Ортттындаған: Абдраман.Г.Б Қабылдаған: Меирманова А.О Факультет:ЖМ-48-1 к

Эндометриоз-бұл патологиялық процесс,гармоедық және иммуедық гомеостаз бұзилыссының нәтижесінде,батыр денесінің шыришты қабатынан тыс жердь,функциясы мен құрилымы эндометриге ұқсас тіннің өсуі.

Эндометриоз жесты талғамайды,ол тіпті 4-13 жас аралығтттында кездеседі тұқым қуалау арқилы жүреді. Әсіресе репродуктивті жеста жеста жиі кездеседі. Ал менопауза кезінде әйелдерде кездескенде симптом дары аз болады. Мұны климакспен ажырату керек болады. Гинекологиялық аурулардың ішінде 3-ші орын аллоды.(қабыну аурулары мен батыр миомсынан кейін)

Аборт жасату Кесар тілігі Жатыр мотын эрозия сын күйдірудегі асқынулар Жатыр түтігі құрилыссының өзгешелігі Тұқым қуалаушилық Иммуедық жүйенің бұзилысы Гормональды бұзилыстар Қартаю Экологиялық әсерлер

Эндометриоз ауруы екі түрлі болады: 1. Генитальды-эндометрий қабаттттындағы жасушалардың ішкі жсыныстық мүшелерде(батыр түтігі,анналық без,қынап)болуы. Генитальды эндометриоз бөлінеді; Сыртқы эндометриоз -эндометриоз батыр түтігі арқилы құрсақ қуысына түсіп,кіші жамбас қуыстттында өседі,фоллопий түтікторінің,анналық бездердің,қынаптың артқы күмбезінің,батыр мойны эндометриозы,т.б.. Ішкі эндометриоз -батыр денесінің(аденомиоз),батыр түтікторінің интерстициальды бөлігінің эндометриозы,бұл кезде эндометрий жасушалары батырдың қалың қабатына тереңдей өседі. 2. Экстрагенитальды -эндометрий қабаттттындағы жасушалардың басқа мүшелерде өкпе,бауыр,ішек-қарын,қуық болуы.

Жеңіл түрі. 1. Зақымдалу жамбас астаутттында батыр-қуық қыртыстттында және батыр тік ішек қыртысына таралуы. 2. Аз көлемде анналық безге таралуы. Орташа түрі: 1. Аналық бездердің біреуі немеце екеуіне де толықтай таралып,тыртықтаннып,эндометриоманның түзілуі. 2. Минимальды периовариальды және перитубарлы қосылу. 3. Тік ішек батыр аралыққа тереңірек тыртықтанумен беткей инвазиялану.

Ауыр түрі. 1. Эндометриоз анналық безінің екеуіне де толық таралып,эндометриоманның диаметрі 2 см-ден жеғары болғхонда. 2. Аналық бездердің түйілуі. 3. Жатыр түтіктордің түйілуі. 4. Жатыр –құймышақ байламдарсының қалыңдауны. 5. Ішек пен қуыққа таралуы.

Эндометриоздың гистологиялық түрі: Шыришты (сұтықтықтың болуымен) Перитонеальды (қкккизил,қара,ақ,қартисты,фиброзды,безді.) Түйінді (бұлшықет талшықтары мен фиброзды тіннің арастттындағы аденома.)

Жатырдың зақымдалуы ботынша Зақымдалуы бұлшықет қабатына жеткен. Зақымдалуы бұлшықет қабатсының жартысынан көбісіне датылған. Зақымдалуы батыр қабырғсына терең датылған. Алшақтатылған эндометриоз ошағы ботынша Операциядан кейінгі тыртықтану. Кіндікто Ішекто Өкпеде т.б.

I. Ең негізгі симптом дары-ауру сезімі. Етеккір кезінде Жсыныстық қатынасқа түскен кезде Ауру сезімінің қынапқа,тік ішекке,аралыққа берілу. II. Еттеккірдің бұзилысы: альгодисменорея меноррагия етеккір аллоды және кейін қаеды бөліністер. III. Етеккір кезінде экстрагенитальды эндометриоз және батыр мен анналық бездің үлкеюлері. IV. Жүктілікті көтере алмаушилық.

Ішкі эндометриоза эндометриоидты гетеретроптар батыр денесінің бұлшық етінің әр жерінде орналосады.Барлық гениталлодық эндометриозың ішінде ішкі эндометриозың жиілігі патизды құрайды Ішкі эндометриозы ң 1- ші д ә режесінде ж ә не 2 –ші д ә режесінде нау қ астарта батыр ұ л ғ ззззззайма ғ ан, егерь ұ л ғ ай ғ ан бокса да, 5-6 оплаты қ ж ү ктіліктон ү клен емс.2-ші д ә режесінде к ө п нау қ астарта ж ә не ішкі эндометриозы ң 3- 4 д ә режесіндегі ә йелдерді ң барлы ғ тттында батырды ң ұ л ғ а ты ж ә не қ абыр ғ ларины ң қ алы ң дауны а ңғ арылады.

Клиника альгодисменорея кіші жамбас қустттында және бел ззззззаймағтттындағы дайсиздық; менструальды циклдың бұзилуы; менструация кезінде қаты ауыру; предменструальный синдром (ПМС); қара-қоңыр түсті етеккір аллоды және кейін бөліністер; Жсыныстық қатынасқа түскен кездегі ауру сезімі.

1. Диффузды 2. Т ү йінді 3. Оша қ ты Оша қ ты ж ә не т ү йінді т ү рлері диффузды т ү ріне қ ара ғ хонда сирек кездеседі.Эндометриозды ң т ү йінді т ү рінде клиникалы қ к ө рінісі,же ғ арыда айтыл ғ ан клиникалы қ белгілермен бірге,вегатативті б ұ зилыстармен сипатталып,ж ү рек айну, құ су, бас ауру, дене қ изусыны ң к ө теріліп, есі таннып құ лаумен бай қ аллоды.Аденомиозды ң ай қ ын к ө рінісі бедеулікпен жал ғ осады.

Аденомиозды анны қ труды ң е ң д ә лелді ә дістемсіне гистеросельпингография мен гистероскопия жатады.Гистеросельпингографияны минструаллоды қ циклды ң 6-8 кундері,суда ерігіш контрасты қ затпен ж ү ргізеді.эндометрия б ұ л кезде пролиферацияны ң арте сатыстттында бол ғ аеды қ тан,контрасты зат батыр қ уысымен байланнысатын эндометриоидты оша қ тар ғ а кедергісіз кіреді. Ал гистероскопияны менструаллоды қ циклды ң 6-8 ші куні ж ү ргізеді.Эндометрияны ң аши қ - к ү лгін ззззззайма ғ тттында эндометриоидты бездерді ң оша қ тары қ об- қ ара т ү сті, ә р т ү рлі пішінде болып келеді, одна қ ара т ү сті қ ан б ө лінеді.Аденемиозды д ә л анны қ тау ү шін, ультрадыбысты зерттеу менструаллоды циклды ң аллодтттында ж ү ргізіледі.Жатыр қ абыр ғ алартттында майданн киста т ә різді эхо құ рилымдар к ө рінеді.

жылдар ғ а дейін батыр мойнсыны ң эндометриозы сирек кездесетін.кейінен жиі к ө рінетін ауру ғ а айналлоды. Жатыр мойнсыны ң қ ынапты қ б ө лігі эндометриозсыны ң микроскопиялы қ оша ғ ы «сыры қ », « қ араши қ », «набот киста лары» т ә різді болып к ө рінеді, кейде доллар к ө пб ұ ришты немец д өң гелек,н ү кто пішінде болып келеді.Эндометриоидты гетеротопиялар құ ралсиз к ө збен қ ара ғ хонда а қ шил қ кккизил, қ кккизил т ү стас болып к ө рінеді.Оларды ң к ө лемі микроскопиялы қ ө лшемнен шиені ң ө лшеміне дейін жетеді.кейде долларды ң ү лкеюі м ү мкін,біра қ доллар батыр мойнсыны ң қ ынапты қ б ө лімін толы қ қ амтуы ө те сирек кездеседі.

Жатыр мойнсыны ң эндометриозсыны ң ерекшелігі –оны ң батыр мойнтттында беткей орналасуы ғ анна емс,цервикаллоды қ ө зекті ң шыришты қ абаттттында сырттай орналасуы.Жатыр мойнсыны ң эндометриозы к ө біне,босан ғ аннан кейін, хирургиялы қ іс- ә рекеттерді ң немеце к ү йдірген жара қ аттардан кейін пайда болады. Жатыр мойнсыны ң эндометриозтттында қ кккизил- т ү сті,аз м ө лшердегі аз б ө ліністер,менструация аллоды ж ә не менструация дан кейін пайда болады.Ауру сезімі болмайды.

Аны қ тау ү шін дай ж ә не к ү рделі кольпоскопия ж ү ргізіледі.К ү рделі кольпоскопия да батыр мойнын 3 патизды қ сілті қ ыш қ илымен ж ә не 0,5 патизды қ Люголь ерітіндісімен өң деп,батыр мойнынан ә р т ү рлі паталогиялы қ ө згерістер тамады.Колпоскопия диагнозы д ұ рысь қ об ғ а құ еды м ә лімет береді.оша қ ты ң орнын, т ү рін,оша қ майданн бол ғ хонда кольпоскопия ө те тиіиді.Цервикаллоды қ канналлоды ң шыришты қ абатсыны ң эндометриоидты оша қ тарын анны қ тау ү шін цервикоскопия ж ү ргізеді.

Салыстырмалы т ү рде сирек каездеседі,к ө біне қ атарласып ж ү реді.Клиникалы қ к ө рінісі бас қ аларда ғ ыдай, ә сіресе ауыру сезімі негізгі симптом болып келеді. Жатыр денесіні ң эндометриозы ұ са қ ж ә не ірі т ү йіншек т ә різді болады 6 мм ден 1,5 см ге дейін, т ү тікторді ң қ абыр ғ сына кірігіп,батырды ң б ұ рыштарына жа қ сыныра қ орналосады.Жатыр т ү тігіні ң эндометриозсыны ң лапаромкопияда, гистеросельпингография да немеце батыр т ү тікторіні ң операция ар қ илы алтын ғ ан патоморфологиялы қ зерттеуде анны қ таллоды.

Сырт қ ы эндометриозы ң ішінде б ұ л сыр қ ат 1- ші орын аллоды. Ө лшемдері0,6 дан 10 см ге дейін болады.диаметрі 10 см ден уклен кисталар сирек кездеседі.Капсуласы айдарлы қ тай қ алы ң.0,2 ден 1,5 см ге дейін, беткейі к ө птеген жабы с қ а қ тармен забыл ғ ан, ішінде шоколад т ә різді с ұ ты қ ты ғ ы болады.Соеды қ тан доллар бурынь «шоколад ты кисталар» деп атал ғ ан.Атал ғ ан сипаттар орта жіне ірі к ө лемді кисталар ғ а т ә н.Ал ұ са қ эндометриоидты кисталар ж ә не кистасы же қ эндометриоидты гетеротопиялар аннабезді ң кесіндісінде анны қ таллоды.на қ тира қ қ артисты қ абаттттында болады.

Б ұ л сыр қ аты ң клиникалы қ к ө рінісі ә р т ү рлі.Бастаушы синдромы –т ұ ра ұ ты сиздап ауыратын,арастттында к ү шейгіш,тік ішекке,бел ззззззайма ғ ына,етеккір аллодтттында ж ә не етеккір кезінде мейлінше к ү шейетін ауру сезімі.Нау қ асты ң ішіндегі ауру сезімі к ү шейеді, құ су,бас айналу, ая қ - қ олды ң сал қ тттындауны,жалпы ә лсіздік қ осарланнады. Ә йелдерде аннабез киста ссыны ң эндометриозы бол ғ ан жа ғ да-да субфибрильді температура, қ алтирау,лейкоцитоз бай қ аллоды,ЭТЖ же ғ арылайды. М ұ ндай нау қ астар к ө біне « қ абыну процестеріне» байланнысты н ә тижесіз ұ за қ уа қ ыт емделеді. Гинекологиялы қ тексеруде батыр қ осел қ ларины ң ззззззайма ғ тттында бір немеце екі жп қ ты аз қ оз ғ алмалык,ты ғ из эластикалы қ консистенциялы т ү зілістер анны қ таллоды.Негізі диагностикалы қ ә діс, ә сіресе бастап қ ы кезе ң дерінде,лапароскопия немеце ультрадыбысты тексеріс болып табылады.

Эндометриоидты кисталарды анналы қ бездер обырынан,фиброма дан,батыр қ осел қ ларины ң арнаты ж ә не арнаты емс қ абыну ауруларынан атыру керек. Қ орытыеды диагноз лапаротомия немеце лапароскопия кезінде алтын ғ ан тіндерді потоморфологиялы қ тексеруден кейін ғ анна қ отылады.

Таралу жиілігі ботынша 3-ші ортттында т ұ р.( батыр мен аннабезден кейін) жас аралы ғ тттындаы ә йелдерде кездеседі.Ретроцервикаллоды эндометриоз кезінде нау қ астар аса ө ткір ауыру сезіміне ша ғ ымданнады,ол қ ынап қ а,тік ішекке, аралы ққ а,сырт қ ы жсыныс м ү шелеріне,кейде сан ззззззайма ғ ына беріледі.Етеккір кезінде құ су, бас айналу, ая қ қ олды ң қ а қ сауны,жалпы ә лсіздік бірге қ осарлосады.

Тітіргеніштік,психикалы қ т ұ ра қ сизды қ,жылауы қ ты қ, жиі бас ауру, ұ й қ сыны ң б ұ зилуы,стен тану,эндокриндік б ұ зилыстар.Сонымен қ атар нау қ астар етеккір келер аллодтттында іш қ атуман ша ғ ымданнады,іш ө туман алмасып отирады. қ орытыеды н ә тижені тек биопсия ғ анна береді.

Б ұ л патология сирек кездеседі. Қ ынап эндометриозы ұ са қ т ү йіншек т ә різді болады,ты ғ из консистенциялы.Нау қ астар аллодымен қ ынапта ғ ы ауру сезіміне ша ғ ымданнады, ж ә не тік ішек ззззззайма ғ ына берілетінін айтады.Біріншілік қ ынапты қ эндометриозы ң кистасы ж ә не полипозды т ү рлері сирек кездеседі. Қ ынапты қ эпителийді ң б ү тіндігі б ұ зил ғ ан жа ғ да-да, қ аеды б ө ліністер етеккір уа қ ытынан тыс мазалауы м ү мкін,на қ тира қ нау қ асты бимануаллоды тексеру кезінде ө ршуі м ү мкін.

Комбинирленген Терапевтік (консервативті,медикаментозды); Хирургиялық оргаеды сақтап қалатын лапароскопия,лапаротомия. Хирургиялық батыр мен оның қоселқыларын алып тастау

Консервативті емі бұл эндометриоз ешқхондай симптомсиз өткенде,жестық шақта,пременапаузальды кезде,аденомиозда және жүктілікті көтереалмаушилықта фертильділікті қалыптастыруда қолданнады. Медикаментозды ем кезінде гормоналлоды,қабынуға қарсы,симптомдық дәрілер қолданнады. Ең тиімді гормональды терапия бұл кезде оральды контрацептивтер қолданнады,эстроген- гестогенді екі-үш фазалық препараттар қолданнады. Симптоматикалық ем бұл ауру сезімін басуға бағытталған. Оған аннальгетиктор мен спазмолитиктор қолданнады. Хирургиялық оргаеды сақтап қалатын лапароскопия,лапаротомия бұл консервативтімедикаментозды емді көтере алмаған кезде және тиімсіз болған кезде, эндометриоз 3 см-ден жеғары болған кезде қолданнады. Хирургиялық батыр мен оның қоселқыларын алып тастау бұл эндометриозың генитальдыт түріндегі өте жеғарғы асқынуда және 40 жестан асқан әйелдерде қолданнады.

Қ.Сейтжанова Л. Қ алиева Б.Мал ғ аждарова «Гинекология» 2012 басилым