СӨЖ Тақырыбы: Операция жасалған науқастарды тамақтандыру

Жоспары 1.Кіріспе 2.Негізгі б ө лім 2.1. Емдік тама қ тандыру 2.2. Диета т ү рлері 2.3. Операциядан кейінгі тама қ тандыру 2.4. Жасанды тама қ тандыру 3. Қ орытынды

Кіріспе Тамақтандыру туралы ғылым маңызды бірқатар теориялық және тәжірибелік дағдыларды қамтиды.Осы мәселелерді көптеген принципиальды жақтарын медицинаның физиология және тамақтану гигиенасы,деонтология және т.б. Сияқты пәндер зерттейді.Науқастарға жалпы күтім жасауда,емдік тамақтандыруды ұйымдастырудың негізгі мәселелерін ашып зерттеу керек.

Негізгі бөлім. Емдік тамақтандыру Тамақтандыру сияқты, емдік тамақтанудың негізгі қағидасының бірі тағам рационының тепе теңдігі,яғни белоктардың,майлардың,көміртегінің,дәрумендер дің,минералды заттар мен судың адам ағзасына қажетті мөлшерін қадағалау болып табылады.Мөлшерлері: Белок г Моно- дисахарид г Су г Май г К ө міртег і г

Емдік тамақтандыру Емдік тамақтану,нақты бір тамақтандыру режимін сақтауды көздейді.Дені сау адам үшін ең ұтымдысы,баршаға белгілі 4 рет тамақтану тәртібі деп есептеледі,онда таңғы ас барлық тағам рационының 25%-ын,екінші таңғы ас 15%-ын,түскі ас-35%-ын,кешкі ас-25 %-ын құрайды.Кейбір ауруларда тамақтану тәртібі түбірінен өзгертуді талап етеді.

Емдік тамақтандыру Емдік тамақтандыру барлық емдеу үрдісінің құрамдас бөлігі,ең маңыздысы.Қазіргі уақытта 15 негізгі диеталар немесе емдік тамақтандыру столдары бар.Әрбір диетаның бірнеше нұсқаулары болады.Кейде арнайы диеталарды да қолданады.Диета тағайындау кезінде қайсібір мүшелердің бұзылу деңгейі,сырқат сипаты ескеріледі,соған байланысты тағам рационының құрамына тиісті өзгерістер енгізіледі,кейбір азық- түліктер алынып тасатлады,тағам дайындаудың технологиялық тәртібін өзгертеді.

Диеталар сипаттамасы 0диета.Асқазан мен ішекке жасалған операциядан кейін,алғашқы күндері тағайындалады.Ас сұйық және қоймалжың быламық тағамынан тұрады.Сүтті еркіне қарай және тығыз азық-түлік өнімдері тіпті,езбе түрінде де рұқсат етілмейді. Рұқсат етіледі: шай,жеміс-жидек желелері,шиповник тұнбасы және сумен араластырылған жаңа жеміс –жидектер шырыны,жеңіл сорпа,күріш тұнбасы.

Диеталар сипаттамасы 1 диета.Асқазан мен ішектерге жасалған операциядан кейін 4-5 –ші күндері,апендэктомиядан кейін 2-ші күні белгілейді. Рұқсат етіледі:Пісірілген ет немесе тауық етінен,жұмыртқадан,манна немесе күріш пен қара күріш ұнынан жасалған 10% сұйық ботқа тағамдары. 1Б диета. Қабылдауға арналған нұсқаулар,тағайындау мақсаты мен жалпы сипаттамасы 1А диетасы сияқты.Бірақ онда көрсетілген азықтарға ақ кепкен нанды,ет және балықтан буға пісіірлген тағамдар ұсынылады. Тамақтану тәртібі:асты жиі қабылдау,түнде – қатық немесе қаймақ ішу. 1А диета.Тағайындау көрсеткіштері:асқазан ойық-жарасы ауруы күшейгенде,емнің алғашқы 8-10 күнінде,қан кету кезінде тағайындалады. Тағайындау мақсаты:химиялық,механикалық және термиялық тітіркендіргіштерді алып тастау арқылы асқазанды барынша жеңілдету. Сипаттамасы:асқазан сөлінің секрециясын қозғайтын заттарды алып тастайды.Асты көбіне сұйық және жартылай сұйық түрінде береді.

Диеталар сипаттамасы 2 диета.Секреторлы жетіспеушіліг бар созылмалы гастрит,күшеймеген энетероколит науқастарына арналған.Асқазан-ішек жолдарын барынша жеңілдету мақсатымен жиі бөліп тамақтану. 3 диета.қаталау кезінде ішектің жиырылуын күшейту үшін клетчаткаға бай тағам мен көп мөлшерде сусындарды пайдалану. 4 диета.Гастроэнтероколиттер,дизентерия және т.б. Ауруларда қолданылады. 5А диета. Жедел холецистит,созылмалы холециститтің үдеуі,панкреатит кезінде.Диета майларды шектеу,бауыр,зәр жолдарын қалпына келтіру мақсатында. 5 диета. Бауыр сырқаттары,созылмалы холецистит,панкреатит,сары ауру.Әрбір 2-2,5 сағат сусындарды көп ішіп,ас қабылдайды.Витаминге бай,буда дайындалған үгітілген ас қажет.

Диеталар сипаттамасы 6 диета- подагра ж ә не с ү т- қ ыш қ ылды диатез кезінде қ олданылады. 7 диета – б ү йрек ж ә не з ә р шы ғ ару жолдары сыр қ аты кезінде қ олданылады- Р,С,В витамидеріне бай т ұ ссыз ас 8диета- семіздік кезінде 9 диета- қ ант диабеті кезінде 10 диета- ж ү рек- қ ан тамырларыны ң сыр қ аты кезінде 11 диета- ө кпе туберкулезінде 13 диета-ж ұқ палы ауруларда 14 диета- фосфатурия кезінде 15 диета- арнайы диета белгілеуге н ұ с қ ауы жо қ барлы қ сыр қ аттар ғ а.

Операция жасалған науқастарды тамақтандыру Диета негізгі нозологиялық формалар бойынша жүктелген.Әрбір диета нақты бір сырқат кезінде ас қабылдау ауруды күшейтпейтіндей,әлсіреген ағзаға барынша бейімделіп жасалған.Әрбір диета тамақтану тәртібімен, химиялық құрамымен,каллориясымен сипатталады.Сонымен бірге,рұқсат етілген немесе тиым салынған азық-түліктер тізбесі болады.15 медициналық диета бар.Олар 1-ден 15-ке дейін стол ретінде белгіленеді.Ауруханадағы диеталардың саны,оның саласына қарай белгіленеді.

Хирургиялық операциядан кейінгі науқас диетасы Белгілі бір операция түрінен кейінгі науқастарға түрлі диеталар қарастырылған.Ең жиі кездесетіні іш қуысының мүшелеріне жасалатын операцияларға арналғандар болып табылады.Бұлардың ішінде бірінші орында жедел аппендицит, содан кейін өт қалтасының,асқазан мен ішектің аурулары тұр.

Аппендэктомиядан кейін тамақтандыру 10 сағатқа дейін ашығу 2 күннен кейін- диета 1 Шыққанға дейін диета сағаттан кейін- диета1а

Ө т жолдарында ғ ы операциядан кейінгі нау қ астар 5-6 –шы к ү ннен бастап – стол 5а Бірінші к ү ні- ашы ғ у 2-ші к ү ннен бастап –стол 1а

Асқазан мен аш ішекке жасалған операциядан кейінгі науқастар 2 күнге дейін су ішуге және тамақ жеуге рұқсат етілмейді. 3-ші күні 2 стаканнан аспайтын суды минут сайын,аздап жұтып,ішуге рұқсат. 4-ші күні диета1а,соңынан 1б және 1 диетасына дәрігер тағайындауы бойынша көшу

Бірінші күннен бастап,науқасқа аздап су ішуге рұқсат етіледі. 4-ші күннен бастап 1а диетасы кейіннен 1б және 1 диетасына көшіріледі. Тоқ ішегіне жасалған операциядан кейін науқасты тамақтандыру

Асқазанды сүңгімен қоректендіру Залалсыз жіңішке сүңгіні науқастың асқазанына енгізеді.Сүңгінің бос тұрған ұшына воронканы кигізіп,оған сұйық тағамды, сүт,қаймақ,шикі жұмыртқа, майлы сорпа, глюкоза ерітіндісі, қаймақ құйылған какао мен кофе,жеміс шырындарын құяды.Құю ақырындап,күніне бірнеше рет жүргізіледі.Кейде сүңгі түтікті 2-3 күнге қалдырады.Сүңгіні мұрын арқылы енгізу мүмкін болмаған жағдайда,оны ауыздан енгізеді,сыртқы ұшын бет терісіне немесе құлақ жарғағына жабыстырып қояды.

Науқасты операциялық жыланкөз арқылы қоректендіру Асқазан жыланкөзін салудың көрсеткішіне өңештің өтпеуі,асқазан қақапағының тарылуы жатады.Мұнда тамақты шағын порциялармен күніне 5-6 рет жылы күйде енгізеді.Содан кейін,енгізілген тамақтың бір реттік көлемін мл дейін біртіндеп көбейтеді.Бірақ енгізудің 3-4 ретке дейін азайтады.Воронка арқылы ұсақталып,суда жібітілген тамақ өнімдерін жіберуге болады:майда үгітілген ет,балық,кепкен нандар,нан.Воронкаға көп көлемде тамақ салудан абай болу керек,өйткені асқазан еттерінің жиырылып, тарылуынан тамақ тесік арқылы шығып кетуі мүмкін.

Қорытынды Тамақтану ағзаның физиологиялық қажеттілігі болып табылады. Белоктар, майлар, минералдық заттар ұлпалар мен тіндердің қызметін қалпына келтіру үшін құрылыстық заттар болып табылады. Сондықтан операциядан кейін науқастын дұрыс тамақтануы, оның сауығып кетуіне маңызы зор

Қолданылған әдебиеттер 1. Жалпы хирургия Қ.Д.Дұрманов, Алматы 2006 жыл беттер «мейірбике ісінің негіздері»Н.Д.Биназаров Алматы,2004жыл беттер