Тема: Аржаан «Шивилиг» Студентки 2 курса группы «ш» Олчей-оол Алена Владимировна Куулар Ай-Суу Арбын-ооловна Методист: Монгуш К.К Дата: 28:11:2016.

Презентация:



Advertisements
Похожие презентации
Теве-Хая ортумак школазы Т олевилел: «Согунанын эм шынары» 1 «Б» класстын оореникчизи Саая Мергенмаанын шинчилел ажылы Удуртукчу башкызы: Монгуш П. Ч.
Advertisements

Моя прекрасная Тува! Прелестная моя Тува! Где Каа-Хем, обняв Бий-Хем Сольются вместе в Улуг-Хем. Великая моя Тува! Любимая моя Тува! Заснеженные перевалы,
Урок родного языка по теме «Сөзүглел» в 3 классе на тувинском языке. Составила учитель начальных классов Биче-оол Сайхана Дапытовна Нарын ч.
Чангыс чугула кежигуннерлиг домактарга туннел- кичээл.
«Ававыс чокта» Салчак Тока Калбак-Хорекович. Салчак Калбак-Хорекович Тока
Портфолио школьного библиотекаря МБОУ СОШ с.Ак- Дуруг, Чаа- Хольского кожууна, Республики Тыва.
Ф.И.О Кужугет Любовь Дакар-ооловна Образование: в ысшее учитель начальных классов Категория: высшее Стаж работы: 38 л Награды: «Почетный Работник Общего.
Священные числа русского и тувинского народов Математическое занятие в 5Б классе учитель Севек О.К.
Система грамматических упражнений по теме Present Progressive (Continuous) Tense посредством тувинского языка на среднем этапе обучения (5- 6 кл.)
Классный час на тему: 100-летие единения России и Тувы.
Школа 39, г. Омск.
Школа 43, г. Омск.
Г. Омск 2013 год.
Суурувустун кышкы чурумалы Кылган: 2 «б» класс. Шуюм, ол-дур. Барлык – биле белдирлешкен, Шыргайланган алаактарлыг, Чыжыргана саай тудуп, Балык холдап.
«Развитие речи детей посредством юрты - жилища тувинских кочевников» выполнила: воспитатель Ортун Любовь Александровна Чадан-2015.
Суретке сәйкес теңсіздіктің жауабын көрсетіңіз Теңсіздіктің шешімін көрсетіңіз:
« Ө г – б ү лем - ө ндүр ө ргээм» Тываны ӊ чогаалчылар эвилелини ӊ кежигүнү, шүлүкчү, эмчи Октябрь Кыргысович Тун – оолду ӊ 70 харлаанынга.
Сат Аянмаа Валерьевна Воспитатель старшей группы Стаж работы - 10 лет Формирование личности ребёнка, его духовно- нравственной среды через познание экологических.
Отчет по производственной практике
Транксрипт:

Тема: Аржаан «Шивилиг» Студентки 2 курса группы «ш» Олчей-оол Алина Владимировна Куулар Ай-Суу Арбын-ооловна Методист: Монгуш К.К Дата: 28:11:2016

Эртенгинин хаяазында ооруп-хоглээн Эргим чардаш аржааннарым онзагайлыын! Опейлидип омскен ооо дек ортемчейнин Онгур-каазын коруп ханмас Шивилиимни! Аймак- чонам аразынга чоргаарланыр, Амыр-чолун алгап-йорээр аржааным бар! Ынакшылды чардаш-каска шимеп алган Ырлап ханмас Шивилиимнин магаданчыын! Акы-дунма ковшей чангар аржаанымга Найвыралтын алтын чечээн чардашсыннар! Бай-Тайганын онза чардаш Шивилиинге Демниг чангар аалдап кээрге магаданчыын!

Аржаан деп сос ыдык азы эм сук дэн уткалыг. Моолдар били буряттар она аршан, а кыргызстан аршан дээр. Тыва улустун ужурунда кижи аржаанга чугли кадыкшылын быжыктырар эвес, а сагыш-сеткилин арыглаар. Тыва ог-були чыл санында аржааннаар чораан. Аржаан была бээрге, аъттанып- толанып алкаш, чоруптарлар. Чер четпес кижи болза аржаанны чаладып алыр. Аржаанга хамаарыштыр тыва кижи кезээде бедик тооннуг состерни ажыглаар чораан. Чижээ, «аржаан чалап алыр», «аржаанны четтирер», «аржаанны чалаптар» дээр.

Аржааннын шут чаныга доктаап, ог, майгын, чадыр тик пес; Аржаан девискээринге януш чулбас; Аржаан чаны бокталдырбас; Аржаан бажынче кылаштавас; Аржаанга хип чугбас; Аржаан чаныга услуг шимээн, чогуш-крыш ундурбес. Аржаанап келген кижи акын-коган баглап, аъш-чеминин дээжизин аржаан ээзинге соннээр: Оршээ, хайвыракан! Озум болган, баарым болган Ортемчейим Аржаан су! Адап-скрап чедип келдим, Човуланым чодуп кор, Аарышкым адырып кор, Оршээ, оршээ, хайвыра кан!

Човуланым чоттун, Аарыымны арыттын, Аъжы-чемим делгедим, Акша-копьем салдым. Байвырлыг, менди-чагой, Ачылыг аржааным!

Бай-Тайганын чона, оларнын бурунгу огбелири долгандыр тура бойдузу_били сырный холбаалыг, анна кончуг хумагалыг. Кожууннун девискээринде ыдыктыг чиллир-ли хой. Оларнын аразындан Шивилиг аржааны катаптаттынмас онзагайвы-били омске чиллирден ылгалып тура. Шивилиг аржааны Тыва республика ныне Бай- Тайга кожуунда бодуна каас-чаражы, эм шынарлыг байлаа-били чанга билдингир кайгамчык аржааннарнын бирээзи. Ынчангаш чайные сорта айвы келирге аржаан су «быжып» эгелээри-били, чугли Бай-Тайганын эвес, республика ныне, Саян артындан келген аян-чорукчулар, дыштаныкчылар ол аржаанче, шолээзи келирге, чоруптар ындыг улустун саны чылдан чылче улан ковудеп тураы оорунчуг, анна дыштанып, эмненип, кадыкшылын быжыктырып, чудуп, тейлип туралар.

Уе дуптен бээр-ли ол чок кавынын малчыннары, ораторы, чурттакчылары 6 айнын тончузунде, 7 айнын чаазында мал-меган семирип, хот пакта рак элбээнде Бурганнын, аржааннын девискээрин чаартып, дерип, дагып найвыр-дойну эрттирер чанчылдыг чораан.

Ынчангаш, уруглар, оран- чурттунарнын бай-байлаан, аржаан- сукларын, кат-чимизин, оът-сигенин хумагалап, кадагалап, арка-арыгны бокталдырбайн, орт айвыылындан камгалап, оран-чурттувуска знак болуп кезээде хумагалап чоруулунар!!! Бистер чурттувусту омске бактан чайладып, знак чоруур болзувусса бойдузувус бийске база знак болуп бодуна нужен, дужудун харам чокка соннээр!

Журнал «Бай Танды» 1, 2011 ч З. Намзырай «Казылганнын копен чечээ» Художественное наслидие тувинцев 1995 Целибные аржааны и озера Тувы 2010