Зертханалық сабақ 4 – 6.. Тақырыбы: Ауыз суды санитарлы- микробиологиялық зерттеу – 3 сағат. - презентация

1 Зертханалық сабақ 4 – 6.

2 Тақырыбы: Ауыз суды санитарлы- микробиологиялық зерттеу – 3 сағат.

3 Ауыз суын санитарлы – микробиологиялық зерттеу. Санитарлы –

4 көрсеткіш микроорганизмдерді анықтау. МАФАнМ – дің санын анықтау – 10

5 сағат.

6 Микробиологиялық зерттеулер əдісі бойынша 1 мл суда барлық

7 микроорганизмдер санын анықтау жəне патогенді микроорганизмдерді

8 анықтау. (салмонеллалар, лептоспирилалар, холерлі вибриондар жəне

9 энтеровирустар).Соңғы анализ эпидемикалық көрсеткіштер арқылы жүзеге

10 асады. Сонымен қатар, патогенді бактерияларды тікелей судан бөліп алу

11 үшін арнайы зерттеулер қажет болғандықтан, судың фекалды ластану

12 дəрежесін сандық баға бере алатын қосымша əдістер бар. (ІТТБ - ІТТБ, Е.

13 coli, энтерококктар,стафилококктар анықтау).

14 Зерттелетін сулар: ауыз суы – құбыр жəне бөтелкелердегі сулар., ашық

15 су қоймалар, жүзу бассейндер, ағын сулар.

16 Жұмыс мақсаты: Құбыр судың санитарлы-бактериологиялық жағдайына

17 баға беру.

18 Жұмыстар:

19 - Құбыр судың микроб санын анықтау

20 - Бөтелкелердегі судың микроб санын анықтау

21 - Ашыту əдісімен судың коли-титр жəне коли-индексін анықтау

22 - Судың энетракокка индексін анықтау

23 Методикалық нұсқаулар

24 Қоректік орта жəне материал дайындау. Стерилизацияға дайындау

25 (1 студентке есептегенде): Петри табақшаларын 10 дана.; пробиркалар

26 10; пипеткалар 1 2 мл-ге -10; 5 10 мл-ге 3; бөтелке немесе флакон

27 (мөлшері 500 мл) 1 2 дана.

28 Дайындау керек: 0,85%-ті NaCl ерітіндісін стерильді (құбыр суын

29 немесе стерильді) мл; ЕПА стерильді 150 мл; жартылай сұйық

30 глюкозамен орта 30 мл (3 пробиркаға құю 710 мл-ден); Эндо орта 50 мл

31 (дайын болған соң 2 3 стерильді Петри табақшасына құйып,қатқан соң

32 табақшаларды қағазға орап, мұздатқышқа салу керек); КОДА ортасы немесе

33 Кесслер ортасы 33 мл концентрленген ортаны (10 мл- ден 3 колбаға 150

34 250 мл-ге жəне 1мл-ден 3 пробиркаға), əр колбаға жəне пробиркаға мақта

35 орналастырылады; Қалыпты концентрациялы КОДА немесе Кесслер

36 ортасын 60 мл-ді (10 мл-ден 6 пробиркаға құю)

37 Су үлгісін алу.

38 Санитарлы-бактериологиялық зерттеу үшін суды 500 мл көлемінде

39 алдын ала стерилденген пробкасы бар флаконға немесе бутылкаға құяды.

40 Ашық су қоймаларынан алынған,бассейндерден,бактарда н жəне т.б

41 үлгісін1015 см тереңдіктен алынады, ал тереңдігі аз жерлерден түбінен

42 1015 см жерден алынады..

43 Құбыр кранынан келесі əдіспен су үлгісін алады. Кранды спитрттелген

44 тампонмен сүртіп, жандырады, сосын мин-ке су жібереді. Сосын 400

45 мл- шамасындай су алады. Стерильді резиналы пробкамен жақсылап жауып,

46 үстінен қағаз қалпағымен кигізеді. Хлорланған суға анализ жүргізгенде

47 флаконға стерилизация алдында дехлоратор – 10 мг гипосульфит натриді

48 қосады.

49 Судың үлгілеріне бактериологиялық зерттеулерді жүргізу алынғаннан

50 кейін 2 сағаттан кеш болмауы керек.Асып кеткен жағдайда судың анализін

51 1-ден 6 0С температурада сақтап, 6 сағатқа дейін жүргізуге рұқсат беріледі.

52 Судың микроб санын анықтау. Су үлгісі бар флакондардан қағаз

53 қақпақтарын шешіп, пробкаларын алады. Мойындарын фломбирлейді.

54 Стерильді пипетка көмегімен суды жақсылап араластырады.

55 Əр үлгіден 2-ден кем емес 2 əртүрлі мөлшерге табақшаларда өсіп

56 шыққан колония саны 30-дан 300 арасында болатындай егеді.

57 Егу үшін 0,1 мл зерттелетін суды стерильді сумен араластырады. Ондық

58 реттік сұйылту жасалады. Əр сұйылтуға стерильді пипетка қолданылады.

59 Стерильді екі Петри табақшаларына əр сұйылтудан 1 мл-ден тамызады.

60 Сосын мл ерітілген жəне 45-50С-қа дейін салқындатылған ЕПА-ға

61 құйып, жақсылап араластырылады. Ортаны көлденең орналасқан жағдайда

62 қатырады. Екпелерді 37 °С-қа өсу үшін қояды. Ашық қоймалардан алынған

63 суды қатарынан екі екіден егеді. Біреуін 37 °С-та 1 күн ішінде инкубирлейді,

64 ал екіншісін 2 күнге 20 °С-қа қояды. Сосын ортаның бетінде жəне терең

65 өсіп шыққан колония санын анықтайды (жай көзбен жəне 2-5 рет ұлғайтқан

66 кездегі) жəне судың микроб санын анықтайды 1 мл-гі мөлшер. Ішетін су

67 жақсы болып саналады, егер 1 мл-де бактерия саны 100-ден аспаса; күдікті -

68 ; лас 500 жəне оданда көп.

69 Судың коли-титр жəне коли- индексін анықтау. Коли-титр

70 БГКП анықталатын судың минималды мөлшері (мл), Коли- индекс

71 зерттелетін судың 1 мл-гі БГКП мөлшері, (дүниежүзілік жəне европа

72 стандарты бойынша 100 мл-гі). Екі этапты ашу əдісі мен немесе

73 мембранды фильтр əдісімен осы көрсеткіштер анықталады.

74 Ашу əдісі Зерттелетін судың арнаулы мөлшеріне негізделген жəне

75 ортада 37 °С өсіруге. Сосын Эндо тығыз ортаға бактерия егу,өсіп шыққан

76 БГКП 1л судағы мөлшерін таблицамен салыстыру.

77 Ашық су қоймаларындағы суды зерттегенде жəне тазарту

78 этаптарындағы суды 100,0; 10,0; 1,0 жəне 0,1 мл егеді. Су құбырындағы

79 суды 3 мөлшерлі 100,0 мл, үш мөлшерлі 10,0 мл-дан жəне үш мөлшерлі 1,0

80 мл-ден.

81 Көрсетілген судың мөлшерін Кесслер немесе КОДА ортасы бар

82 флакондарға немесе пробиркаларға орналастырады. Ыдыс түбіне поплывок

83 немесе мақта салынады. 100,0 жəне10,0 мл суды флакон жəне

84 пробиркаларға қатынасы 10,0 жəне 1,0 мл концентрленген ортаға егеді; 1,0

85 жəне 0,1 мл суды пробиркаларға10,0 мл қалыпты концентрациялы ортаға

86 егеді. 24 сағатқа 37 °С-қа қояды. Қышқыл жəне газ түзілмей, флакон іші

87 лайланбаса кері нəтиже алынып,зерттеу аяқталады.

88 Лайланған,газ жəне қышқыл болған жағдайда флаконнан ілмекпен Эндо

89 ортаның бетіне 3-4 секторға бөліп егеді.

90 Егетін материалды бөлек-бөлек колония ала алатындай алу қажет.

91 Табақшаларды 37 °С-қа сағатқа қояды. Өспеген жағдайда жəне

92 БГКП-ға сай емес колония табылған жағдайда (беті жəне шеті тегіс емес,

93 көктер жəне т.б.), нəтиже дұрыс емес деп есептеледі. Эндо ортасында өсіп

94 шыққан металикалық жылтыры бар немесе жоқ қызыл, ашық- қызыл, əлсіз-

95 қызыл колонияларға (лактозо-оң колониялар) мазка жасайды, Грам əдісімен

96 бояп, суда тіршілік ететін Pseudomonadaceae туысының грам теріс

97 бактерияларын БГКП-дан дифференцирлейтін грамоксидазды тест қояды.

98 Осы мақсатпен 2-3 бөлек колонияларды ортаның бетінен таяқша көмегімен

99 алып, диметил-- n- фенилендиамин ерітіндісіне матырылған фильтр

100 қағазына штрихпен енгізеді.Теріс оксидазды тестте қағаз түсі өзгермейді,

101 оң болса, 1 минут ішінде көк түске боялады.

102 Жұғындыда грам теріс таяқшалар жəне теріс оксидазды тест су

103 анализында жəне суды тазарту этаптарында жəне ашық су қоймаларында

104 БГКП бар екені туралы дұрыс жауап береді.

105 Су құбырын зерттегенде оксидаза түзбейтін грамтеріс таяқшаларды

106 ашу тестте зерттейді. Ілгекпен зерттелетін материалды жартылай сұйық

107 0,5% глюкозасы бар агарға егеді. 1 күн 37° С-қа қояды. Қышқыл жəне газ

108 болған жағдайда оң нəтиже алынады. Анализ нəтижесін коли-индекс түрінде

109 шығарады. Мөлшерін таблицамен анықтайды. Коли- индекс арқылы коли-

110 титрді анықтайды.

111 Мембранды-фильтр əдісі. Бұл əдісте эндо қоректік ортасында 37° С

112 температурада өсіп шыққан, мембраналық фильтрден өткізілген белгілі бір

113 мөлшердегі суды анализдеу арқылы бактериялардың көлемін анықтау.

114 Дифференцирленген өсіп шыккан колонияны санап жəне 1 л судағы ішек

115 тақшаларының бактерия топтарын анықтау.

116 Құбыр суының жүйесін жəне артезиан скважинасындағы судың

117 көлемін 333мл-де фильтрлейді. Ашық су қоймасындағы таза судың көлемін

118 100; 10; 1 жəне 0,1 мл-де,ал жай ғана ластанған суды 0,1; 0,01 и 0,001 мл-де

119 фильтрлеиді.

120 Суды фильтрлеу үшін мембранды фильтрді 3 (диаметр пор 0,7 мкм)

121 қолданады, оларды 80° С жылытылған дистилденген сумен шыны стаканға

122 орналастырады жəне оттын əлсіз жалынында қайнағанға дейін қою керек.

123 Фильтрді қайнату үш рет жүргізіледі, бірак 110 мин. Біріншілік жəне

124 екіншілік қайнатудан кейін суды төгіп тасталады. Соңғы қайнатылған суды

125 төкпей жəне пайдаланғанға дейін фильтрді соңда қалдырады.

126 Жұмыс алдында Зейтц-тің фильтр аппаратын спиртпен сүртіледі.

127 Вакуум- насосына байланысқан фильтр аппаратындағы воронкаға фильтрді

128 орналастырады. Зерттеуді улкен сұйылтуда жүргізіледі. Егу кезінде көлемі 1

129 мл немесе төмен 10 мл стерильді құбыр суында сұйылту жасайды, одан соң

130 фильтрлейді. Процесс соңында Петри табақшасындағы Эндо қоректік

131 ортасының бетіне фильтрді орналастырады. Бір табақшаға 3 4 фильтр

132 араластырады. Фильтрі бар табақшаны с, 37 °С-та сақталады. Санау

133 үшін 10 немесе 50-ден көп емес фильтрі бар колонияларды таңдап алынады.

134 Есепке қызыл немесе қанық қызыл алынады, колония металды жылтыр

135 немесе жылтырсыз. Одан əрі кесте толтырылады. Кестеде бөлінген ішек

136 таяқшаларының бактерияларының аналогиялық ашу ( бродильный) тəсілін

137 сипаттау керек.

138 Энтерококктың индексін анықтау. Микробтың санымен жəне БГКП

139 индексін анықтау əртүрлі көлемдегі суды қышқылдық немесе полимикспен

140 бірге элективті ортаға егеді. Жоғарғы полимиксина, бөтен

141 микроорганизмдердің өсуін төмендетеді. Ортаны термостатқа 37 °С

142 температураға жəне 48 сағатқа қойылады.

143 Барлық қышқылды-элективті ортада егілген суды жоғарғы секторлы

144 сүт-ингибиторлы ортада шығарады. Ортаны термостатқа аптаға қояды. Сүт-

145 ингибиторлы ортада қара металды түсі бар колониялар өсіп шығады

146 (Streptococcus faecalis), жəне кішкентай сүр түсті колония (Streptococcus

147 faecium). Колонияларды микроскоптау кезінде грам-оң бактериялар,

148 тізбектеліп орналасқан диплококктар табылады.Энтерококктың соңғы

149 жауабын таблицадан табуға болады.

150 Құрал-жабдықтар, ыдыс, реактивтер,қондырғылар

151 Стерильді Петри табақшасы; стерильді пробирка; стерильді пипетка;

152 стерильді шөлмектер немесе 500 мл флакон; термотұрақты шыны стерильді

153 стакандар; колба немесе мл флакон; шыны таяқшалар; пинцет;

154 бактериалды ілмек; лупа;барометр; фильтровальды қондырғы; мембранды

155 фильтр 3;фильтр қағазы; мақта\; микроскоп; заттық жəне жабынды

156 шынылар; 30 жəне 37 °С термостатқа.

157 Стерильді 0,85%-к NaCl ерітіндісі ( немесе стерильді құбыр суы );Эндо

158 ортасы; Кессера ортасы немесе КОДА ; МПА; полимиксті қышқылдық орта;

159 сүт-ингибиторлы орта; 10% пептонды су; селенитті орта; висмут-сульфитті

160 агар; Рассела ортасы; жартылай сұйық жаңа дайындалған глюкозасы бар

161 диметил-N-фенилендиамин; жаңа дайындалған 3%-к КОН ерітіндісі; натрий

162 гипосульфиті; Грам əдісімен бояудың реактивтері; фуксин; 70%-к этанол.

163 Бақылау сұрақтары;

164 3. Судың санитарлы- микробиологиялық зерттеулері

165 4. Судың санитарлы-көрсеткіш микроорганизмдері

166 Зертханалық сабақ 7.

167 Тақырыбы: Ауаны санитарлы- микробиологиялық зерттеу – 1

168 сағат.

169 Су жəне топырақ сияқты ауа микроорганизмдер тіршілік ететін орта

170 болып саналады. Бактериялар көп мөлшерде ауаға шаң- тозаңмен түседі,

171 олардың сандық жəне сапалық құрамы топырақ микрофлорасымен тығыз

172 байланысты болып келеді. Микроорганизмдер ауада тіршілік еткенімен, ауа

173 олардың көбею ортасы бола алмайды, яғни олар күн сəулесінің əсерінен

174 тіршілігін жояды. Ауа микрофлорасы негізінен климаттық жағдайларға, жыл

175 жəне тəулік мезгіліне, тұрғылықты жерлерге байланысты өзгеріп отырады.

176 Жаңбырлы күнде микробтар шаңмен қоса топырақтың бетіне шөгіп, ауа

177 тазарады. Ауаның жоғары қабаты микробтардан едеəуір таза болып келеді.

178 Адамдар көп жерлерде, ластанған аймақтардың ауасында микроорганизмдер

179 көп мөлшерде кездеседі. Зерттеу міндеттеріне байланысты ауа

180 микрофлорасын зерттеу кезінде түрлі тəсілдер қолданылады. Бөлмелердегі

181 ауа ластануына баға беру үшін Кох тəсілі кең қолданылады. Ол үшін

182 зерттелетін бөлмеге қатты қоректік орта құйылған Петри табақшаларын 5

183 минутқа ашық қалдырып, уақыт аяқталған соң табақшаның бетін жауып,

184 термостатқа при 28

185 0

186 С орналастырады. 2-3 тəуліктік инкубациядан соң ауа

187 микрофлорасына сандық есептеу жүргізеді. Бөлме ауаларында көбінесе

188 бактериялардың кок тəрізді формалары, оның ішінде Sarcina flava,споралы

189 таяқшалар, зең саңырауқұлақтары кездеседі.