M ə h ə mm ə d Pey ğə mb ə r.

Bir q ə d ə r inandırıcı olmasa da elmi araşdırmalar göst ə rir ki, insan bütün ömrü boyu qazandığı m ə lumatın t ə xmin ə n 70% -ni 6 yaşa q ə d ə r ə ld ə edir. Paradoks ondan ibar ə tdir ki, m ə kt ə b ə daxil olduqdan sonra uşağın idrak f ə allığı mü ə yy ə n d ə r ə c ə d ə l ə ngim ə y ə başlayır T ə dris prosesi el ə t ə şkil olunmalıdır ki, o, idrak f ə allığı, t ə bii öyr ə nm ə f ə aliyy ə ti doğursun, şagird ə «ilk k ə şf» sevinci keçirm ə y ə imkan versin, onda yeni bilikl ə r ə yiy ə l ə nm ə k h ə v ə si yaratsın. İdrak f ə allığı ilk növb ə d ə t ə f ə kkürün f ə allaşdırılması ə sasında yaranır. Buna nail olmaq üçün birinci növb ə d ə t ə lim prosesind ə idrak f ə allığını stimullaşdıran problemli situasiyalar yaradılmalıdır. Uşaqda bu problemin h ə lli t ə l ə batının yaranması n ə tic ə sind ə bütün idrak prosesl ə ri d ə f ə allaşır, o, yeni bilikl ə ri k ə şf etm ə y ə yön ə lir.

1.Ənənəvi təlimdə nəyi dəyişmək istərdim? 2.Ənənəvi təlim nə dərəcədə imkan verir ki, yeni biliklər əldə edilsin? ətraf mühitin başa düşülməsi formalaşsın? əldə edilmiş biliklər tətbiq olunsun? real həyatda olan proseslər, hadisələr obyektlər tənqidi qiymətləndirilsin? problemlər həmkarlarla əməkdaşlıq nəticəsində həll olunsun? 3.Ənənəvi təlimlə interaktiv təlimin fərqli xüsusiyyətləri hansılardır?

Müəllim: Hazır bilikləri şərh edir. Şagird: bunları passiv şəkildə mənimsəyir. Bilikləri yaddaşda möhkəmləndirmək üçün şagirdlər bunları nəzəri və praktiki məsələlərin həlli prosesində tətbiq edirlər. Dərsi yalnız yadda saxlayırlar və nəticələri özləri çıxartmırlar.

Müəllim: Informasiyanı ötürən / materialı öyrədən Şagird: İnformasiyanı qəbul edən Müəllim: Biliklərin qazanılması yolunda bələdçi / öyrənmə prosesini öyrədən Şagird: Tədqiqatçı, bilikləri kəşf edən

İ NTERAKT İ V Motivasiya (problemin qoyuluşu) Motivasiya (problemin qoyuluşu) Tədqiqatın aparılması ( fərziyyələrin yoxlamaq üçun tapşıraqları həll etmə prosesində məlumatların, faktların axtarılması və toplanması) Tədqiqatın aparılması ( fərziyyələrin yoxlamaq üçun tapşıraqları həll etmə prosesində məlumatların, faktların axtarılması və toplanması) Məlumat mübadiləsi (əldə edilmiş məlumatın müzakirəsi, təsnifi, əlaqələndirilməsi) Məlumat mübadiləsi (əldə edilmiş məlumatın müzakirəsi, təsnifi, əlaqələndirilməsi) Məlumatın müzakirəsi və təşkili (məlumatın müzakirəsi, təsnifi, əlaqələndirilməsi) Məlumatın müzakirəsi və təşkili (məlumatın müzakirəsi, təsnifi, əlaqələndirilməsi) Nəticələrin çıxarılması (nəticələrin fərziyyələrlə müqayisəsi və onların təsdiq olunub-olunmaması haqqında nəticənin çıxarılması) Nəticələrin çıxarılması (nəticələrin fərziyyələrlə müqayisəsi və onların təsdiq olunub-olunmaması haqqında nəticənin çıxarılması) Produktiv (yaradıcı) tətbiq etmə Produktiv (yaradıcı) tətbiq etmə Qiymətləndirmə və ya Refleksiya (hər mərhələdə aparıla bilər) Qiymətləndirmə və ya Refleksiya (hər mərhələdə aparıla bilər) Ə N Ə N Ə V İ Ev tapşırığının yoxlanılması Ev tapşırığının yoxlanılması Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal və fərdi sorğu) Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal və fərdi sorğu) Köhnə dərslə yeni dərsin əlaqələndirilməsi Köhnə dərslə yeni dərsin əlaqələndirilməsi Yeni mövzuya dair mühazirə Yeni mövzuya dair mühazirə Aydın olmayan məsələlərin açıqlanması və dəqıqləşdirilməsi Aydın olmayan məsələlərin açıqlanması və dəqıqləşdirilməsi Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi üçun sual və tapşırıqlar Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi üçun sual və tapşırıqlar Reproduktiv (təkraredici) tətbiqetmə Reproduktiv (təkraredici) tətbiqetmə Qiymətləndirmə (əsasən axırda və müəllim tərəfindən aparılır) Qiymətləndirmə (əsasən axırda və müəllim tərəfindən aparılır) Ə N Ə N Ə V İ Ev tapşırığının yoxlanılması Ev tapşırığının yoxlanılması Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal və fərdi sorğu) Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal və fərdi sorğu) Köhnə dərslə yeni dərsin əlaqələndirilməsi Köhnə dərslə yeni dərsin əlaqələndirilməsi Yeni mövzuya dair mühazirə Yeni mövzuya dair mühazirə Aydın olmayan məsələlərin açıqlanması və dəqıqləşdirilməsi Aydın olmayan məsələlərin açıqlanması və dəqıqləşdirilməsi Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi üçun sual və tapşırıqlar Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi üçun sual və tapşırıqlar Reproduktiv (təkraredici) tətbiqetmə Reproduktiv (təkraredici) tətbiqetmə Qiymətləndirmə (əsasən axırda və müəllim tərəfindən aparılır) Qiymətləndirmə (əsasən axırda və müəllim tərəfindən aparılır)

Müəllim tərəfindən idraki problem – situasiyanın yaradılması Şagirdlər üçun yeni və zəruri olan biliklərin müstəqil kəşfi, əldə edilməsi və mənimsənilməsi Problem-situasiyanın həlli prosesində şagirdlərin fəal tədqiqatçı mövqeyinə həvəsləndirilməsi Şagirdlərin nəticəni müstəqil və birgə əldə etməsi

Fəal(interaktiv) təlim – tədrisin və idrak fəaliyyətinin təşkili və idarə olunması metodlarının məcmusudur. Bu təlim üçün aşağıdakı cəhətlər səciyyəvidir: müəllim tərəfindən şüurlu surətdə (iradi olaraq) idraki problem situasiyasının yaradılması; müəllim tərəfindən şüurlu surətdə (iradi olaraq) idraki problem situasiyasının yaradılması; problemin həlli prosesində şagirdlərin fəal tədqiqatçı mövqeyinin stimullaşdırılması; problemin həlli prosesində şagirdlərin fəal tədqiqatçı mövqeyinin stimullaşdırılması; şagirdlər üçün yeni və zəruri olan biliklərin müstəqil kəşfi, əldə edilməsi və mənimsənilməsi üçün şəraitin yaradılması. şagirdlər üçün yeni və zəruri olan biliklərin müstəqil kəşfi, əldə edilməsi və mənimsənilməsi üçün şəraitin yaradılması. Yeni yanaşmanın mahiyyəti ondadır ki, təlim şagirdlərin yaddaşının təkcə yeni elmi biliklərlə (informasiya ilə) zənginləşdirilməsinə deyil, həm də təfəkkürün müntəzəm inkişaf etdirilməsi əsasında daha çox biliklərin müstəqil əldə edilməsi və mənimsənilməsi, ən mühüm bacarıq və vərdişlərinin, şəxsi keyfiyyət və qabiliyyətlərin qazanılmasına yönəlib. Bu zaman şagirdlər müəllimin rəhbərliyi altında, xüsusi seçilmiş, asan başa düşülən və yadda qalan, ən vacib təlim materialının öyrənilməsi prosesində fakt və hadisələrin səbəb-nəticə əlaqələrini, qanunauyğunluqlarını aşkar etməyi, nəticə çıxarmağı, mühüm və dərin ümumiləşdirmələr aparmağı öyrənirlər. Yeni yanaşmanın mahiyyəti ondadır ki, təlim şagirdlərin yaddaşının təkcə yeni elmi biliklərlə (informasiya ilə) zənginləşdirilməsinə deyil, həm də təfəkkürün müntəzəm inkişaf etdirilməsi əsasında daha çox biliklərin müstəqil əldə edilməsi və mənimsənilməsi, ən mühüm bacarıq və vərdişlərinin, şəxsi keyfiyyət və qabiliyyətlərin qazanılmasına yönəlib. Bu zaman şagirdlər müəllimin rəhbərliyi altında, xüsusi seçilmiş, asan başa düşülən və yadda qalan, ən vacib təlim materialının öyrənilməsi prosesində fakt və hadisələrin səbəb-nəticə əlaqələrini, qanunauyğunluqlarını aşkar etməyi, nəticə çıxarmağı, mühüm və dərin ümumiləşdirmələr aparmağı öyrənirlər.

İnteraktiv sinif Əməkdaşlıq Tədqiqat Qiymətləndirmə Tətbiq Müzakirə Qruplarla iş Cütlərlə iş Bacarıqların inkişafı Yeni biliyin müstəqil əldə edilməsi Fasilitator

Şagirdin mövqeyi – kəşf edən, tədqiqatçı mövqeyidir; o, gücü çatdığı məsələlər və problemlərlə üzləşərkən, bunları müstəqil tədqiqat prosesində həll edir.Şagirdlər təlim prosesinin tamhüquqlu iştirakçısı olaraq, bu prosesdə tədqiqatçı kimi çıxış edirlər və bilikləri fəal axtarış və kəşflər prosesində mənimsəyirlər. Müəllimin mövqeyi – fasilitator ("bələdçi", "aparıcı") mövqeyidir, problemli vəziyyətləri planlı və istiqamətlənmiş surətdə təşkil edir, şagirdlər qarşısında tədqiqat məsələlərinin meydana çıxmasına şərait yaradır və onların həllinə metodiki kömək göstərir.

Fərqli cəhətlər

(Şagirdlərin fərdi sorğulanması. Eyni suala qrup daxilində şagirdlərin fərdi (anonim) cavab verməsi)

Şagirdləri eyni mövzu ətrafında altı cür müxtəlif sual verməyə və onlara cavab tapmağa dəvət edən üsuldur.

Birgə qarşılıqlı təlim strategiyası. Şagirdlərin qruplara bölünərək eyni zamanda müəllim və şagird rolunda informativ mətni qavraması.

(beşlik) 5 sətirlik qafiyəsiz şer; şagirdləri mövzunu təsəvvür etməyə yönəldən vasitə kimi istifadə edilir.

(Beyin həmləsi) Əvvəlcə məhdudiyyət qoyulmadan mövzuya aid çoxlu ideyanın azad şəkildə yaranması. ? Çoxalır Tənəffüs edir Düşünür

Dərketmənin Səviyyələri BilikQavrama TətbiqTəhlilSintez Qiymətlən - dirmə

Bilik Məlumatın nağıl edilməsi və ya müəyyənləşdirilməsi Müşahidə və məlumatların xatırlanması Tarixlər, hadisələr, yerlər və s. haqqında biliklər Əsas ideyalar haqqında bilik (Terminologoya, əsas aktlar və elementlər, klassifikasiya və kateqoriyalar, prinsip və ümumiləşdirmə, nəzəriyyə, model, struktur haqqında məlumatlar) Fənlər üzrə bilik (Fənn kateqoriyaları (tənliklərin həlli, kökaltının tapılması); texnologiya və üsullar (ədəbi tənqid, tarixi sənədlərin təhlili, məsələ həlli üsulları, müxtəlif yazı janrlarının standartları)

Qavrama Materialı başa düşmək, mənanı dərk etmək, dəyişmək, izah etmək, sözlərini dəyişmək, təfsir, şərh etmək və ya proqnozlaşdırmaq bacarığı (nəticələri və sonrakı hərəkətləri, effektləri nəzərə almaq) Biliyin yeni kontekstə köçürülməsi İzah, təfsir, şərh (bir dildən və ya səs sistemindən digərinə dəyişmə) Nümunələrin gətirilməsi Öyrənilmiş və ya tanış olan xassələrə görə təsnifat Yekunlaşdırılma Qarşılıqlı əlaqənin yaradılması Müqayisə

Tətbiq Məlumatdan istifadə etmək və yeni şəraitə metod və konsepsiyaları tətbiq etmək Məlum olan və ya müəllim tərəfindən verilən təlimata əsasən tapşırığın icra olunması Müstəqil hazırlanmış təlimata əsasən tapşırığın icra olunması

Təhlil Tamın xassələri olmayan zəruri hissələrə bölünmə və bu hissələrin tama necə aid olunmasının təyini differensiallaşma (tamın əsas hissələrə bölünməsi) sıralanma xarakterik xassələrin təyini

Sintez Yeni ideyaların yaranması üçün köhnə ideyalardan istifadə, verilmiş faktların ümumiləşdirilməsi və bir neçə sahə üzrə biliklərin əlaqələndirilməsi Ayrı-ayrı hissələrdən yeni məhsulun yaradılması Planlaşdırılma (fəaliyyət ssenarilərinin, tədqiqatların, eksperimentlərin yaradılması) Müəyyən meyarlar üzrə fikirlərin, hipotezlərin, alternativ həllərin generasiya edilməsi

Məlumatın dəyərliliyinin və ya səmərəli istifadə imkanlarının müvafiq meyarlara və standartlara əsasən müəyyən edilməsi Müəyyən meyarlara əsasən yoxlamaq Müəyyən meyarlara əsasən tənqid etmək Sıralamaq (hazırda olan xassəyə əsasən)

Qruplar Əməkdaşlıq Fəallıq Nizam/ intizam Ümumi bal Təqdim etmə

1. Beyin h ə ml ə si n ə dir? 1. Beyin h ə ml ə si n ə dir? a) İş üsulu b) Dərs forması c) Təlim üsulu d) Dərs nümunəsi a) İş üsulu b) Dərs forması c) Təlim üsulu d) Dərs nümunəsi 2. T ə lim üsullarını seçin. 2. T ə lim üsullarını seçin. 1) Müzakirə 2) Qeyri-standart dərs 3) Beyin həmləsi 4) Kiçik qruplarla iş 5) Venn dioqramı 6) Debatlar 7) Dərs oyun 1) Müzakirə 2) Qeyri-standart dərs 3) Beyin həmləsi 4) Kiçik qruplarla iş 5) Venn dioqramı 6) Debatlar 7) Dərs oyun a) 1,3,5,6 b) 1,2,4,6 c) 1,4.5,7 d) 3,4,5,6 a) 1,3,5,6 b) 1,2,4,6 c) 1,4.5,7 d) 3,4,5,6 3.M ə kt ə bdaxili qiym ə tl ə ndirm ə nin növl ə rin ə aid deyil? 3.M ə kt ə bdaxili qiym ə tl ə ndirm ə nin növl ə rin ə aid deyil? a) Diaqnostik qiymətləndirmə b) Milli qiymətləndirmə a) Diaqnostik qiymətləndirmə b) Milli qiymətləndirmə c) Formativ qiymətləndirmə d) Summativ qiymətləndirmə c) Formativ qiymətləndirmə d) Summativ qiymətləndirmə 4. Test nümun ə l ə ri n ə yin ə sasında hazırlanır? 4. Test nümun ə l ə ri n ə yin ə sasında hazırlanır? a) Əsas standartların b) Qiymətləndirmə standartlarının a) Əsas standartların b) Qiymətləndirmə standartlarının c) Alt standartların d) Əsas və alt standartların c) Alt standartların d) Əsas və alt standartların 5. Milli Kurrikulum hazırlanark ə n a ş a ğ ıda göst ə ril ə n prinsipl ə rin hansı n ə z ə r ə alınmamı ş dır? 5. Milli Kurrikulum hazırlanark ə n a ş a ğ ıda göst ə ril ə n prinsipl ə rin hansı n ə z ə r ə alınmamı ş dır? a) Şəxsiyyətyönümlülük b) Tələbəyönümlülük a) Şəxsiyyətyönümlülük b) Tələbəyönümlülük c) Nəticəyönümlülük d) Subyektivlik c) Nəticəyönümlülük d) Subyektivlik`