Мынадай сөз бар күнді қандай көңіл күймен бастасаң, солей өтеді. Олай бокса бүгінгі күнімізді күлкімен бастайық, бір-бірімізге қарап дақсы тілегімізді айтып, жымиып,сабақ барысында көтеріңкі көңіл күйде болайық. (оқушылар қолдарындағы смайлик бар қағазды көрсетіп, көңіл-күйлерінің дақсы екендігін бір-біріне көрсетеді.) Бүгінгі сабақ барысында сіздер мұқият, тапқыр болып, ең бастысы өз білімдеріңіз бен жұмыс дасау қабілеттеріңізді көрсетеді деп сенеміз. Ендеше бір-бірімізге сәттілік тілейік. өте дақсыдақсы!кермет

I. Ой - қозғау 1. Металдардың физикалық қасиеттерін атаңдар? 2. Ең қатты металл? 3. Ең қиын балқитын металл? 4. Кальций табиғата қандай күйде кездесиді? 5. Кальций қосылыстары?

Судың кермектігінің түрлері Қатысатын бондар Жою тәсілдері Катбондар Анбондар Уақытша Тұрақты Жалпы

Судың кермектігіні ң түрлері Қатысатын бондар Жою тәсілдері Катбондар Анбондар УақытшаСa 2+ Mg 2+ CO 3 2, - HCO 3 - қайнату Тұрақты Сa 2+ Mg 2+ SO 4 2-,Cl - NO 3 - Сода,әк суын,натрий фосфатын қосып қайнату ЖалпыСa 2+ Mg 2+ CO 3 2, - HCO 3 - SO 4 2-,Cl -, NO 3 - Қайнату, Сода,әк суын, натрий фосфатын мен қайнату

Судың далпы кермектігі және деп бөлінеді. Суда , бондарымен қатар , бондары болғанда болады. Сондықтан кейде оны деп атайды суды қайнату арқылы жоюға болады. Судың кальций мен магнийдің ерімтал тұздары болады. Тұрақты кермектікті немеси қосу арқылы жоюға болады ион алмастырғыштар көмегімен кетіреді..

Судың далпы кермектігі уақытша ж әне тұрақты кермектік деп бөлінеді. Суда кальций,магний бондарымен қатар карбонат, гидрокарбонат бондары болғанда уақытша кермектік болады. Сондықтан кейде оны карбонаттық кермектік деп атайды Уақытша кермектікті суды қайнату арқылы жоюға болады. Судың тұрақты кермектігінде кальций мен магнийдің ерімтал тұздары болады. Тұрақты кермектікті сода, әк суын немеси натрий фосфатын қосу арқылы жоюға болады. Жалпы кермектікті ион алмастырғыштар көмегімен кетіреді..

Ca CaSO CaCO Ca(HCO 3 ) CaCO 3

Ca+H 2 SO CaSO 4 + H 2 CaSO 4 +Na 2 CO CaCO 3 +Na 2 SO 4 CaCO 3 +CO 2 +H 2 O Ca(HCO 3 ) 2 Ca(HCO 3 ) 2 --t--- CaCO 3 +CO 2 +H 2 O

1. Әйгілі шаллодың немересі-Наполеон III Францияда император болып тұрған кезінде,банкет ұйымдастырды. Банкетте сыйлы қонақтардың дартысына осы метал дан садалған қасық,шанышқы қойылды,қалғандарына алтыннан садалған қасықтар берілді. Алтын қасықпен тамақ же гендер ренжіді. Неге? жилы Д.Н.Менделеевке Лондонда сыйлы ққ а тарасы берілді. Оны ң таба қ часы алтыннан ж ә не осы метал дан садал ғ ан. 4. XIX ғ асырда орыс химиктері б ұ л затты ң аталуына бытовали названия этого вещества «глиноземный» и даже «глиной» 2. Бұл металл 30 жылдан астам уақыт саусақ, мойын, құлақтарын сәндеді жилы 1 кг алтынның құны 1200 сом бокса, ал белгісіз бір металл одна 80 сомға қымбат бағаланған. Неліктен, бұл қандай элемент?.

Алюминийдің биологиялық ролі. Алюминий эпителий және байланыстырғыш ұлпалардың дамуына, сүйек ұлпаларының түзілуіне фосфордың алмасуына әсер етеді. Адам ағзасында % құрайды.Қан ұйығанда, өкпеде, бауырда, сүйекте, шахта, жүйке жүйесінің ми қыртысының құрамына енеді. Тәуліктік қажеттігі адамға 47 мг. 5. У Н.Г.Чернышевского в романе «Что делать», во снах Веры Павловны называют этот металл «металлом социализма»

Сабақ мақсаты : 1. Алюминийдің табиғата кездесуі, негізгі қасиеттері, алынуы,қолданылуы туралы түсінік бере отырып, алюминий мен оның маңызды қосылыстарының екі дақты қасиет көрсететін мәнін ашу. 2. Оқушылардың зейінін, танымдық белсенділігін, өзіндік пікірін қалыптастыру, тұлғалық қасиеттерін дамыту. 3.Оқушыларды сабақтың мазмұны бойынша алғырттыққа, өз бетінше, топ пен жұмыс жүргізулеріне, ізденімпаздыққа және өзгенің пікірімен санасуға тәрбиелеу.

Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі Периодтар Қатар Элемент топчасы I II VI V VII III IV VIII Сипатамасы 1. Оны ашқан -дат химигі 1825 ж Қ. Х. Эрстед 2. Период тық жүйеде 3 периодта, IIIА- торта орналасқан. 3. Табиғата тек қосылыс түрінде кездесиді. 4. Жер қыртысындағы массалық үлесі -8.80% 5. Валенттілігі: III. Тотығу дәрежесі: Al

XVIII ғасырдың соңында француз химигі А. Лавуазье Химиялық номенклатура әдістері денег еңбегінде (1787 ж) ж азат күйіндегі алюминий болуға тиіс деп көрсетті. Химия тарихында алюминийдің ашылу мерзімі 1825 ж. Оны ашқан -дат химигі әрі физигі Қ. Х. Эрстед.

1827 ж неміс химигі Ф. Веллер алюминий хлоридіне металл калийді әрекеттестіріп қоңыр түсті алюминий ұнтағын аллоды ж Н.Н. Бекетов алюминийді криолиттен алудың ттарзан әдісін ұсынды.

1854 ж француз ғалымдары Р. Бунзен мен А. Сент – Клер Девиль алюминийді өндірістік жолмен натрий - алюминий хлоридін электролиз дэу арқылы алу әдісін ұсынды.

Алюмосиликатар Каолинит Боксит Алунит Криолит Корунд

Алюмосиликатар

Алюминий таби ғ ата 250 минералы бар Боксит Нефелин Гранат Александрит Рубин Топаз Сапфир

Аюминий- күміс түсті ақ металл,жылуды және электр тоғын дақсы өткізеді, соғуға икемді, меншікті салмағы 2.7 г/см, балқу температурасы 660 С, қайнау температурасы 2500 С, коррозияға берік, қалыпты температура да тұрақты, себебі бетіндегі алюминий оксидінен тұратын қабыршақ оны тотығудан қорғайды. Физикалық қасиеті

Алюминиийді алюминий оксидінің криолиттегі балқымасын электролиз дэу арқылы аллоды. Электролиздеу процесінің қорытынды теңдеуі: 2 Al 2 O 3 эл. тоғы 4Al + 3O 2 Алынуы

2Al + 2NaOH + 2H 2 O = 2NaAlO 2 + 3H 2 2 A1 + 3 C1 2 = 2A1 C1 3 ; 2 A1 + 3 S = A1 2 S 3 ; 2 A1 + N 2 = 2 A1 N; 4 A1 + 3 C = A1 4 C 3 2A1 + 6H 2 0 = 2A1(0H) 3 + 3H 2 2Al + 6HCl = 2AlCl 3 + 3H 2 Жай затармен әрекеттесуі: Химиялық қасиеттері Күрделі затармен әрекеттесуі: 2Al + 3 CuCl 2 = 2AlCl 3 + 3Cu

таза күйінде алюминий жұмсақтығына байланысты : ә рт ү рлі б ұ йымдарды ң герметик алы ғ ы ү шін прокладка дайындайды, ө ткізгіштер дасайтды,себебі: б ұ л металл электр ө ткізгіштігі бойынша ү шінші орында. алюминийді ң к ө п б ө лігі же ң іл құ ймалар алу ғ а ж ұ мсаллоды. Ө ндірілген алюминийді ң к ө п б ө лігі же ң іл құ ймалар алу ғ а ж ұ мсаллоды. Дюраль (же ң іл құ йма) мы қ тылы ғ ы да ғ ынан болят қ а да қ ын,біра қ одна 3 еси же ң іл. Дюраль (же ң іл құ йма) мы қ тылы ғ ы да ғ ынан болят қ а да қ ын,біра қ одна 3 еси же ң іл. Оны авиация да ж ә не космос техникаларын дасауда пайдаланады. Оны авиация да ж ә не космос техникаларын дасауда пайдаланады.

Ең запалы алюминийдің ең жоғарғы стандарты А-9 маракасы бокса, бүгінде Қазақстан электролиз зауыты А-85 маркелы запалы алюминий өндірісін жолға қойған. Әдетте, даңа салынған өндіріс ошақтарында А-6 маркелы өнімдер шығаратыны белгілі. Ал Қазақстан бокса А-8, А-85 маркелы алюминийді шығаратын деңгейге жеткенін мақтанышпен айтуға болады. Қазақ жерінде өндірілген өнім халықаралық стандартқа сайт болып, Лондонда металдар бирдасына тіркелді.

Таза күйінде электротехника да пайдаланады. Оның құймалары автомобиль, кемь, ұшақ өндірісінде, аспаптар, ыдыс - аяқ дайындауда қолданылады.

Үйге тапсырма Алюминий және оның қосылыстары 4- 6 есип Хабарлама « Алюминий »

Алюминий аллодыңғы қатарлы салехарда қолданылады. Аспанға қара! Міне, белгілі Бойнг 747 ұшақ (Boe l ing 747) ұшып барады. Оның құрамында 75 тонна алюминий бар.

Бірінші дасанды жер серігінің ( спутник ) қаңқасы алюминий құймасынан садалған.

Останкино мұнарасы алюминий құймасынан садалған.

Ресий ғылым академиясының ғимаратының жоғары дағына анықтап қара! Ол да алюминий ден садалған.

Алюминий – адам ағзасының % құрайды. Қан ұйығанда өкпеде, бауырда, сүйекте, шахта, жүйке жүйесінің ми қыртысының құрамына енеді және концентрленеді. Тәуліктік қажеттілігі адамға 47 мг. Алюминий эпителий және байланыстырғыш ұлпалардың дамуына және сүйек ұлпаларының түзілуіне, фосфор алмасуына әсер етеді.

Жер қыртысының негізгі құрам бөлігі Қ.Х. Эрстед Оңай гидролизденетін ақ түсті кристаллоды зат Al 2 O 3 2SiO 2 2 H 2 O Каолинит Корунд Алюминийді 1825 ж ашқан химик Алюминий сульфиді Боксит Na 3 AlF 6 Алюминийді 1865 ж криолиттен алудың ттарзан әдісін ұсынды. Al 2 O 3 n H 2 O Өте қатты, түссіз минерал Алюмосиликатар Криолит Н.Н. Бекетов Сәйкестендіру тестісі

1.Алюминийдің топтың периодтың элементі 2. Алюминий табиғата таралуы бойынша орында,металдар арасында тұр. 3. Жер қыртысының негізгі масса сын құрайды. 4. Қосылыстарындағы тотығу дәрежесі Алюминийдің табиғатағы негізгі қосылыстары Қазақстанда бокситтердің белгілі кен орындары бар, олар және Қазақстанда Алюминий зауыты қаласында орналасқан 8. Негізгі құймалары Болат, шойын бетін алюминий мен қаптау Алюминий концентрлі азот қышқылымен әрекеттеспейді, себебі Алюминий қасиет көрсетеді

1.Алюминийдің...III...топтың периодтың элементі 2. Алюминий табиғата таралуы бойынша орында,металдар арасында 1 тұр. 3. Жер қыртысының негізгі масса сын...9% құрайды. 4. Қосылыстарындағы тотығу дәрежесі Алюминийдің табиғатағы негізгі қосылыстары.каолинит, корунд, боксит.. 6. Қазақстанда бокситтердің белгілі кен орындары бар, олар Қостанай,Торғай және Орал, Павлодар 7.Қазақстанда Алюминий зауыты Павлодар қаласында орналасқан 8. Негізгі құймалары дуралюмин,магналий 9. Болат, шойын бетін алюминий мен қаптау алитирлеу деп аталлоды 10. Алюминий концентрлі азот қышқылымен әрекеттеспейді, себебі бетін оксидтік қабыршақ қаптайды Алюминий екідайлы қасиет көрсетеді

? Айналуларды жүзеге асырыңдар: AlAl 2 O 3 AlCl 3 Al(NO 3 ) 3 Al(OH) 3 Al 2 O 3 Al 2-топ. (10 ұпай) Алгоритімдік

2. 12 г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Бөлінген газдың алатын көлемі 7,4 л (қ.ж). Қоспадағы әрбір металлодың массалық үлесін анықтаңдар.

1.Алюминийдің ерекше қасиеті екідайлы 2. Бетін оксидтік қабыршақ қаптайды сондықтан,жемірілуге ұшырамайды, концентрлі қышқылдармен реакцияға түспейді 3.Тұрмыста,техникада қолданылуы жылу мен электр тогын дақсы өткізеді. 4.Табиғата тек қосылыстар күйінде кездесиді. Бағалы қосылыстары рубин,сапфир бирюза,турмаллин т.б.

Венн диаграммасын толтыру

1.Алюминийдің мына затармен : a) броммен ; б) мыс сульфаты ерітіндісімен ; в ) күкүрт қышқылымен ( сұйытылған); г) хром (III) оксидімен әрекеттесуінің реакция теңдеулерін дазыңдар. Құрамында 30 г АІСІ 3 бар ерітіндіге калий гидроксидінің ерітіндісін құйғанда тұнбаға түсетін АІ(ОН) 3 массасы қанша? Айналуларды жүзеге асырыңдар: AlAl 2 O 3 AlCl 3 Al(NO 3 ) 3 Al(OH) 3 Al 2 O 3 Al 2-топ. (10 ұпай) Алгоритімдік

1. Зат мөлшері 0,2 моль алюминий тұз қышқылымен әрекеттескенде неше моль сутек бөлінеді? г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Бөлінген газдың алатын көлемі 7,4 л (қ.ж). Қоспадағы әрбір металлодың массалық үлесін анықтаңдар. 3-топ (15 ұпай) Эвристикалық Мына айналуларды жүзеге асыру. Мына айналуларды жүзеге асыру. A)АI AICI 3 AI(OH) 3 AI 2 (SO 4 ) 3 BaSO 4 A)АI AICI 3 AI(OH) 3 AI 2 (SO 4 ) 3 BaSO 4 B) АI AI 2 O 3 NaAIO 2 AI 2 (SO 4 ) 3 AI(OH) 3 B) АI AI 2 O 3 NaAIO 2 AI 2 (SO 4 ) 3 AI(OH) 3

Al 2 O 3 + 2NaOH = 2NaAlO 2 + H 2 O Al(OH) 3 + 6HCl = 2AlCl 3 + 6H 2 O Al(OH) 3 + NaOН = NaAlO 2 + 2H 2 O Аl 2 O 3 + 6HCl = 2AlCl 3 + 3H 2 O Алюминий қосылыстары Al(OH) 3 + 3HCl = Al Cl 3 + 3H 2 O 2Al(OH) 3 = Al 2 O 3 + 3H 2 O

Гидроксид алюминия. Физические константы: Мr=78,00 р= 3,97 г/см 3, t разл > 170 °С Мr=78,00 р= 3,97 г/см 3, t разл > 170 °С При нагревании ступенчато разлагается, образуя промежуточный продукт метагидроксид AlO(OH): продукт метагидроксид AlO(OH): Проявляет амфотерные, равно выраженные кислотные и основные свойства: 1. Взаимодействие гидроксида алюминия с кислотами: 1. Взаимодействие гидроксида алюминия с кислотами: Al(OH) 3 + 3HCl = AlCl 3 + 3H 2 O Al(OH) 3 + 3HCl = AlCl 3 + 3H 2 O 2. Взаимодействие Al(OH) 3 со щелочами: 2. Взаимодействие Al(OH) 3 со щелочами: Al(OH) 3 + NaOH = NaAlO 2 + 2H 2 O Al(OH) 3 + NaOH = NaAlO 2 + 2H 2 O Удобный способ получения Аl(ОН) 3 пропускание СО 2 через раствор гидроксокомплекса: [Аl(ОН) 4 ] - + СО 2 = Аl(ОН) 3 + НСО 3 -

Белый аморфный порошок или очень твердые белые кристаллы. Физические константы: Физические константы: Мr = 101,96~102, р = 3,97 г/см 3 tпл=2053°С, tкип=3000°С Мr = 101,96~102, р = 3,97 г/см 3 tпл=2053°С, tкип=3000°С Кристаллический Аl 2 О 3 химически пассивен, аморфный более активен. Медленно реагирует с кислотами и щелочами в растворе, проявляя амфотерные свойства: Al 2 O 3 + 6НСl(конц.) = 2АlСl 3 + ЗН 2 О Al 2 O 3 + 2NаОН(конц.) + ЗН 2 О = 2Na[Al(OH) 4 ] (в расплаве щелочи образуется NaAlO 2 ). Вторая реакция используется для «вскрытия» бокситов. Помимо сырья для производства алюминия, Аl 2 О 3 в виде порошка служит компонентом огнеупорных, химически стойких и абразивных материалов. В виде кристаллов применяется для изготовления лазеров и синтетических драгоценных камней ( рубины, сапфиры и др.), окрашенных примесями оксидов других металлов Сr 2 О 3 (красный цвет), Тi 2 О 3 и Fe 2 О 3 (голубой цвет). Оксиды- это сложные вещества, состоящие из двух элементов, один из которых -кислород со степенью окисления -2

Оқушыларды қағаз қиындылары бойынша топқа бөлу Обшивка знаменитого Empire State Building сделана из алюминия.