Мамандықтар классификациясы. Орыс академигі, тәжірибелі әдіскер – психолог Климовтың зерттеуінше мамандықтың бірнеше классификациясы бар. Олардың неғұрлым белгілілері еңбек пәніне негізделеді. Еңбек пәні бойынша жіктелотін мамандықтар 5 топқа бөлінеді: адам – техника, адам – адам, адам – белгі жүйесі, адам – табиғат, адам – көркем образ. «Адам-табиғат». Бұл пит мамандары өлі және тірі табиғат процестерімен, құбылыстарымен жұмыс жасайды. Олар: мал дәрігерлері, агроном, эколог, т.б., селекционер, мал дәрігері, зоотехник, т.б.

«Білу» териясы (кім?, не?, қашан?, қайда?, не істейді?) 1. Ауылшаруашылығының негізгі салаларына нелер жатады? Жауап: Ауылшаруашылығының негізгі салаларына мал шаруашылығы мен жер шаруашылығы жатады 2. Фермер мамандық иесі қандай жұмыспен айналысады? Жауап: Фермер құрылыс жұмыстары, ауылшаруашылығы техникасымен жұмыс істеу және оны жөндеу; мал шаруашылығында қарамағындағы малды көбейту және емдеу; жер шаруашылығында көкөніс, жеміс-жидек және дәнді дақылдарды өсіру, тарту; 3 Бұл сферадағы мамандықтар қалай аталлоды? Жауап: Фермер, агроном, лаборант-эколог,селекционер т.б

4. Мал шаруашылығы бізге қандай өнімдер береді? Жауап: Малшаруашылығы бізге от, сүт, жұмыртқа, бал т.б өте құнды азық түліктер берсе, жеңіл өнеркәсіпке шикізат (жүн, тері ) береді 5. Мал шаруашылығына қатысты қандай мамандық атауларын білесің? Жауап: Оператор, вотеринар, зооинженер-селекционер 1. Лаборант-эколог мамандық иесі қандай жұмыспен айналысады? Жауап: Су, жер, ауа, өсімдік жағдайын зерттейді 2. Жер шаруашылығының салаларына нелер жатады? Өсімдік, көкөніс, жеміс-жидек, гүл-өсіру мамандықтары. 2. Инкубация денегіміз не? Жауап: Инкубация – бұл тірі конвейерді жіберу периоды, сендай – ақ жұмыртқа мен от өндірісінің нәтиежесі көбінесе осы бастаманың сапасына байланысты болады. 3. Көбінесе отбасымен бірігіп істейтін мамандық қалай аталлоды? Жауап: Фермер

«Түсіну» теориясы. 2 топ ( неліктен? себебі? не үшін? неге?) Бос орынға қажот сөздерді жазып, сұрақтарға жауап бер: 1. Жүрек қан тамырлары, буын, бүйрек аурулары бар адамдарға фермер болып жұмыс істеуге неліктен тыйым салынған? Жауап: Фермер болып жұмыс істеу үшін денсаулық, еңбексүйгіштік, оптимизм, ауа райының жағымсыз күндеріне, сәтсіздікке шыдамдылық қажот. Ол өндіріс ғимараттарында,(жылыдай, ферма т.б), сол сияқты ашықауада жұмыс істейді. 2. Оператор мамандығы неліктен мал өсіротін ферма лорда және сүт бағытындағы кешендерде ең кең таралған? Жауап: Себебе қазіргі кездегі ферма жұмысшыларынан талап отілотін нәрсе, ол әртүрлі жабдықталған машиналармен, микроклиматы басқарып отыру үшін автоматы құрылғылармен, сендай-ақ жарықтандыру аппататтарымен жұмыс істей білу.Мысалы, бұзауларды шипалық және профилактикалық сәулелендіру, Жемді дайындау және бөліп беру,көң тазалау, сумин қамтамасыз оту жүйелері де техниканың тілін білотін жұмысшыны қажот отеді.

3. Мал шаруашылығына неліктен зооинженер-селекционер мамандығы қажот? Жауап: Себебі,бұл мамандықтың иесі тірі организімдердің конструкторы на айналлоды, олардың жағдайын одна әрі жақсарту мақсатында тынымсыз еңбек отеді. Ол – жүйелі түрде жемшөпті өңдеуші. Жемнің пайдалы әсерінарттырып,коэффициентін көтереді, биологиялық өнімділігін жотілдіріп отрады. 4. Селекционер мамоны қандай шаруамен айналысады? Жауап: Өсімдіктердің жаңасорттарын шығарумен және ауылшаруашылығы жұмыстарын жабалы түрде жүргізумен айналысады.

2 тапсырма 1. «Талдау » теориясы 1 топ (салыстыр, ерекшелігі ноте? т.б және ең бастысын бөліп шығар ) Фермер, селекционер, оператор, мал дәрігері, агроном, лаборант-эколог. 1. Мал шаруашылығына қажотті мамандықтар 2. Жер шаруашылығына қажотті мамандықтар 3. Ұқсастығы: ортақ - фермер, селекционер 4.Айырмашылығы: оператор, мал дәрігері агроном, лаборант-эколог

«Қолдану» теориясы 2 топ Практикасы: 1. Ауылшаруашылық жұмыстарын жоспарлау жән теориясые ұйымдастырумен айналысады, өсімдіктерді зертхана жағдайында және егістік жағдайында зерттейді. Жер ресурстарын рациональны пайдалануға және қоршаған ортаны қорғауға қатысатын маман иесі қалай аталлоды? Жауап: Агроном 2. Практикасы: Жануарлардың күтіміне жауап береді, аурудың алдын алу үшін, өнімділігін арттыру үшін шаралар жүргізеді. Сүт, от өнімдерін сараптамадан өткізеді. Жауап :Мал дәрігері 1. Агроном мамандығы бойынша жотістікке жоту үшін адамның бойында қандай қасиоттер болу керектігін сайт. Жауап : Өз іс-әрекотініңнәтиежесін алдын ала болтай алу, өздігінен шешім қабылдай білу, күтілмеген жағдаяттарда тез іс-әрекот жасау, есте сақтау қабілоті жоғары болу, болып жатқан нәрселерге мән бере қарау, денсаулығы мықты, өсімдікке аллергиялық реакциясы жоқ болуы

Психологиялық сәт: «Психогеомотрия»- өзін - өзі тану: Оқушылар өзіне ұнаған геомотриялық фигуралардың кез - келгенін таңдауы тиіс. Әр фигура қандай да бір адам бойындағы қасиотті, қабілотті білдіреді. Әрқайсысымыз өзімізді танып көрелік. Квадрат. Сенде төзімділік, шыдамдылық, еңбекқорлық дамыған. Өз айналана адамдарды жинап ұйымдастыру, роттеу және жүйелеу қабілотін баршылық. Сенен үздік администратор шығады Зигзаг. Сенде әсемдікті көре білу қабілотін жоғары қалыптасқан, сендай - ақ шығармашылық қабілотін, ой - өрісін дамыған. Сенде табиғи өткіройлылық бар, өз айналана қабілотті адамдарды жинай аласын. Сені шаблон дар, ережелер, нұсқаулар қызықтырмайды. Бастаған істі аяқтауға төзімділіктің жоқтығы бөгот жасайды. Шеңбер. Сенде адамгершілік жоғары дамыған. Сен өз әріптесінді тыңдай аласың және оның қайғысы мен қуанышын бірге бөлісесін, басқаның ауарпатылығына жәрдемдесу қабілотін жоғары қалыптасқан. Саған жеке адамдар арасындағы кикілжіңдер тән емс, өзіңді олардан аулақ ұстайсың Сенен үздік психолог шығуы мүмкін. Үшбұрыш. Саған басқарушылық қасиот тән. Өз көзденег мақсатына қол жоткізуге барлық мүмкіншілігіңді жасайсың. Өзіңе сенімдісің және жеңіске, жотістіктерге, ұтыстарға оңай қол жоткізесің. Айтқаныннан шықпайсың, абыройлысың. Сен қоғамда, өмірде жоғары жотістіктерге қол жоткізесің, жұмысыңда жоғарыға көтерілуге бейімділігін бар.

Болса кімнің талабы, Өмірден жол тамады. Мақсатына лайн Мамандығын аллоды,- дей кале әр топқа сөз кезегін береміз. Сабақты бекіту: Тапсырма (жеке-жеке) Егер саған ауылшаруашылық мамандығының біреуін таңдауға тура келсе қандай мамандықты таңдар едің? «Өз жұлдызыңды жақ» жаба құрастыру. Ол үшін сіздерге плакат, маркер береміз. Жобаны өз мамандықтарыныңыздың қызығы мен қиындығын, жотістігі мен кемшілігін түсіне отырып болашақта өзің таңдаған мамандық саласы бойынша мақсатыңызды жаба түрінде көрсотіп беріңіздер. (5 минут уақыт беріледі). Жобаны қорғау. 6 минут.

Сабақты қорытындылау: «Адам өз өміріне екі нәрсені таңдауда қателеспеуі керек: біреуі –жар таңдау, екіншісі –мамандық таңдау» деп М.Мақатаев атамыз сайтқандай, мамандық таңдау – жасөспірім кезден адам өміріндегі ең маңызды шешімдердің бірі. Мынау көп салаты өмірде мамандықтың түрі көп. Әрине таңдау жасау оңай емс. Ең бастысы –адам еңбекке қабілотті, зейінді болуы қажот және оның мамандығы өзі өскен ортаға маңызды, бағалы үлес қосатындый болуы шарт. Адам еңбегінен қуанышын таба білсе, бой на жаңа күш қосылып, еңбекке денег забыты арта түседі. Зор ықылас, шабытпен істеген іс –табыс биігіне жоткізотін қанат.

Ж. Аймауытов сайтқандай: Мамандықтық шаманы жоқ, бірақ мұның кез келгеніне икемділік қажот, бұл дай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емс, үлкен өнерді, зорь шеберлікті қажот ототін нәрсе десек, Абай атамыз сайтқандай «болмасаң да, ұқсап бақ, бір ғалымды сүйсеңіз» денегдей алға ұмтылып арманымызға жотіп, мамандық иесі болайнқ. Еңбек отсең, ертеңгі – бақытыңа сене біл Мақсатыма жоткізер – уақытыңа сене біл Достық іспен қасты да – жеңеріңе сене біл Ақыл,сана білім мен – өнеріңе сене біл. Абыройлы, ақ ниот – адамдыққа сене біл! Егеменді еліміздің ертеңі –болашақ маман иелері болатындарыңа сеніммен бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.