Ўзбекистон Республикаси Банк- академияси Инфляциявий таргетлаш режим ига босқичма-босқич ўтишнинг хусусиятлари Маърузачи: и.ф.н. Ф.Додиев Тошкент

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг муҳимлиги Инфляция даражасини пасайтириш ва унинг барқарорлиги иқтисодий ўсишни таъминлаш учун муҳим ҳисобланади. Ҳозирги вақтда республикамизда инфляция даражаси нисбатан юқоридир (2017 йилда 14,4 % бўлди) Дунёда инфляции тартибга солишнинг турки уснуллари бўйича тажриба ортирилган. Бунинг мамлакатлар бўйича фарқ қилиши бир қатор омилларга боғлиқ: - инфляция суръати ва тури - макроиқтисодий шароит - мамлакатнинг институционал тузилиши ва б.

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг муҳимлиги Кўпчилик давлатлар марказий банклари фойдаланадиган инг тарқалган уснуллар бўлиб монетар, валюта курсыва инфляции таргетлаш ҳисобланади. Монетар таргетлаш режименинг қўллашнинг асосий мураккаблиги пурга талабнинг барқарорсизлиги билан боғлиқ. Натижада марказий банк пул масса сини ўзгариш динамика сига таъсир қилиши сусайди. Валюта курсыни таргетлаш режимени таҳлили уни замарали қўллаш қийинлигини кўрсатади. Ушбу уснулнинг самарадорлиги иқтисодиётнинг очиқлик даражаси, валюта заҳиралари ҳажми ва бошқа бир қатор омилларга боғлиқ.

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг муҳимлиги Валюта курсыни таргетлаш режиме таҳлили ушбу қоидага ямал қилиш кўпчилик давлатларда баҳолар барқарорсизлигига олби келгани кўрсатди. Ушбу режимга ўтган ўнлаб давлатлардан фақатгина Чили ва Тунис ижобий натижаларга эришган йилларнинг бошларида қатор давлатларда инфляции тартибга солишнинг янги уснули инфляции таргетлаш бўлди. Бу жаҳон иқтисодиёти глобаллашув шароитида пул-кредит сиёсатининг бошқа уснуллари самарасизлигига жавоб бўлди. Ушбу уснул беринчи марта 1970 йилдан 1980 йиллар бошларигача юқори инфляции бошидан кечирган Янги Зеландияга қўлланилди.

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг муҳимлиги Ўша давида макроиқтисодий барқарорликга эришиш пул мультипликаторы ўзгарувчанлиги ошиши билан бирга бўлиб, бу ҳолат пул таклифини таргетлаш самарадорлигига путур етказди. Кўпчилик давлатлар пул-кредит сиёсатидаги самарадорлик муамосини ечимини инфляции таргетлашга ўтишда топишди. Ушбу уснул ярдамида марказий банклар қисқа муддатда инфляция ва инфляция он кутилмаларни муваффақиятли пасайтириш, асосий макроиқтисодий кўрсаткичларни якшилаш ва жамиятни ўзига ишончини оширишга эришди. Инфляцияни таргетлашнинг юқори самарадорлиги оқибатида у пул таклифини таргетлашни сиқиб чиқара бош леди.

Мамлакат Инфляциявий таргетлашга ўтган вақти Ўтиш вақтидаги инфляция даражаси (%) 2013 йилда инфляция даражаси (%) Инфляциявий таргетлаш даражаси (%) 1 Янги Зеландия 19897,4 1, Канада ,2 2 +/- 1 3 Б.Британия Австралия , Швеция ,2 2 6 Чехия ,4 2 +/- 1 7 Израиль ,84 2 +/- 1 8 Польша , /- 1 9 Бразилия 19998,94 5, / Чили ,02 3 +/ Колумбия , ЖАР , Таиланд , Венгрия ,37 3 +/ Мексика ,97 3 +/ Исландия , / Ж.Корея ,14 3 +/ Норвегия , / Перу 2002–0.10 2,9 2 +/ Филиппин ,0 4 +/ Гватемала ,4 5 +/ Индонезия ,1 5 +/ Руминия ,6 3 +/ Сербия ,2 4+/-1,5 25 Туркия , / Арманистон , / Гана , / Албания ,9 3 +/- 1

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг босқичлари Инфляциявий таргетлаш режимга босқичма-босқич ўтиш керак, вақт ўтиши билан инфляция даражасига янада кўпроқ аҳамият бериш лазим. Марказий банк инфляциинг мақсадли кўрсаткичлари бўйича логан мажбуриятларни тўлиқ бажариш учун заур воситалар ва мустақилликка ига бўлгандан сўнг уни ўзининг асосий мақсади деб эълон қилиши лазим. Ушбу режимга ўтиш таврида инфляции назорат қилишга ярдам берадиган институтларни ривожлантириш бўйича бир қатор ишларни қилиш лазим.

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг босқичлари Биринчи босқич: молния обзорини, айниқса, очки пул ва қимматли қоғозлар обзорини ривожлантириш учун Марказий банкнинг иштирокини фаоллаштириш лазим: - қимматли қоғозларни чиқариб (сертификатлар, векселлар, облигациялар) - репо операциялари ямалга ошириб - банклараро обзор операциялари билан ва б. валюта курсы тўлиқ эркинлаштириш; кококооператив ва ишончли статистик ҳисоботларни йиғиш ва тузишни такомиллаштириш, хусусан, пул-кредит сиёсатининг инг муҳим кўрсаткичлари бўйича ойлик ва чара клик ҳисоботларни йиғиш.

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг босқичлари Иккинчи босқичда: валюта курсыва пул агрегатларини таргетлашни аста-секин рад этиш; валюта курсыни барқарорлигига эришиш; Марказий банк маълумотларини очиқлигини ривожлантириш; ликвидликни тартибга солишнинг асосий воситаси сифатида расмий фоиз ставкаларини қўллаб қувватлаш учун етарли бўлган репо операцияларини ямалга ошириш мақсадида Марказий банкнинг қимматли қоғозлар портфелини шакллантириш

Инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишнинг босқислари Учинчи босқичда: инфляции прогноз қилиш услубини ишлаб чиқиш; Марказий банкга паст держали инфляции сақлаб қолиш функция сини расмий боғлаб қўйиш; келгуси давр учун инфляции миқдорий кўрсаткичини аниқлаш; монетар воситаларни қўллаш ва уларнинг инфляцияга таъсири ўртасидаги вақт оралиғини аниқлаш; инфляции мақсадли кўрсаткичлар даражасигача корректировка қилишга имкон берадиган монетар воситаларни танлаш; обзор иштирокчиларига инфляция мақсадлари бошқалардан устун турганини ишонтириш.

Ўзбекистонда инфляциявий таргетлашни қўллаш учун шароитлар Шароит Ўзбекистонда бажарилиши Тушунтириш Пул-кредит сиёсатининг мақсади– баҳо барқарорлиги таъминлаш Қисман бажарилган Қонунчилик бўйича МБ бош мақсади милий валюта барқарорлигини таъминлаш. Шунингдек, юнга белгиланган инфляция даражасини таъминлаш бўйича ҳам вазифа юклатилган. Марказий банкнинг мустақиллиги. Қисман бажарилган Пул-кредит сиёсатини юргизишда Марказий банк тўлиқ мустақил эмас. МБ ҳисобдорлиги ва жавобгарлиги Қисман бажарилган Амалдаги қонунда Мбнинг жамоатчилик олдидаги ҳисобдорлик механизмы ва тартиби аниқ кўрсатилмаган Юқори держали мутахассислар ва ишончли статистика Қисман бажарилган Мбнинг институционал имкониятларини мустаҳкамлаш мақсадида ямалдаги пул-кредит сиёсатининг самарадорлигини таҳлил қилиш ва прогнозлаштириш имконини берувчи маълумотлар базамини шакллантириш заур. МБ инфляции аниқлаш ишончли методиками ига бўлиши, баҳолар жорий баҳасининг динамика сини кококооператив таҳлил қилиш ва уни аниқроқ прогноз қилиши лазим Қисман бажарилган МБ инфляции прогноз қилиш имконияти бўлишига қарамасдан, юнга баҳолар ўсишини ушла учун етарли кококооператив воситалари йўқ. Республикамизда инфляция номонетар характерга ига, шунинг учун инфляции монетар уснуллар билан тартибга солиш имконияти чегараланган.

Шароит Ўзбекистонда бажарилиши Тушунтириш Фоиз сиёсати: МБ пул обзори ҳолатига фоиз ставками орқали таъсир қилиши лазим Қисман бажарилган Пул обзори «овернайт» сегментида ликвид ҳисобланади, амо узоқроқ муддатда бўлиши заур. Пул обзоринин аномалия секторе кредит обзори билан узкий боғлиқлиги мавжуд эмас. МБ информационно сиёсати – ўзининг фаолиятининг шаффофлиги ва очиқлиги орқали иқтисодий субъектларнинг инфляции он кутилмаларини бошқариш Қисман бажарилган Мбнинг расмий вакиллари пул-кредит сиёсатинниг натижалари ҳақида пресс-конференция ўтказиши, мақсадли кўрсаткичлар ва уларнинг фарқ қилиши бўйича ҳар чара клик ҳисоботлар бериши лазим. Инфляциявий таргетлашни инфляция даражаси 10% паст бўлса жорий қилиш мамкин Бажарилмаган 2017 йилда инфляция даражаси 14,4% бўлган. Сўмнинг эркин сузувчи курс сиёсати Қисман бажарилган Ҳозирги вақтда ушбу йўналишда иш олби борилмоқда. Иқтисодиётда монополаштиришнниг йўқлиги Бажарилмаган Айрим тармоқларнинг монополлашуви инфляциинг сабабларидан бери бўлиб, монетар воситалар билан инфляции тартибга солишни қийинлаштириди. Молия соҳасининг долларлашув даражасининг минималлаштириш Қисман бажарилган Иқтисодиётнинг долларлашув даражаси камайишига қарамасдан, у юқорилигича қолмоқда. Барқарор банк тизими ва молния обзоринниг ривожланиши Қисман бажарилган Банк тизими ривожланмоқда, амо капиталлашув даражаси ва ресурс базами етарли эмас. Қимматли қоғозлар обзори ривожланмаган. МБ ва пул-кредит сиёсатига жамоатчиликнинг ишончи Қисман бажарилган МБ пул-кредит сиёсатининг очиқлиги ва шаффофлиги ошиши билан юнга ишонч ортади.

Ўзбекистонда инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишдаги муамолар Марказий банк етарли мустақилликка ига эмас инфляции он кутилмалар юқори даражада сақланиб қолинмоқда инфляцияга номонетар омиллар таъсирининг юқори монетар воситалардан етарли даражада фойдаланмаслик трансмиссионныйный механизмнинг якши ишламаслиги валюта сиёсати ва ташқи иқтисодий фаолиятнинг либераллаштирилиши жараёнларида вужудга клише мамкин бўлган хатарлар молния секторенинг институционал жиҳатдан суст ривожланганлиги яширин иқтисодиётда ката ҳажмдаги нақд пул маблағлари айланмасининг мавжудлиги иқтисодиётнинг долларизация даражасининг юқорилиги

Ўзбекистонда инфляциявий таргетлаш режим ига ўтишдаги муамолар ечимлари Марказий банкнинг мустақиллигини ошириш инфляция ва инфляции он кутилмаларни пасайтириш инфляцияга номонетар омиллар таъсирини пасайтириш монетар воситалардан замарали фойдаланиш трансмиссионныйный механизмнинг якши ишлашини таъминлаш валюта сиёсати ва ташқи иқтисодий фаолиятнинг либераллаштирилиши жараёнларида вужудга клише мамкин бўлган хатарларни камайтириш молния секторенинг институционал жиҳатдан ривожлантириш яширин иқтисодиётнинг улучшении камайтириш иқтисодиётнинг долларизация даражасини пасайтириш

Эътиборингиз учун раҳмат!