MUSTAQIL ISH BAJARDI: 3B-19 YOKI GURUH TALABASI MATQOZIYEV G`. TEKSHIRDI: G`OYIBNAZAROV B. O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI. - презентация

1 MUSTAQIL ISH BAJARDI: 3B-19 YOKI GURUH TALABASI MATQOZIYEV G`. TEKSHIRDI: G`OYIBNAZAROV B. O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI OLMALIQ FILIALI KONCHILIK ISHI KAFEDRASI OCHIQ KONCHILIK ISHLARI FANIDAN

2 POGONA VA UNING ELEMENTLARI Reja: I.Kirish. II.Asosiy qism. 1.Pog`ona haqida tushuncha 2. Pogona elementlari 3.Pog`ona sxemasi III. Xulosa. IV. Foydalanilgan adabiyotlar.

3 POG`ONA HAQIDA TUSHUNCHA Foydali qazilmalarni, qoplovchi va оz ichiga oluvchi tog jinslarini qazish ishlari tabaqalangan holda yuqoridan pastga qarab olib boriladi. Natijada qazish ishlari olib borilayotgan tog jinslari massivi pogona shaklini egallaydi. Alohida qazish, yuklash va tashish vositalariga ega bоlgan (taminlangan) va pogona shaklidagi ishchi yuzaga ega bоlgan tog jinsi qatlamining bir qismiga pogona deyiladi. Pogonaning qazib olingan tomoni bоyicha burchak ostida chegaralovchi qiyalik pogona qiyaligi deyiladi. Pogona qiyaligini uning ostki va ustki maydonchalari bilan kesishgan chizigiga mos ravishda ustki va ostki brovkalar deyiladi. Pogona balandligi N u ish olib borish havfsizligini hisobga olgan holda оrnatiladi va ekskavator оlchamlari hamda tog jinslarining fizika-texnik xususiyatlariga boglik bоladi. Kоplab karyerlarda pogona balandligi m ni tashkil etadi, bazan esa m ga yetadi. Ish olib boriladigan pogonani uning balandligi bоyicha chegaralovchi gorizontal yuzaga ustki va ostki maydonchalar deyiladi. Qazib olish uchun mоljallangan jihozlar (burgulash dastgohlari, ekskavatorlar, transport vositalari va b.) joylashgan maydon ishchi maydon deyiladi. Ishchi maydon kengligi m ni tashkil etadi. Agar maydonda kon ishlari tоxtatilsa, u holda ish olib borilmaydigan maydon deyiladi.

4 1– rasm. Ochish ishlari olib boriladigan pogona 1 – Pogonaning ustki maydonchasi; 2 – Pogonaning ostki maydonchasi; 3 – Pogona qiyaligi; 4 – Pogonaning ustki brovkasi; 5 – Pogonaning ostki brovkasi; N u – pogona balandligi; β– pogona qiyalik burchagi; Ш r.p – ishchi maydon kengligi

5 2– RASM.QAZISH ISHLARI OLIB BORILADIGAN POGONA. 1 – FOYDALI QAZILMA; 2 – QOPLOVCHI JINSLAR.

6 POG`ONA ELEMENTLARI P ogonaning qazib olingan tomoni bоyicha burchak osda chegaralovchi qiyalik pogona qiyaligi deyiladi. Pogona qiyaligini uning ostki va ustki maydonchalari bilan kesishgan chizigiga mos ravishda ustki (s) va ostki (d) brovkalar deyiladi. Pogona balandligi H y ish olib borish xavfsizligini hisobga olgan holda оrnatiladi va ekskavator оlchamlari hamda tog jinslarining fizika-texnik xususiyatlariga bogliq bоladi. Kоplab karyerlarda pogona balandligi m ni tashkil etadi, bazan esa m ga yetadi. Ish olib boriladigan pogonaning. qiyalik burchagi odatda 65-80˚ ga teng, ish olib borilmaydigan pogonada bu kоrsatkich 45-60˚ ni tashkil etadi. 3-Rasm. Pogona elementlari.

7 POG`ONA SXEMASI l -pogona ustki maydoni; 2 -pogona ostki maydoni; 3 -pogona qiyalik tekisligi; 4-pogona ustki qirrasi; 5-pogona ostki qirrasi; 6 - pogona kavjoyi; -pogonaning qiyalik burchagi.

8 XULOSA Konlarni ochiq usulda qazib olishda karyer maydoni vertikal tekislik boyicha gorizontal qatlamlarga, gorizontal tekislik boyicha tiliklarga ajratiladi. Ustki qatlam tiliklari ostki qatlam tilikidan malum masofaga ozdirib qazib olinishi tufayli karyer yonbagir pogonasimon korinishga ega boladi. Pogonasimon karyer yonbagirni tashkil qilgan kon jinsi yoki foydali qazilma qatlami pogona deb ataladi. Pogona karyerning asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Karyerlarda pogona balandligi va qiyalik burchagi qator omillarga bogliq bolib, ulardan asosiylari – pogonani tashkil qilgan jinslarning zichligi, ilashish kuchi, ichki ishqalanish koeffitsiyenti, namligi kabi fizik-texnik xossalardir. Pogona qiyalik burchagi esa yuqoridagi omillardan tashqari pogona balandligiga ham bogliq boladi

9 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Сагатов Н.Х. Kon ishlari asoslari oquv qollanma Toshkent faylasuflar 2007 yil. 2.Тамаков.П.И. Технология механизация организация открытых горных работ. М.Недра Шемякин С.А.,Ивеченко С.Н,Мамаев Ю.А, ведение открытых горных работ. М.Горая книга, Ялтанец И.М., Шадов М.И. Практикум по открытым горным работам: Учебное пособие.Изд.МГГУ 2002.