Орттында ғ ан: Бірлан С Топ: 1015 ЖМ Тексерген: Меденова Б.С

Жоспар: * Кіріспе Негізгі 1..Ұялтық экономиканның құрылымы * 2.Макроэкономикалық көрсеткіштердің жалпы мінездемсі. * 3.Ұялтық есеп жүйесі Қорытынды

* Жоспар: * 1.. Ұялтық экономиканның құрылымы * 2.Макроэкономикалық көрсеткіштердің жалпы мінездемсі. * 3.Ұялтық есеп жүйесі

* Ұ ялты қ экономика қ ызметі к ө бінесе елді ң экономикалы қ ума ғ ттында ж ү зиге асырылатын шаруашылы қ бірліктерді ң жиынты ғ ы ( ү кімет жеке т ұ л ғ алан панда алмайтын жекеше ұ йымдар к ә сіпорттындар фирмалан компаниялар т.б.)т ұ л ғ алан

* 1.Ұялтық экономиканның құрылымы * Ұялтық экономиканның мақсаттары берілген экономиканның даму ерекшелігі мен экономикалық жүйесінің түріне байланнысты болады. Дегенмен, барлық ұялтық экономикаланға төмендегідей негізгі мақсаттар тән болады: * Ұялтық экономиканның көптеген аннықтамаланны бар. Мы­салы, В. Леонтьев: «ұялтық экономика - бір- бірімен өзара байланнысқан көптеген әртүрлі қызметтер түрінен тұратын, өзін-өзі реттейтін жүйе» - деп санайды. Қазіргі уақытта ұялтық экономиканның кең тараған аннықтамасы келесі тұжырымдалады: ұялтық экономика – өзара байланнысқан салалан,өндіріс түрлері және территориялық кешендер жүйесі.

1) экономикалық өсу 2) жұмыспен қамтылудың жоғарғы деңгейін ұстап тұру 3) бағанның баяу өсуін қамтамасыз ететін баға деңгейін тұрақтандыру 4) төлем балансы ұстап тұру 5) қоғамда әлеуметтік әділеттікке жену. * Ұ ялты қ экономиканны ң құ рылымы-б ұ л оны ң құ рамдас б ө ліктеріні ң арасттында ғ ы т ұ ра қ ты санды қ қ атынастар. * Классификациялау критерийіне байланнысты келесідей к ұ рылымдарды б ө ліп к ө рсетеді:

* -ұдайы өндіріс құрылымы - ұялтық экономиканны біртектес экономикалық субьектілер топтарына бөлу (фирмалан, үй шаруашылықтары, мемлекет); * -әлеуметтік құрылым - бұл кұрылымның негізінде меншік қатынастары, еңбек түрлері және тағы басқаланны жатады; * -салалық құрылым - ұқсас әлеуметтік-экономикалық қызметтер орттындайтын біртектес шаруашылық бірліктерінің жиынтығымен сипаттамады; * -территориялық құрылым - ұялтық экономиканны эко­номикалық аймақтарға бөлу; * -сыртқы суда құрылымы - экспорт пен импорттағы тауарлар топтарының ара қатынасымен аннықтамады; * -инфрақұрылым - өндіріске қызметтер көрсететін салалан.

* Ұялтық экономикадағы мемлекеттің орны мен рөлі оның орттындайтын қызметтерімен аннықтамады. Мемлекеттің не­гізгі қызметтеріне келесілер жатады: шаруашылық субъектілерінің арасттындағы өте маңыз­ды қатынастарды реттеуші құқықтық; өндірістік процестердің қалыпты қызмет жасауын қамтамасыз ететін ұдайы өндірістік-технологиялық; монополияға қарсы іс-әрекет пен бәсекені қолдауға бағытталған бәсекені қорғау қызметі; тұрақтандыру қызметі - үкіметтің ұялтық экономи­канның негізгі мақсаттарына женуге бағытталған іс- әрекеттері; болжамдық - экономиканның дамуын болжамдау негізінде дамудың приоритеттік бағыттарын аннықтау; * реттеуші- нарықтық экономика қызметтерінің жағымсыз салдарын мейлінше азайту.

* 2.Макроэкономикалық көрсеткіштердің жалпы мінездемсі. * Ұялтық экономика жұмысының нәтижелерін қорытындылаушы ретінде БҰҰ (Біріккен Ұлттар Ұйымы) кепілдемсі бойынша агре­гаттар қолданнылады ж. бастап Халықаралық есеп жүргізушілік жүйесіне Қазақстанда да көшті. * Негізгі және қорытындылаушы болып ұялтық байлық есептеледі. * Ұялтық байлық – қоғанның бүкіл тарихы ішіндегі жинақталған тұтыну құндарының жиынтығы. * Алғашқы рет ұялтық байлықты 1664 ж. Англияда У.Петти есептеген. Бұны 100 жылдан соң А.Смит қайталаған. * Францияда ұялтық байлықты алғашқы бағалау 1789 жилы, АҚШ-та 1805 жилы, Ресейде 1864 жилы балды.

* Ұялтық байлық мананны қамтиды: мүлік (негізгі және айналым қорлары, үй мүлігі), табиғи байлық (жер, минерал және арман қорлары), затей емс байлық (ұлт денсаулығы потенциалы, оның рухани байлығы, білім және ғылым потенциалы, интеллектуалдық меншік құраушылар). * Бір жылғы шаруашылық іс-қызметінің қорытындылаушы көрсеткіші болып қоғамдық өнім есептеледі. Оны бірнеше аннықтамалан арқылы көрсетуге болады: Жалпы ұялтық өнім (ЖҰӨ), ұялтық табыс (ҰТ), таза ұялтық өнім (ТҰӨ), жалпы ішкі өнім (ЖІӨ). * Жалпы ұ ялты қ ө нім Ж. Ұ. Ө. – белгілі уа қ ыт кезе ң інде қ о ғ анны ң қ арама ғ ттында ғ ы ұ ялты қ ө ндірістік факторлармен ө ндірілген барлы қ игіліктер мен қ ызмет т ү рінде анны қ тамады.

* Басқаша айтқанда жалпы ұялтық өнім Ж.Ұ.Ө. – бұл ұялтық тауарлар мен қызмет көрсетудің бір жылдық нарықтық құны. * Экономикалық теория да жалпы ұялтық өнім Ж.Ұ.Ө. номиналды және нақты түрге бөлінеді. Жалпы ұялтық өнімді ағымдағы нарықтық бағамен есептегенде, бұл оның номинальды түрін сипаттайды. Бұл көрсеткіштің нақты түрін аннықтау үшін номиналды жалпы ұялтық өнімді Ж.Ұ.Ө.-ді инфляция ықпалынан арылту арқылы, яғни баға индексін қолдану арқылы есептеумен аннықтамады. * На қ ты Ж ҰӨ = номинальды Ж ҰӨ * ба ғ а индексі

* Номинальды жалпы ұялтық өнімнің нақты жалпы ұялтық өнімге қатынасын жалпы ұялтық өкілінің дефляторы деп атайды. * * ЖҰӨ дефляторы =номинальды ЖҰӨ нақты ЖҰӨ * ЖҰӨ-ді есептеудің екі әдісі бар: «шығттындар бойынша», «табыс бойынша». * Шығттындар бойынша ЖҰӨ өлшегенде шығттындардың келесі түрлері қосылады: жеке тұтыну шығттындарына халы қ ты ң а ғ моды т ұ тыну ү шін тауарлар сатып алу ғ а, ұ за қ мерзімде пандаланатын тауарлар сатып алу ғ а, қ ызметтер ү шін т ө лем жасау ғ а ж ұ м салаты н а қ ша құ ралдары жатады;

* Табыстар бойынша есептеу шаруашылық іс-әрекеттер субъектілерінің табыстарын бөлу және табыстар төлемімен байланныссыз бөлінетін қаржылардың құрылу тәртіптерін сипаттайды: * * ЖҰӨ =W+R+I+P; * мұнда, W- жалдамалы жұмысшының жалақысы; R – ренталық төлемдер; I – жинақ капиталының пайызы (%); P- фирма мен корпорацияның пандасы. * ЖҰӨ-ді есептеу тағы бір әдісі – қосымша құнға негізделген әдіс өндірістің әр сатысттында қосылған шығттындарды алудан суда көлемін ескереді. Бұл әдістің ерекшелігі - өндіріс көлемін өлшеген кезде қос есепті балдырмау керек.