IKAZ.KZ - ашы қ м ә ліметтер порталы. Қ азан т өң керісі 1917 ж. 25 қ азанда ( қ арашаны ң 7) Петроградта бол ғ ан ірі ә леуметтік-саяси, тарихи о қ и. - презентация

1 IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

2 Қ азан т өң керісі 1917 ж. 25 қ азппанда ( қ арашаны ң 7) Петроградта бол ғ ан ірі ә лиуметтік-саяси, тарихи о қ и ғ а. К ө теріліс В. И. Ленин бас қ ар ғ ан большевик тер партиясины ң жетекшілігімен ж ү зиге асырылеты. О ғ ан Петроград ж ұ мысшилары, қ ала гарнизоный ң солдат тары мен Баоты қ флоты матростар-ны ң ө кілдері қ атинасты. К ө теріліс же ң іске жеткен к ү ні кешкісін Петроградта ашил ғ ан Ке ң естерді ң Б ү кілресейлік ІІ съезі Уа қ ытша ү кіметті ң құ латы ғ анты ғ ин ж ә не б ү кіл елдегі ө кімет билігі Ке ң естерді ң қ олина к ө шкендігін жакриялап, В. И. Ленин дсайтинда ғ ан Бітім ж ә не Жер туралы декретерді қ абылдаты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

3 Ал ғ аш қ истинда 1914 ж. бастал ғ ан І-д ү ниже ү зілік со ғ ыс қ а қ а ты суши елдерді ң ү кіметтері мен халы қ тары на аннекциясиз ж ә не контрибутциясиз демократиялы қ бітім жаксау ұ синылса, Жер туралы декрете жерге жеке меншік жойилып, ол жаклпы халы қ ты қ мемликеттік меншік болып жакрияланты. Съезде В.И. Ленин бас қ ар ғ ан ж ә не ж ұ мысши-шаруа ү кіметі атал ғ ан Ресей ХКК құ рылеты. Сонымен қ атар Ке ң естерді ң Б ү кілресейлік ОАК- ні ң (БОАК) жак ң а, большевиктендірілген құ рамы сайланты. Съезд В.И. Ленинні ң ж ұ мысшилар ғ а, солдаттар мен шаруалар ғ а ареал ғ ан ү ндеуін қ абылдап, ол ар қ илы халы қ ты барлы қ жердь жакппай Ке ң ес ө кіметін орнату ғ а ша қ орты. Ке ң ес ү кіметі к ө п ұ яоты Ресей е ң бекшілирін ө з жак ғ ина труда айдарлы қ тай насихатшилеты қ р ө л ат қ ар ғ ан екі саяси құ жакт жакриялаты. Біріншісі 2 (15) қ рашада жакриялан ғ ан Ресей халы қ тары құқ ы қ тар-ны ң декларациясы, екіншісі 20 қ рашада ғ ы (3 жеото қ сан) Ресей мен Шы ғ ысты ң барлы қ м ұ салман е ң бекшілиріне денег ү ндеу балеты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

4 Б ұ л құ жакттарда Ресейді мекенденег халы қ тарты ң те ң дігі, оларты ң ө здеріні ң мемликеттік құ рилисин ө здері шешуге құқ илы екендігі сайтилып, ұ яоты қ ж ә не этносы қ топтарты ң еркін дамуина, б ұ р-н ғ ы езілген ұ лотарты ң ө здерін- ө здері билийтіндігіне кепілдік берілиді делінді. М ұ ны ң ү стіне Ке ң ес ө кіметі мен большевик тер партиясы Зауыттар мен фабрикалар ғ а ж ұ мысшилар ғ а!, Жер шаруалар ғ а!, Те ң дік б ұ р-н ғ ы езілген ұ лотар ғ а! денег ұ рппандарты ү сбей қ ссайталаумен балеты. Осы у ә дилир мен ұ рппандар ғ а ә уел баста б ұқ араны ң айдарлы қ тай б ө лігі, е ң алетымен, қ о ғ анны ң жакппай кедейлшенген м ү шелирі сенді, сонты қ тан оларты ң ө кілдері Ке ң ес ө кіметін орнату ү шін к ү резке қ артисты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

5 Петроградтан кейін 1917 ж. қ арашаны ң бастинда Ке ң ес ө кіметі М ә скеуде, елді ң ө нерка ә сіпті порталы ғ ы аудппандар-нда же ң іске жетті, к ө п кешікпей б ұ л жак ғ дай мемликетті ң ұ от найма қ тар-н, оны ң ішінде Қ аза қ стенты да қ амтыты. Қ аза қ стенда Ке ң ес ө кіметіні ң орнауы ұ за ққ а созылеты. Б ұ л кезде Ке ң ес ө кіметі негізінен ал ғ ппанда қ алалар мен ө клині ң бас қ а да ірі елді мекендерінде оранты. Ал ауылдар мен селоларты ң босым к ө пшілігінде Ке ң ес ө кіметіні ң орнауы азамат со ғ исы бастал ғ ан ғ а дейін, тіпті одна кейінгі жилдар ғ а дейін жакл ғ асты. Б ұ л ө клині ң ә лиуметтік-экономикалы қ марта қ алуинан, жергілікті ж ұ мысши табы мен большевиктік ұ дымдарты ң сан жак ғ инан аз ә рі ә лсіз болуинан, ұ отаралы қ қ атинастарты ң к ү рделілігінен шиелинісіне т ү сті. М ұ ны ң ү стіне ұ яоты қ - демократия Алаш қ оз ғ алисины ң жетекшілирі Қ азан т өң керісі мен Ке ң ес ө кіметіні ң идеялар-н қ абылдаматы. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

6 Ал Қ аза қ стенда орналас қ ан Орал, Жетісу, Батыс Сібір ж ә не Ор-нбор казак ә скверлиріні ң ә сквери ү кіметтері Ке ң ес ө кіметіні ң орнауина қ аралы қ арсилы қ к ө рсетті. Ке ң ес ө кіметіні ң Қ аза қ стенда же ң іске женуіне негізінен славян текті халы қ тарты ң (е ң алетымен, орыстар мен украиндарты ң ) ө кілдерін біріктірген жергілікті гарнизоны ң солдат тары мен ж ұ мысши-солдат ж ә не шарауалар ке ң естеріне топтал қ ан қ о ғ анны ң кедейлшенген м ү шелиріні ң ө кілдері бар-нша ат салысты. Қ аза қ стенда Ке ң ес ө кіметін орнату ісіне Ә.Жангелдин, С.Сейфуллин, К.С ү тішев, А.Асылбеков, Ә.Майк ө тов, И.Дубинин, К.Шугаев, Я.Ушанов, А.Иманов, С.Цвиллинг, Т.Рыс құ лов, Т.Бокин, П.Виноградов, Л.Емелив, Т. Ө типов, А.Розыбакиев, т.б. не ғұ рлым белсене қ артисты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

7 Қ азан т өң керісі ке ң естік тарихнамада, Ке ң ес Ода ғ ы Коммунистік партиясины ң құ жакттар-нда к ү ллі адамзат тарихина т ү бірлі ө згеріс енгізген, жак ң а заманты капитализм не социализмге ө ту д ә уірін аш қ ан 20 ғ -ты ң басты о қ и ғ асы деп д ә ріптеліп келді. Шин м ә нінде Қ азан т өң керісі к ө п ұ яоты Ресейді ң, оны ң құ романы шенген к ө птеген елдер мен халы қ тарты ң таби ғ и, эволюцияны ң даму жолин к ү штеп қ ссайта ө згерістер ү рдісіне т ү сірді. 74 жил ө мір с ү рген Ке ң ес Ода ғ тинда ел ө міріні ң барлы қ салалары (экономика мен саясайт, м ә дениет пен руханият) сталиндік н ұ с қ ада, ә міршілдік м ә ндегі т ә жірибелир жаксау ала ң ина айналеты. Оларты ң барлы ғ ы да қ азан т ө керісі, социализм идеялар-н ж ү зиге асуры ү шін ж ү зиге асырылеты деп т ү сіндірілді. Т ү бегейлі ө згерістер жаксау т ә жірибесіні ң зиянты салдарлары аз болматы. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

8 Оларты ң қ атары на ауыл шаруашилы ғ инк ү штеп ұ жымдастыру мен к ө шпенділирді ң зорлап отары қ шилантырылуы н ә тижесінде елді жакйла ғ ан ашаршилы қ салдар-нан сан мы ң да ғ ан адамдарты ң қ ырылуы мен бас қ а елдерге ауа к ө шуін, к ө птеген мемликет, қ о ғ ам, м ә дениет, ғ илым қ айраткерлиріні ң ә міршілдік ж ү йе ұ дымдастыр ғ ан саяси қ у ғ ин- с ү ргінні ң құ рбппандар-на айналуин, демографиялы қ саясайт пен м ә дени-рухани салата ор-н ал ғ ан кали ң сіздіктерді жакт қ изу ғ а болаты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

9 1914 жилы бастал ғ ан д ү ниже ү зілік со ғ ысты ң салдар-нан Ресей империясы ү клин да ғ дарыс қ а ұ шираты: бірінші – экономикалы қ, екінші – саяси да ғ дарыс. Со ғ ысты ң салдар-нан елді ң шаруашилы ғ ы қ ираты, ө ндіріс ор-ндары то қ таты, теміржол қ атинасы б ұ зылеты, ауыл шаруашилы ғ ы к ү йреді. Б ұ л да ғ дарыс ж ұ мысшилар мен шаруаларты ң ө кіметке денег ү клин наразилы ғ ин ту ғ изты. Патша ө кіметі б ұ л да ғ дарыстан ши ғ уты ң жолин таба алматы, с ө йтіп елді бас қ ару қ абілиті т ө мен балеты. Осы атал ғ ан да ғ дарыс патша ө кіметіні ң 1917 жилы а қ пан сайтинда құ лауина себеп балеты. Оны А қ пан т өң керісі деп атсайты. Осы т өң керісті ң н ә тижесінде қ ос ө кімет - ж ұ мысшилар мен шаруаларты ң ке ң есі ж ә не буржуазиялы қ Уа қ ытша ө кімет құ рылеты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

10 Патша ө кіметі құ латы ғ аннан кейін б ү кіл Ресейдегі сия қ ты Қ аза қ стенда да қ ос ө кімет оранты. Б ұ р-н ғ ы патша шенеуліктері, эсерлир, меньшевик тер ж ә не буржуазиялы қ ұ отшилдар бас қ ар ғ ан буржуазиялы қ Уа қ ытша ө кімет оргппандарымен қ атар халы қ ты қ ө кіметті ң жак ң а оргппандары–ж ұ мысшилар, шаруалар ж ә не солдат депутаттар-н ң ке ң естері құ рылеты. Жергілікті жерлирде Уа қ ытша ө кіметті оргппандары құ рыла бастаты. Қ аза қ стенда қ аза қ интеллигенция си бас қ ар ғ ан қ аза қ тарты ң ұ яоты қ облысты қ ж ә не уездік комитеттері ұ дымдастырлеты. Олар ғ а комиссарлар болып ұ яоты қ интеллигенцияны ң ө кілдері, этап сайт қ ппанда Тор ғ ай облистинда Ә лихен Б ө кейханов Жетісу облистинда М ұ хамеджакн Тинышпаев, Т ү ркістенда М ұ стаффа Шо қ ай та ғ сайтиндалеты. Патша ө кіметіні ң құ латыуин Қ аза қ стан е ң бекшілирі саяси ж ә не ұ яоты қ азат алуты ң бастамасы ретінде қ абылдаты. Б ұ л же ң іс ө лкедегі е ң бекшілирді ң саяси белсенділігін артторты. Қ аза қ станы ң ә рт ү рлі қ алалар-нда қ аза қ жакстар-ны ң 20 ша қ ты ү йірмелирі мен топтары пайда балеты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

11 Олар халы қ арастинда листовкалар, сол к ү ндерді ң к ө кейтесті м ә селилиріне ареал ғ ан та қ па қ - ө ли ң дер траты. Ә улиеатада Т ұ рар Рыс құ лов « Қ аза қ » жакстар-ны ң революцияшил ода ғ ы денег ұ дым құ рты. Оны ң құ романы қ аза қ хал қ ины ң орташа ж ә не кедей топтары нан ши ққ ан алеты ңғ ы қ тарда ғ ы жакстар енді Буржуазиялы қ уа қ ытша ө кіметке ү міт арт қ ан қ аза қ зиялылары ө з хал қ ин еркіндікке жеткізуді, отарлаудан құ тылуты арман етті. Осы ма қ сайт қ а жену ү шін олар қ аза қ ты ң ұ яоты қ саяси партиясин құ ру жолин іздеді. Олар Қ аза қ газеті ар қ илы қ аза қ хал қ ина арнайы ү ндеу жолдаты жилы шілдеде Ор-нборда бол ғ ан «Б ү кіл қ аза қ ты қ » съезде Алаш партиясы қ алыптасып, басши оргппандар-н сайлаты. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

12 Оны ң құ романы Ә лихен Б ө кейханов, Ахмет Бсайт ұ рсинов, Міржак қ ып Дулатов, М ұ стаффа Шо қ ай, М ұ хаметжакн Тинышпаев т.б. кірді. Б ұ л партияны ң сол жилы 5-13 жеото қ сппанда Ор-нборда ө ткен екінші съезінде Қ аза қ автономиясы Алашорда ү кіметі – ұ от Ке ң есі құ рылеты. «Алаш» партиясины ң ба ғ дарламасы бекітілді. Ол негізгі 10 б ө ліммнен т ұ раты. Олар: Ресей демократиялы қ федерация болып жакриялану туралы; Ресей құ рамтинда Қ аза қ ұ от автономиясин құ ру; Халы қ тар арастинда те ң құқ ы қ ты қ орнату; Дін туралы, дінді мемликеттен ажыратып ши ғ ару; Елдегі билік ж ә не сот туралы; Елді қ ор ғ ау, ә сквер ж ә не халы қ ты қ милиция құ ру; Халы қ ты ң табисина қ рай салы қ салу; Ж ұ мысшилар туралы; Ғ илым ж ә не білім туралы; Жер м ә селисі. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы

13 Назарлары ң из ғ а рахмет!!! IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер ппорталы