассының білім беру мекемелеріндегі тәрбиенің кешенді бағдарламасында (2001) тәрбиенің жалпы мақсайтты – полимәдениетті тұлғанны қалиптастыру деп аннықталған. Бүгінгі таңдағы тәрбие мақсайтты мәселесі

49 Дүниетанным көзқарасы жеке тұлғанны қалиптастыру тірегі

50 Жоспар 1. Жеке тұлға турали түсінік. 2. Жеке тұлға дамусы турали теориялар 3. Жеке тұлға дамусына әсер ететін факторлар. 4. Жеке тұлға дамусындағы іс-әрэкет пен. қарым-қатынастың алатын орны.

51 Индивид - биологиялиқ тіршілік иесі, барлиқ адамдар тумысынан индивид болип табылады. Тұлға - өзіне биологиялиқ және әлеуметтік қасиеттер мен сапаларды меңгерген адам. Даралиқ - бір аданды басқа адамнан ерекше көрсетіп тұратын интеллектуалдық, еріктік, моральнық, әлеуметтік және тағы басқа қасиеттерінің жиинтығы.

52 Тұлғанның қалиптасусы – барлиқ факторлардың (экологиялиқ, экономикалиқ, әлеуметтік, биологиялиқ және т.б.) әсерінен индивидтің тұлғаға айналу процесі. Тұлғанның қалиптасусы – барлиқ факторлардың (экологиялиқ, экономикалиқ, әлеуметтік, биологиялиқ және т.б.) әсерінен индивидтің тұлғаға айналу процесі. Тұлғанның дамусы - аданның ағзасындағы сандық және сапалиқ өлшемдердің өзгеру процесі. Тұлғанның дамусы - аданның ағзасындағы сандық және сапалиқ өлшемдердің өзгеру процесі. Тұлғанның тәрбиеленуі -тұлғанның аға ұрпақтың әлеуметтік тәжірибелерін меңгеру процесі. Тұлғанның тәрбиеленуі -тұлғанның аға ұрпақтың әлеуметтік тәжірибелерін меңгеру процесі.

53 Адам даму субъектісі ретінде Адам Интелектуалдықдаму Эстетикалиқдаму Жалпы дене дамусы Эмоционалдықдаму Адамгершіліктікдаму

54

55

56

57

58

59

60

61

62 Тәрбиенің мазмұны міндетті, мақсайтты

63 Қарастырылатын сұрақтар Тәрбие әдістері, тәсілдері, құралдары турали түсінік Тәрбие әдістері, тәсілдері, құралдары турали түсінік Тәрбие әдістерін таңдап алу шарттары Тәрбие әдістерін таңдап алу шарттары Тәрбие әдістерінің жіктелуі Тәрбие әдістерінің жіктелуі Тәрбие әдістеріне писатьтама Тәрбие әдістеріне писатьтама

64 Тәрбие түрлері Ақыл-ой мәдениеті Ақыл-ой мәдениеті Адамшершілік тәрбиесінің негіздері Адамшершілік тәрбиесінің негіздері Еңбек тәрбиесінің негізі Еңбек тәрбиесінің негізі Экономикалиқ тәрбие Экономикалиқ тәрбие Құқық және саяси тәрбие Құқық және саяси тәрбие Экологиялиқ тәрбие негіздері Экологиялиқ тәрбие негіздері Эстетикалиқ тәрбие Эстетикалиқ тәрбие Дене тәрбиесі Дене тәрбиесі

65 Тәрбие әдістері – бұл педагогикалиқ жұмыстың тәсілдері мен жолдары арқыли тәрбие мақсайттына жену (Т.Е.Конникова) Тәрбие әдістері - тәрбиеші мен тәрбиеленушілер іс-әрэкетінің өзара байланныс тәсілдері (В.А.Сластенин) Тәрбие әдістері – бұл мектеп тәжірибесінде қойылған мақсайтттарға қол жеткізу үшін пандаланнылатын жол (Ж.Әбиев)

66 Тәрбие әдісі дегеніміз тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара байланнысқан іс-әрэкетінде оқушилардың тұлғалиқ қасиеттерін қалиптастыруға бағбыталған педагогикалиқ жұмыс тәсілдері

67 Тәрбие тәсілі – жалпы әдістің бір бөлігі, жеке-дара әрэкет, нақты іс Тәрбие құралдары: іс-әрэкеттің түрлері, көрнекі құралдар, педагогикалиқ ықпал жасау құралдары, коммуникация, құралдары.

68 Тәрбие әдістерін таңдауды аннықтайтын жалпы принциптер: Тәрбие мақсайтттары мен міндеттері Тәрбие мақсайтттары мен міндеттері Тәрбиеленушілердің жас және дара, тұлғалиқ ерекшеліктері Тәрбиеленушілердің жас және дара, тұлғалиқ ерекшеліктері Ұжимның қалиптасу деңгейі Ұжимның қалиптасу деңгейі Тәрбиелік жағдайлар Тәрбиелік жағдайлар Тәрбие құралдары Тәрбие құралдары Тәрбиешінің тәжірибе деңгейі Тәрбиешінің тәжірибе деңгейі Тәрбие уақыты Тәрбие уақыты Күтілетін қорытындылар Күтілетін қорытындылар

69 Әдістердің жіктелуі дегеніміз аннықталған белгілерге қарай құрылған әдістер жүйесі

70 Тәрбие әдістерінің жіктелу проблемасын шешуде зорь үлес қосқан ғалимдар: Н.К.Гончаров, Т.Е.Конникова, И.Т.Огородников, Н.И.Болдырев, И.С.Марынко, Г.И.Щукина, В.А.Сластенин т.б.

71 Тәрбие әдістері: (Т.Е.Конникова, Г.И.Щукина бойынша) Тұлғанның ақыл-ойын қалиптастыру әдістері Тұлғанның ақыл-ойын қалиптастыру әдістері Іс-әрэкетті ұйымдастыру және қоғандық, құқықтық тәжірибе қалиптастыру әдістері Іс-әрэкетті ұйымдастыру және қоғандық, құқықтық тәжірибе қалиптастыру әдістері Іс-әрэкетке және мінез-құлиққа ынталандыру әдістері Іс-әрэкетке және мінез-құлиққа ынталандыру әдістері

72 Т ұ л ғ анны ң а қ ыл- ойын қ алиптастыру ә дістері Әң гіме Этикали қ с ұ хбат Пікірталас Т ү сіндіру Ө неге

73 Әңгіме – бұл адамгершілік мазмұны бар нақты деректер мен оқиғалардың эмоцияналды, айқын көрінісі. Түсіндіру – тәрбиеленушіге эмоцияналды-сөзді әсер эту әдісі. Әңгіме – бұл адамгершілік мазмұны бар нақты деректер мен оқиғалардың эмоцияналды, айқын көрінісі. Түсіндіру – тәрбиеленушіге эмоцияналды-сөзді әсер эту әдісі.

74 Этикалиқ сұхбат – тәрбиеші мен тәрбиеленушінің пікір алисуға екіжақты кірісуін керек ететін пікір алисуға екіжақты кірісуін керек ететін жүйелі және бірізді әдіс түрі. Пікірталас – тәрбиеленушілерді қызықтыратын әр түрлі тақырыптарға арналған қызу пікір сайтысы

75 Іс- ә рэкетті ұ йымдастыру ә дістері Жатты ғ у Тапсырма беру Ү йрэту Талап

76 Жаттығу – автоматты түрде талап, әрэкетті көп қсссайтталап орындаудан болатын тәрбиенің тәжірибелік әдісі. Талап – бұл тәрбиеленушілердің белгілі бір іс-әрэкетін тежеп не ынталандырып, жекелей қарым-қатынаста жоғарылайтын, баланның белгілі бір қасиеттерінің көрінуіне себепші әсер ететін әдіс. Үйрэту – пәрменді жасалинатын ағдыландыру.

77 Ынталандыру ә дістері Ма қ тау Жазалау Жарысь

78 Мақтау – тәрбиеленушінің іс- әрэкетіне қойылған жақсы баға. Жазалау – қате қылиқты ескертіп тежеу, өз ар-ұяты алдында, басқа адамдар алдында кінәсін түсінуге әсерін тигізетін педагогикалиқ әдіс. Жарысь – қажетті сапаларды тәрбиелеуде оқушилардың табиғи бәсекелестік қасиеттерін бағбытайтын балалардың ұжимдағы іс-әрэкетін ұйымдастыру және ынталандыру әдісі.

79 Педагогикалиқ үрдістегі балалар ұжимсының мұғалімдердің өзара байланнысы мен өзара іс- әрэкеті

80 Қарастыратын сұрақтар 1. Ұжим турали түсінік 2. Ұжим - тәрбие құрали 3. Ұжимның даму кезеңдері

81 Ұжим турали түсінік Ұжим – бұл көзделген мақсайттқа женудегі ұйымшылдық пен мақсайтттылиқ, іс-әрэкетімен писатьталатын адамдар тобы. Ұжим – бұл көзделген мақсайттқа женудегі ұйымшылдық пен мақсайтттылиқ, іс-әрэкетімен писатьталатын адамдар тобы.

82 Ұжим - бір мақсайттқа бағбыталған мекемелерде жұмыс істейтін адамдардың немсе білім беру орындарында оқитын студенттердің, оқушилардың және т.б. тобы. Әр бір ұжим – бұл топ, бірақ әрбір топ ұжим бола алмайды.

83 Ұжим контактылинегізгі

84 Ұжим контактыли және негізгі болип екіге бөлінеді. Контактыли ұжим - бұл ұжим белгілері бар бастауши топ.. Негізгі ұжим – бұл контактыли ұжимдардың бірлестігі.

85 Мысали, контактыли ұжим - бұл студенттер тобы, негізгі ұжим - факультет т.б.

86 Қоғамда ұжимдарды ортақ іс-әрэкеттерінің түрлеріне қарай ажыратады Кәсіпшіл ұжимдар (өндіріс, шығармашылиқ, әскери, оқу орындары) Кәсіпшіл ұжимдар (өндіріс, шығармашылиқ, әскери, оқу орындары) Қоғандық ұйымдар (партиялар, бірлестіктер, кәсіподақтар) Қоғандық ұйымдар (партиялар, бірлестіктер, кәсіподақтар) Ерікті қоғамдар, өз әрэкетімен ерекшеленетін ұжимдар ( көркемөнерпаздар, коллекционерлер) Ерікті қоғамдар, өз әрэкетімен ерекшеленетін ұжимдар ( көркемөнерпаздар, коллекционерлер)

87 Ұжим - тәрбие құрали Тұлға жан-жақты даму мүмкіншілігін ұжимнан алатын болғандықтан ұжимда тұлғанның бас бостандығы болусы басты шарт болип табылады. Тұлға жан-жақты даму мүмкіншілігін ұжимнан алатын болғандықтан ұжимда тұлғанның бас бостандығы болусы басты шарт болип табылады.

88 Балалар ұжимын ұйымдастыру қажеттігі қоғанның өзі біртұтас ұжим ретінде өмір сүретіндігінен тусындайды. Оқушилар ұжимы баланның өмірін, оқусын, еңбегін, күш-қуат мәдениетін, ойын ұйымдастырудың ең тиімді құрали.

89 Ұжим проблемасын аса зорь көңіл аударып зерттеген педагогика ғылимсының қайраткерлері және халиқ ағарту орггпандарсының озат өкілдері: А.В.Луначарский, Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, П.П.Блонский, С.Т.Шацкий, В.А.Сухомилинский

90 А.В. Лунчарский: Жаңа аданды қалиптастырудың негізгі жағдайы ұжим болады- деп көрсетті. Н.К.Крупская: Тұлғанның дамусы мен қалиптасу ортасы ұжим - деп атап айтқан. В.А.Сухомилинский: Әрбір бала тәрбиесі ұжимда негізгі тәрбие құрали болады. Балалар мен тәрбиешілер арасындағы рухани қарым- қатынас ұжимдық қатынастың даму процесі – деп көрсеткен.

91 А.С.Макаренко ұжимда жеке адам тәрбиесінің қоғандық бағыттылиғын ерекше атап,ұжимның төмендегідей кейбір белгілерін көрсетті: Ұжим тәрбиенің мақсайтты және объектісі, жеке адам ұжимнан тыс дамымайды Ұжим адамдарды жалпы мақсайттқа, еңбекке және еңбекті ұйымдастыруға біріктіреді Ұжим барлиқ ұжимдармен табиғи байланнысты қоғанның бөлігі Ұжимның өзін-өзі басқару оргпандары және өкілдері, ұйымдастырушилары болады.

92 МЕКТЕП ҰЖЫМЫ Біздің елімізде қазірі қоғанның маңызды ұясы - мектеп ұжимы баланны дамытуда және қалиптастыруда үлкен роль атқарады. Мектептегі оқушилар ұжимы - бұл. іс-әрэкетімен (оқу,еңбек т.б) бірігіп топтасқан балалардың мақсайттқа бағбыталған тұрақты бірлестігі.

93 ОҚУШЫЛАР ҰЖЫМЫ Оқушилар ұжимы балаларды ұжимшылдыққа тәрбиелеудің маңызды құрали. Ұжимшылдық адам мүддесінің ұжим және қоғам мүдесімен мызғымас байланныстығын көрсетеді. Адам ұжимда өз күшінің, өз қабілетінің керек екендігін түсінеді.

94 Сондықтан оларды үнемі дамтытып, жетілдіріп отыру педагогикалиқ ұжимның оқыту және тәрбие жұмысын шығармашылиқпен ұйымдастырусына байланнысты. Қорыта айтқпанда ұжим - тәрбиенің маңызды құрали.

95 Ұжимның даму кезеңдері Оқушилар ұжимы үш кезеңнен өтеді. Ұжимның даму кезеңдерін айқындаған А.С.Макаренко балалар ұжимы дамусының мақсайттына, іс-әрэкетінің мазмұнына,тәртібіне,балалардың ара-қатынасы тәуелділігіне байланнысты ажыратады.

96 . Бірінші кезең – оқушилар ұжимы жеткіліксіз ұйымдастырылған топ. Мұғалім бұл кезеңде ссынып өмірін ұйымдастыру үшін жұмысты талап қобдан бастайды. Талап қоб балаларды мінез-құлиқ нормсына үйрэту, әлеуметтік тәжірибеге тарту. Бұл кезеңде ұжим іс-әрэкетінде белсенді, ынтали оқушиларға сүйену керек. Бұл кезеңдегі мұғалімнің негізгі қызметі – оқушилардың ұжимдық іс-әрэкетін ұйымдастыру, оларды әртүрлі іс- әрэкеттерге қатыстыру, ұжимды балаға ықпал жасайттын құралға айналдыру.

97 Екінші кезеңде – ұжим өзін-өзі Екінші кезеңде – ұжим өзін-өзі басқаруға көшеді. Бұл кезеңде белсенді топпен жұмыс істеудің маңызы зорь. Мұғалімнің қызметі - коммуникативті, яғни балалармен байланныс жасау, ұжимның өмірі үшін оқушилардың ынтасын қуаттау, жалпы міндеттерді орындауға барлиқ оқушилардың күш-қуатын нығайту. Ұжимның осы даму кезеңінде параллельді ықпал жасау принципті қолданнылады, яғни тұлғаға талап қоб ұжим арқыли жүзеге асырылады.

98 Үшінші кезеңде – қоғандық Үшінші кезеңде – қоғандық өмірдегі деректерді, құбылистарды бағалауда ұжимдық пікір пандаланнылады. Бұл ұжимның өрлеу кезеңі. Ұжим қоғандық пікірмен писатьталады. Қоғандық пікір - бұл ұжим мүшелерінің талаптарды, пікірлерді бағалаудағы бірлігі. Ұжимдық талқылау, бағалау, әрэкеттілік – қоғандық пікірдің негізгі ерекшеліктері.

99 Оқушилар ұжимын нығайту мен қалиптастыруда аса маңызды мәселелердің бірі – перспективанны таңдау. Осыған орай А.С.Макаренконың теориялиқ мұрсына сүйеніп, оның жақын, орта және қашық перспективаларын білгеніміз жөн. Жақын перспектива - бұл күнделікті өмірде панда болип Жақын перспектива - бұл күнделікті өмірде панда болип жеке аданды әр-түрлі іс- әрэкетке ынталандыру, қызықтыру. Мысали, жарысь,саяхат, цирк, мұражай. Орта перспектива- бұл перспективаға балалар лагеріне Орта перспектива- бұл перспективаға балалар лагеріне бару, жыл сайтын өткізілген ән, сурет сайтыстарына қатысу. Қашық перспектива - бұл ұжимның немсе жеке Қашық перспектива - бұл ұжимның немсе жеке аданның бір істі ұзақ мерзімде орындауға талптану мақсайтты. Мысали, келешек мамандықты таңдау, білім алу, мектеп бітіріп жұмыс істеуге тілек білдіру және т.б.

100 Ссынып тәрбие жүйесін құру ссынып жетекшісі іс-әрэкетінің шығармашылиқ нәтижесі ретінде

101 Мазмұны Ссынып жетекшісі, оның міндеттері мен қызметі Ссынып жетекшісі жұмысын диагностикалау Ссынып жетекшісі жұмысын жоспарлау Тәрбие жұмысын жоспарлау Ссынып жетекшісінің ата-аналармен өзара іс-әрэкетінің ерекшеліктері Білім берудегі ссынып жетекшісінің орны Тәрбие жұмысын талдау

102 Ссынып жетекшісі, оның міндеттері мен қызметі Оқушиларды тәрбиелеу. Басты міндетті шешу үшін, ол оқушиларды зерттеп, оларды жақсы білу керек. Оқушиларды тәрбиелеу. Басты міндетті шешу үшін, ол оқушиларды зерттеп, оларды жақсы білу керек. К.Д. Ушинский Адам-тәрбие нысанасы деген еңбегінде былай деп жазған: Егер педагогика аданды жан-жақты етіп тәрбиелеігісі келсе, онда педагогика ең алдымен сол аданды барлиқ жағынан білуі керек. К.Д. Ушинский Адам-тәрбие нысанасы деген еңбегінде былай деп жазған: Егер педагогика аданды жан-жақты етіп тәрбиелеігісі келсе, онда педагогика ең алдымен сол аданды барлиқ жағынан білуі керек. Оқушиларды жан-жақты етіп тәрбиелеу үшін класс жетекшісі оларды зерттеп білуі қажет. Балаларды зерттеп білу класс жетекшісінің өз жұмысын ойдағыдай атқарудың басты шарты. Оқушиларды жан-жақты етіп тәрбиелеу үшін класс жетекшісі оларды зерттеп білуі қажет. Балаларды зерттеп білу класс жетекшісінің өз жұмысын ойдағыдай атқарудың басты шарты.

103 Жеке оқушилар жайли класс жетекшісі төмендегідей мәліметтерді білуі қажет: Жеке оқушилар жайли класс жетекшісі төмендегідей мәліметтерді білуі қажет: - Баланның денсаулиғы - жанұядағы баланның өмірі мен тұрмыс жағдайы - баланның ішкі жан дүниесі, рухани байлиғы -мінез-құлқын, темпераментін, психологиялиқ ерекшеліктерін т.б. -адамгершілік қасиеттерін, еңбек көзқарастарын, эстетикалиқ талғамдарын, қызығуларын, интеллектуалдық дамусы

104 Ссынып жетекшісінің негізгі қызметі Ссынып жетекшісі қызметінің мазмұны оқушилардың белгілі топтарында педагогикалиқ үрдіске жетекшілік эту функциясымен аннықталады. Ссынып жетекшісі қызметінің мазмұны оқушилардың белгілі топтарында педагогикалиқ үрдіске жетекшілік эту функциясымен аннықталады. Ссынып жетекшісі оқушилардың әртүрлі іс-әрэкетін ұйымдастырады: таннмодық, еңбек, эстетикалиқ, сонымен бірге оқушилардың еркін қарым-қатынасы оқушилардың дем алу бөлігі болип табылады. Ссынып жетекшісі оқушилардың әртүрлі іс-әрэкетін ұйымдастырады: таннмодық, еңбек, эстетикалиқ, сонымен бірге оқушилардың еркін қарым-қатынасы оқушилардың дем алу бөлігі болип табылады. Ссынып жетекшісінің қызметінде бақылау және түзэту қызметін жүйелі және сауатты жүзеге асыру тәрбиелік, ұйымдастырушилиқ және дамытушилиқ мәні зорь, тәрбиелік үрдістің тиімділігін арттырады. Ссынып жетекшісінің қызметінде бақылау және түзэту қызметін жүйелі және сауатты жүзеге асыру тәрбиелік, ұйымдастырушилиқ және дамытушилиқ мәні зорь, тәрбиелік үрдістің тиімділігін арттырады.

105 Оқушиларды зерттеп білудің тәсілдері Зерттеу тәсілдері Бақылау тәсілі Сабақта, сенбіліктерде, ссыныптан тыс жұмыстарды Әңгімелесу тәсілі Анкеталарды толтыру тәсілі Табиғи эксперимент Тәуелсіз мінездемелерді Қорыту тәсілі Құжаттар мен таннысу Оқушиның шығармашылиқ Жұмысы мен таннысу тәсілі

106 Зерттеуге қойылатын талаптар Зерттеу талаптары Үздіксіз жүйелі жоспарли Оқушилардың тәрбиесімен сабағына бағбыталли Әр түрлі Әдістерді Қолдану арқыли Оқушилардың өмірі мен қызметінің табиғи жағдайында Оқушиларды жан-жақты зерттеу Оқушилардың тұрмыс жағдайы мен өмірімен таннысу

107 Ссынып жетекшісі жұмысын диагностикалау Диагностикалау қызметін жүзеге асыру ссынып жетекшісінің оқушилардың тәрбиелігіндегі өзгеруін және бастапқы деңгейін аннықтауды қарастырады. Ол баланның жеке басын зерттеуге, оны талдау, тұтас педагогикалиқ процеске писатьтама және алинған нәтижелердің тиімсіз себептерін іздеуге бағбыталған. Диагностикалиқ қызметті іске асыруда ссынып жетекшісі екі жақты мақсайттта болусы мүмкін: біріншіден, өзінің іс-әрэкетінің нәтижесін қарастыру, екіншіден, ссынып жетекшісінің қолинда баланны зерттеу диагностикалау жеке тұлғанны қалиптастыру және даралиқты дамыту құралдарына айналли мүмкін.

108 Ссынып жетекшісі жұмысын жоспарлау Мақсайтты ссынып жетекшісінің тәрбиелік іс-әрэкеттің мақсайттын қатысушилармен бірге қарастыру болип табылады. Оқушилардың жас деңгейлеріне байланнысты және ссынып ұжимсының қалиптасу деңгейі ссынып жетекшісінің бұл үрдісте қатысу бөлігі өзгереді. Мақсайтт логикасы ссынып жетекшісінің қызметін жоспарлау үрдісінде көрінеді.Тәрбие жұмысын жоспарлау – бұл ссынып жетекшісінің өзіне және ссынып ұжимын іс-әрэкетті тиімді ұйымдастыруға көмек көрсэту.

109 Тәрбие жұмысын жоспарлау Жоспарлау –тәрбие жұмысы жүйесінің тиімділігі мен нәтижелігін аннықтайды. Мақсайттты және аннық жоспар педагогтың көптеген қателер мен жағымсыз құбылистардан шығуға көмектеседі. Негізделген жоспар қойылған тәрбиелік міндеттерді шешудің жалпы болашағы мен нақты жолдарын қарастырады.

110 Ол төмендегі функцияларды орындайды: бағбытауши,аннықтауши яғни нақты бағбытармен іс-әрэкеттің түрлері болжау, ойлауды жанама бейнелейді, нәтижені нақты әректтер арқыли қарастырады; - үйлестіру, ұйымдастырушилиқ; - бақылау; - репродуктивтік (қабылдау)

111 Ссынып жетекшісінің ата-аналармен өзара іс-әрэкетінің ерекшеліктері Тәрбиелік процестің тиімділігі педагогтың, оқушилардың және ата-аналардың арасындағы қарым-қатынсына байланнысты. Үлкендермен балалардың арасындағы ынтымақтастықты қалиптастыру үшін педагог, ата-аналар, балалардың бірлескен қызметі ұйымдасқан болса, онда ұжим біртұтас үлкен отбасы ретінде қызықты өмір сүруі өте маңызды. Бұл отбассының ынтымақтастығсының қалиптасусына ата-аналар мен балалардың арасындағы өзара түсінушіліктерін белгілейді, отбасында жағмоды жағдайларды құрайды. Оқушилармен, ата-аналармен және педагогтадың арасындағы ынтымақтастықты қалиптастыру ең алдымен, осы үрдісте үлкендермен өзара іс- әрэкет қалай құралатына байланнысты болады. Ата-аналар, ссынып жетекшілері, балалардың педагог-тәрбиешілері және олардың тәрбиелік нәтижелері тиімді болады егер, мұғалімдер мен ата-аналардың бірлесуі болусы мүмкін. Осы бірлестік негізінде – берілген нәтижеге жену жолдары мен жалпы мақсайттына деген ұмтылис бірлігі, тәрбиелік үрдіске деген көзқарас.

112 Ссынып жетекшісінің ата-аналармен өзара іс- әрэкетінің ерекшеліктері Ата-аналармен жұмысты ұйымдастыру міндеттері Ата-аналарды балаларсының Оқу еңбегінің нәтижелері Турали хабардар етіп отырусы Ата-аналарды балаларсының оқусына Көмекті дұрысь ұйымдастыруға үйрэту Балалардың қызығушилиқтарын дамытуға Ата-аналарды қатыстыру

113 Ата-аналармен жұмысты ұйымдастырудың түрлері Ата- аналар жиналисы Ашық есік күндерін өткізуге қатыстыру Жеке жұмыс

114 Білім берудегі ссынып жетекшісінің орны Мектепте оқу жылиның басында негізгі пәндер бойынша әр баланның білім деңгейі аннықталады. Ссынып жетекшісі ата-ана, оқуши, пән мұғалімдерін байланныстыруши ғана емс, қарым-қатынастарын басқаруши, бақылауши, кеңесші. Оқуши Ата-ана Ссынып жетекшісі Пән мұғалімі

115 Тәрбие жұмысын талдау Тәрбие сабағын өткізу Тәрбие шарсына мінездеме беру Тәрбие жұмыссының мазмұның ашу Тәрбие әдістерін таңдау Оқушилар ұжимсының тәрбиелік деңгейі Тәрбие істерінің нәтижесі Қорытынды Ұссыныс

116 Отбасы тәрбиесінің негізі

117 ЖОСПАР 1.Отбасындағы тәрбие. Отбасы түрлері. 2.Отбасындағы педагогика үрдісті ұйымдастырудың теориялиқ негізі. 3. Отбасы тәрбиесінің мазмұны, мақсайтты, міндеті. 4.Оқушилардың отбасымен ссынып жетекшісімен ынтымақтастық әдістерінің түрі, құрали.

118 Отбасы тәрбиесі Отбасы тәрбиесі - көзделген нәтижеге жену мақсайттында ата-аналар мен жанұя мүшелерінің тарапына жасалатын ықпал процестерінің жалпы атамасы.

119 Отбассының жетекшілік маңызы онда тәрбиеленіп жатқан аданның тән- дене және рухани дамусына әсер этуші ықпалдар мәні мен мағынассының тереңдігіне тәуелді келеді.

120 Бала үшін отбасы бір жағынан – тіршілік қоршаусы болса, екінші тараптан – тәрбиелік орта.

121 Отбасы – бұл мектеп те, ақпарат көзі де, қоғандық ұйымдарда да, еңбек ұжимы да, дос – жарпандары да, отбасы – бұл әдеппен өнер кілті де. Тұлғанның қалиптасу нәтижелілігі ең алдымен отбасыға тәуелді. Жанұя қпандай болса, онда өсіп, ержеткен адам да сондай.

122 Жеке аданның қалиптасу процесі мен оның нәтижесіне болар отбасы тәрбиесінің күші мен қуатын мойындайтын болсақ, ендеше мемлекет пен қоғам да тәрбиелік шараларын дұрысь жолмен ұйымдастыруды ең алдымен отбсына үлкен назар аударғанны жөн.

123 Неке мен отбасыға деген үстірт көзқарас, халиқтық және ұлттық үрдістерді естен шығару, инабаттылиқ принциптерінен тақау, шектен тыс арсыздық пен маскүнемдік, іштей тәртіптің болмаусы мен жсыныстық салғырттық, ерлі-зайыптылар арасында жоғары белең алған ажырасулар – бәрі де отбасыдағы бала тәрбиесіне болатын теріс ықпалдар көзі.

124 Педагогикалиқ ғылимның барысьында жанұя тәрбиесінің мәселелері нақты ғылими – теориялиқ және әдістемелік мазмұнға ие бола бастады. К.Д. Ушинский, Л.Н. Толстой, П.Ф. Лесгафт және басқалар балалар тәрбиесін ұйымдастыруда олардың даралиқ ерекшеліктерін, бейімділіктерін, дене-күш және психологиялиқ даму денгейін ескеру керектігіне ерекше көңіл бөлген. Н.К. Крупская, А.С. Макаренко, В.А. Сухомлинский бала тәрбиесінің теориясын атап көрсеткен.

125 Жанұядағы тәрбиені субъектілері – ата-анамен бала, әлеуметтік мақсайтт, міндет, педагогикалиқ тәсілдер, әдістер. Осы элементтерді біріктіретін негіз іс-әрэкет.

126 Ата-ананның ұйымдастыру және бағбытауши ролін, ата-анамен бала арасындағы өзара қатынастың писатьын, бала тәрбиесіне әсер ететін жанұяның мақсайттты адамгершілік бағбытарын, баланның жанұядағы араласайттын іс-әрэкетінің алуан түрлілігін, ата-ананның тәрбие құралдарын, тәсілдерін, әдістерін пандалана алу қабілеттерін, баланның белсенділігінің дәрежесін көруге болады. /2-суретті қараңыз/

127 2 сурет Ата-аналар Балалар Мақсайтт,міндеттер, мазмұны. Құралдар, формалар, әдіс және тәсілдер, тапсырмалар.

128 Ата-ананның тәрбие жұмыссының сапасын оқушиның күн тәртібін ұйымдастырусынан көруге болады, онда жанұя тәрбиесінің маңызды ерекшеліктері көрініс табады, жанұяның әдет-ғұрыптарсының бір бөлігі болип табылады.

129 Жанұяның бос уақбытағы бірлескен іс-әрэкетінің оқуши үшін маңызы өте зорь.

130 Ата-ана мен баланның ара қатынасы жанұя өмірінің айқын көрінісі, оның микроклиматын қалиптастырып, жанұяның даму мүмкіндіктері.

131 Ата-ана арасындағы, ата-ана мен бала арасындағы, балалардың арасындағы өзара қатынас педагогикалиқ процестің тәрбиелік механизмдері болип табылады.

132 Жанұяның тәрбие жұмысын зерттеуді ұйымдастыру өте маңызды. Ол мектеп құжаттарын (оқушилар писатьтамасы, ссынып журнали, медициналиқ карталар) зерттеу мен талдаудан басталады. Бұл әдісті қолданғпанда алдын ала жоспарланған мәселелер бойынша материалдар жинау.

133 Жанұя – іштей тұрақты, тұйық ұжим.

134 Балалардың жанұядағы тәрбиесі оның белгілі бір тұрақты әлеуметтік институт ретінде аннықталады, ол жанұя мүшелері арасындағы өзара қатынастардың қалиптасусы мен дамусына септігін тигізетін адамдардың жақындығы, тусыстық қатынастар, өзара үйелмендік, тұрмыстық өмір. Жанұя тәрбиесінің артықшылиғы да осы қатынастарда, оны тәрбиенің ешқпандай да түрі алмастыра алмайды.

135 Жанұя тәрбиесі адам өміріне қажетті негізгі қызметтерді атқарады 1.Репродуктивті – баланның тусылусы. 2.Тәрбиелік – жанұяның әрбір мүшесінің жеке тұлға болип қалиптасусына, тәрбиелік жағдай жасаусы. 3.Тұрмыстық-экономикалиқ – жалпы тұрмысты, бюджетті басқару. 4.Коммуникативті – жанұялиқ қатынасты, басқа адамдармен қатынасты ұйымдастыру. 5.Рекреативті - іс-әрэкет ұйымдастыру.

136 Репродуктивті Тәрбиелілік Рекреативті коммуникативті Тұрмыстық – экономикалиқ

137 Жанұя – болашақ азаматтың әлеуметтену жолиндағы алғашқы қадамдарын жасайттын бастапқы адам. Ол балаға моралдық қалпы турали алғашқы түсініктер береді, оны еңбекке баулип, өз-өзіне қызмет эту дағдыларын қалиптастырады. Ата-ананның іс-әрэкеті мен мінез-құлқы, өмір сүру салты арқыли балаға дүниетаннмодық, адамгершілік, әлеуметтік-саяси құндылиқтар беріледі.

138 Ата-ана мен мұғалімдердің міндеті – қоғандық қатынастардың жаңа жүйесі ұссынып отырған әлеуметтік мүмкіншілікті дұрысь пандалану.

139 Ата-ананның маңызды міндеті балалармен біріккен коммерциялиқ қызмет- әрэкетке қатысып, оны бақылау, оларды баланның адалдығын, адамгершілігін, ұқыптылиғын дамытатын қызмет көрсэтудің әртүрін орындауға үйрэту.

140 Өркениетті қоғам дамыған сайтын жанұядағы бала санны азайып келеді. Аз бала жанұяда, негізінен бір баласы бар жанұяда, ішкі жанұялиқ тәрбиенің ең басты жағдайы жоқ, ол – балалар қарым-қатынасы. Бір баланның тәрбиесі қосымша педагогикалиқ күш салуды талап етеді. Жалғыз балаға деген ата-ананның, әжесі мен атассының артық көңіл бөлуі оны белсенділігінен айырып, оның эгоистік жақтарсының басым болусын қалиптастырады.

141 Толиқ емс жанұяларда, ата-анассының біреуі жоқ болған жанұяларда тәрбиелік мәселелерді шешуде кейбір адамгершілік-психологиялиқ ыңғайсыздықтар болусы мүмкін. Мұндай жанұялардың көбінде ана мен бала ғана болады.

142 Жанұя тәрбиесінің проблемасы – ананның жанұя тұрмысынан қоли босамаусы. Ананның уақыты жетпеуі көбінесе насихат, жазғыру, ұрсу сияқты тәрбиелік ықпалдың нәтижесіз әдістерін пандалануға мәжбүр етеді.

143 Микроклиматы жағымсыз, жанұя өмірі ұрысь- керіске, ата-ананның бір-біріне, балаларына деген шағымдарына, айқай-шуға, қорлиқ сөздер мен іс- әрэкеттерге толи жанұяларда өте маңызды тәрбие проблемалары тусындайды.

144 Ата-ана құқығынан айрылғали тұрған ата-аналар әлеуметтік және педагогикалиқ проблемалар тудырады. Мемлекет олардың ата-аналиқ құқықтарынан айырғпанда балалардың мақсайтт мүддесін басшылиққа алады. Алайда бұл ретте олардың өмірі өз мәнін барынша жоғалтады, өйткені өмір сүру мен дамудың маңыздылиғы кемиді.

145 Қазіргі уақбыта мектеп пен жанұя ынтымақтастық әрэкетінің келесі бағбытары айқындалған: ата-аналармен ұйымдастырушилиқ-педагогикалиқ жұмыс; ата- аналардың педагогикалиқ сауаттылиғын дамыту; ата- аналармен баланның оқу үлгерімі мен тәрбиесін жақсарту үшін жүйелі жеке дара жұмыстарын жүргізу.

146 Елдегі түбегейлі әлеуметтік-экономикалиқ өзгерістерге, жеке меншіктің панда болусына, жеке аданның баю мүмкіндігінің туусына байланнысты материалдық жағынан ауқатты жанұялар панда бола бастады. Мұндай жанұяларда тәрбие белгілі бір проблемаға кездеседі. Көбінесе бұндай жанұядағы бала балалиқ ұжимдардан алшақ болады, оның ерекшелік сезімі қалиптасып, қоршаған адамдарға деген жөнсіз наразылиқ эгоизімі туу мүмкін.

147 Ата-ана жанұя тәрбиесінің маңыздылиғы баланның құндылиқ бағбытарын, оның моральнық қасиеттерін қалиптастырулары қажет.

148