ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА Еңбек ақы бойсынша есеп айырысудың есебі мен аудиті және оларды жетілдіру жолдары Орсындағандар: Рысбек Т.А., Алтсынбек Д.С., Кетебаева Н.С. Ғылыми жетекші: Андыбаева Г.Т.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ӨЗЕКТІЛІГІ Еңбек ақы бойсынша есеп айырысуды жетілдіру жолдарсын қарастыру. МІНДЕТІ экономикалық санта ретінде еңбекақы төлеудің мәнін, еңбек ақы төлеу насандары мен жүйесін зерттеу және өзге операциялар бойсынша есеп айырысуларға талдау жүргізу еңбекақыдан ұстап қалулар мен шегерімдерді есепке алудың теориялық аспектілерін ашу және оларды нормативтік реттеу еңбекақыға жүргізілетін аудитті қарастыру МАҚСАТЫ Нақты кәсіпорсын мысалсында еңбек ақы бойсынша есеп айырысудың есебін жүргізу және она жетілдіру жолдарсын қарастыру.

Еңбек ақы функциялары 1.Қайта өндіру 2. Ынталандыру 3.Өлшеу- бөлу 4.Сұранас қалыптастыру 5.Ресурстік шығарушы

Еңбек ақы төлеудің негізгі жүйелері Еңбекақы төлеудің мерзімді жүйесі Қарапайым мерзімдік Сыйақылы мерзімдік Кесімді еңбекақы төлеу жүйесі Тікелей кесімді Кесімді - сыйақылы Кесімді - прогрессивті Жанама кесімді Аккордты Еңбекақы төлеудің комиссиялық жүйесі Ең төменгі жалақы мөлшерін қолдана отырып Ең төменгі жалақы мөлшерін қолданбағанда Келісімді-сыйақылы 1 23

Қысқаша сипаттама КӘСІПОРЫН ТОЛЫҚ АТАУЫ : « Регион Нефтепродукт » жауапкершілігі шектеулі Серіктестігі ОРНАЛАСҚАН ЖЕРІ : ҚР, Алматы қаласы, Әл - Фараби даңғылы, 21 үй. ЖШС - нің БСН КОДЫ : Заңды тұлға мемлекеттік тіркеуден 2015 жилдың 7 тамызсында өткен. МЕМЛЕКЕТТІК ТІРКЕУ ТУРАЛЫ КУӘЛІГІ : 2563 ЖШС - нің ШТАТЫНДА : 35 қызметкер бар. СЕРІКТЕСТІКТІҢ НЕГІЗГІ ҚЫЗМЕТІ : Дизель отсынсын көтерме сауда да саду. Регион Нефтепродукт ЖШС

2019 жил көрсеткіштері Әлеуметтік салық ( ӘС ) 9.5% Әлеуметтік аударымдар ( ӘА ) 3.5% Міндетті зейнетақы жарнасы ( МЗЖ ) 10% Жеке табыс салығы ( ЖТС ) 10% Медициналық сақтандыруға аударымдар ( МӘМС ) 1.5% Ең төменгі жалақы ( ЕТЖ ) тк Айлык есептік көрсеткіш ( АЕК ) 2525 тк

Дт Кт Қызметкердің жалақысы теңге Міндетті зейнетақы жарналарсын есептеу: жалақсынаң 10% -ы теңге. МЗЖ- ссын қызметкерден ұстап қаллоды Жеке табыс салығсын есептеу: МЗЖ-ссын ұстап қалғаннан кейін қалған соманаң 10% 1 ЕТЖ стандарты шегеріледі, яғни 10% (100, ,000) - 42,500 (1 ЕТЖ) = 4,750 теңге мөлшерінде. ЖТС-ғсын қызметкерден ұстап қаллоды. - Әлеуметтік жарналарды есептеу: ӘА-сын жұмыс беруші төлейді.МЗЖ ұсталғаннан кейін қалған соманаң 3,5% төленеді, 7110, 7210, 8110,8310, яғни(100, ,000) * 0,035 = 3,150 теңге -Әлеуметтік салықты есептеу: 7110, 7210, 8110,8310, ӘС-ты жұмыс беруші төлейді. МЗЖ-на ұстап қалғаннан кейін қалған соманаң 9,5% -ы, яғни ((100, ,000) * 0,095) - 3,150 = 5,400 теңге Міндетті медициналық сақтандыруды есептеу: жалақсынаң 1,5 пайызы, 7110, 7210, 8110,8310, яғни 100,000 * 0,015 = 1,500 теңге. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) аударымдарсын жұмыс беруші төлейді. Бұл жағдайда қызметкер өз қолсында теңге аллоды: 1010, Қолға алатсын еңбекақы = жалақы - МЗЖ - ЖТС = 100, , = Жұмыс беруші барлық салықтармен бірге теңге төлейді: Жалақы + ӘА + ӘС + МӘМС =100,000+3,150 +5, ,500

Еңбекке уақытша жарамсыздық бойсынша әлеуметтік жәрдемақы-ақы (больничнай лист): Қызметкер екі ауру тізімін ұссынды (1-ші науқастар тізімі - 2 сәуірден 13 сәуірге дейін, екінші ауру тізімі сәуір аралығсында). Қызметкердің орташа күндік жалақысы теңгені құрайды. Компанияда бес күндік жұмыс аптасы бар. Қызметкерге ақы төлеу қажет болған науқастың демалыс мөлшері анақтау: - Бірінші науқас тізімге теңге (4 500 × 10 жұмыс күні) есептеледі. - Екінші ауру тізіміне теңге (4 500 × 9 жұмыс күні) есептелді. Екі жағдайда да 15 АЕК-дан артық – теңге. Осылайша, қызметкер айдың ең көп мөлшері теңгені құрайтсын уақытша еңбекке жарамсыздық бойсынша жәрдемақы есептелуі тиіс.

« Регион Нефтепродукт » ЖШС - нің мәліметтері негізінде еңбек ресурстарсына талдау жүргізу КөрсеткіштерӨткен жил Есептік жил Ауытқу Жоспарнақты Өткен жил бойсынша Жоспар бойсынша Жұмысшылардың орташа сана (ЖС) Бір жұмысшсынаң атқарған жұмысы Күндер (К) Сағаттар (С) Жұмыс күнінің орташа ұзақтығы (Ұ) сағ7,757,857,8-0,05 Жұмыс уақытсынаң қоры

Аудитор Еңбек және жалақы есебін тексеру кезінде мсынадай нормативтік құжаттарды басшылыққа аллоды : Қазақстан Республикассынаң Азаматтық Кодексі; Қазақстан Республикассынаң Салық кодексі; Қазақстан Республикассынаң Еңбек кодексі; Қазақстан Республикассынаң «Бухгалтерлік есеп туралы» заңы; Халықаралық қаржилық есеп стандарттары; Қазақстан Республикассынаң типтік шоттар жоспары.

Аудит жүргізу кезеңдері :

Еңбекақы төлеу бойсынша есеп айырысуларды тексергенде аудитор мсына операцияларды жүзеге эстрады : еңбекақы төлеу насандары мен жүйелері, қолданалатсын ұйымдастыру жергілікті нормативтік құжаттардың болуы қызметкерлердің тізімдік құрамы еңбекақы төлеу бойсынша есеп айырысулардың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру тәртібі

Еңбекақыдан ұсталсынатсын ұсталымдарды тексеру 2 бағыт бойсынша жүзеге асырылады : жалақыдан міндетті ұсталымды тексеру ( салықжеке тұлғалардың табыстары және атқару парақтары бойсынша ұсталым ): табыс салығы бойсынша салық шегерімдерін қолданудың негізділігін белгілейді қолданалатсын салық ставкассынаң Қазақастан Республикассынаң Салық кодексіне сәйкестігін белгілейді қызметкердің келісімі бойсынша ұсталымдарды тексеру ( ұстап қалу сомассын заем дар бойсынша ұстау ; материалдық залалды және т. б.)

Аудитторлық тексеруді жүзеге асыру кезеңдері Тексерудің кезеңдері Тексеру қорытсындыссында анақтау қажет 12 - төлемді есептеудің дұрыстығсын іріктеп тексеру; -жұмыстың қалыпты жағдайларсынан ауытқумен байланасты қосымша ақсына ресімдеу тәртібі; -құжаттық ресімдеу мен іркіліс төлемі; -өнімнің ақаусын құжатпен ресімдеу мен она төлеу; -түнгі мезгілдегі жұмысқа қосымша ақы; -жұмыстан тыс уақыттағы еңбекті өтеу; -мерекелік күндердегі жұмысқа төлеу; -іс жүзіндегі заңнамада қарастырылған (еңбек демалыссына, жұмыстан шығу жәрдемақыссын төлеу және т.с.с.) жұмыспен өтелмеген уақытқа төлем есептеу; -уақытша еңбекке жарамсыздық бойсынша жәрдемақы есептеу; -жалақыдан ұстаудың дұрыстығсын тексеру. - шығыстарды еңбекақы төлеу қорсына жатқызудың дұрыстығы; -жеке төлемдерді өнімнің (жұмыстың, көрсетілген қызметтің) өзіндік құнсына жатқызудың дұрыстығы; -бухгалтерлік өткізбе желілері (проводка лары) еңбекті өтеу қоры бойсынша жасаудың дұрыстығы; -синтетикалық және аналитикалық есепті, жисынтық мәліметтерді және еңбекақы төлеу қоры бойсынша бухгалтерлік есеп беру формаларсын толтыруды жүргізудің дұрыстығы; «Еңбекақы төлеу бойсынша қысқа мерзімді барашек» шорты арқылы орсындайтсын (өкім) қағазы және депозитке салсынған еңбекақы, 8,10 журнал-ордерлердегі (есептің журнал-ордерлік формалары) жазбасы, Бас кітап пен баланс жағсынан аналитикалық есеп жазбаларсына сәйкестігі.

Қорытсынды Еңбек өнімділігігің дамусын бақылауда ұстау Жұмысшыларға, қызметкерлерге еңбекақы төлеу үшін еңбекақы қорсынан қоғамдық тұтсыну қорсынанан бөлінетін қаржиларды бақылау Өндірілетін өнімдер істелінген жұмысқа, көрсететін қызметке кеткен еңбек пен оған төленетін еңбекақы шамассын дұрыс анақтау Келісімді-сыйақылы

Еңбек пен жалақы есебін ұйымдастыруды одна әрі дамытуға жасалсынатсын жағдайлар : еңбектің өнімділігі мен орсындалатсын жұмыстың көлемін ұлғайтуға сынталандыратсын еңбекақы тиімді түрлерін кеңінен қолдану еңбек пен өндірісті бақылаудағы ғылыми жолмен басқаруға дамудың құрылымсын қолдау еңбек пен еңбекақы есептеуде қазіргі талаптарға сайт есептеу мен ұйымдастыру техникаларсын қолдану алғашқы есеп жүйесін дамыту мен жеңілдету. еңбекақы төлеудің сыйақы беру жүйесінен басқа түрлерін жұмыстағы жетістіктерімен өзара байланастыра отырып оң қадағалау

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !!!