Скачать презентацию
Идет загрузка презентации. Пожалуйста, подождите
Презентация была опубликована 5 лет назад пользователемАлёна Олчей-оол
2 Тема: Аржаан «Шивилиг» Студентки 2 курса группы «ш» Олчей-оол Алина Владимировна Куулар Ай-Суу Арбын-ооловна Методист: Монгуш К.К Дата: 28:11:2016
4 Эртенгинин хаяазында ооруп-хоглээн Эргим чардаш аржааннарым онзагайлыын! Опейлидип омскен ооо дек ортемчейнин Онгур-каазын коруп ханмас Шивилиимни! Аймак- чонам аразынга чоргаарланыр, Амыр-чолун алгап-йорээр аржааным бар! Ынакшылды чардаш-каска шимеп алган Ырлап ханмас Шивилиимнин магаданчыын! Акы-дунма ковшей чангар аржаанымга Найвыралтын алтын чечээн чардашсыннар! Бай-Тайганын онза чардаш Шивилиинге Демниг чангар аалдап кээрге магаданчыын!
5 Аржаан деп сос ыдык азы эм сук дэн уткалыг. Моолдар били буряттар она аршан, а кыргызстан аршан дээр. Тыва улустун ужурунда кижи аржаанга чугли кадыкшылын быжыктырар эвес, а сагыш-сеткилин арыглаар. Тыва ог-були чыл санында аржааннаар чораан. Аржаан была бээрге, аъттанып- толанып алкаш, чоруптарлар. Чер четпес кижи болза аржаанны чаладып алыр. Аржаанга хамаарыштыр тыва кижи кезээде бедик тооннуг состерни ажыглаар чораан. Чижээ, «аржаан чалап алыр», «аржаанны четтирер», «аржаанны чалаптар» дээр.
6 Аржааннын шут чаныга доктаап, ог, майгын, чадыр тик пес; Аржаан девискээринге януш чулбас; Аржаан чаны бокталдырбас; Аржаан бажынче кылаштавас; Аржаанга хип чугбас; Аржаан чаныга услуг шимээн, чогуш-крыш ундурбес. Аржаанап келген кижи акын-коган баглап, аъш-чеминин дээжизин аржаан ээзинге соннээр: Оршээ, хайвыракан! Озум болган, баарым болган Ортемчейим Аржаан су! Адап-скрап чедип келдим, Човуланым чодуп кор, Аарышкым адырып кор, Оршээ, оршээ, хайвыра кан!
8 Човуланым чоттун, Аарыымны арыттын, Аъжы-чемим делгедим, Акша-копьем салдым. Байвырлыг, менди-чагой, Ачылыг аржааным!
9 Бай-Тайганын чона, оларнын бурунгу огбелири долгандыр тура бойдузу_били сырный холбаалыг, анна кончуг хумагалыг. Кожууннун девискээринде ыдыктыг чиллир-ли хой. Оларнын аразындан Шивилиг аржааны катаптаттынмас онзагайвы-били омске чиллирден ылгалып тура. Шивилиг аржааны Тыва республика ныне Бай- Тайга кожуунда бодуна каас-чаражы, эм шынарлыг байлаа-били чанга билдингир кайгамчык аржааннарнын бирээзи. Ынчангаш чайные сорта айвы келирге аржаан су «быжып» эгелээри-били, чугли Бай-Тайганын эвес, республика ныне, Саян артындан келген аян-чорукчулар, дыштаныкчылар ол аржаанче, шолээзи келирге, чоруптар ындыг улустун саны чылдан чылче улан ковудеп тураы оорунчуг, анна дыштанып, эмненип, кадыкшылын быжыктырып, чудуп, тейлип туралар.
17 Уе дуптен бээр-ли ол чок кавынын малчыннары, ораторы, чурттакчылары 6 айнын тончузунде, 7 айнын чаазында мал-меган семирип, хот пакта рак элбээнде Бурганнын, аржааннын девискээрин чаартып, дерип, дагып найвыр-дойну эрттирер чанчылдыг чораан.
21 Ынчангаш, уруглар, оран- чурттунарнын бай-байлаан, аржаан- сукларын, кат-чимизин, оът-сигенин хумагалап, кадагалап, арка-арыгны бокталдырбайн, орт айвыылындан камгалап, оран-чурттувуска знак болуп кезээде хумагалап чоруулунар!!! Бистер чурттувусту омске бактан чайладып, знак чоруур болзувусса бойдузувус бийске база знак болуп бодуна нужен, дужудун харам чокка соннээр!
22 Журнал «Бай Танды» 1, 2011 ч З. Намзырай «Казылганнын копен чечээ» Художественное наслидие тувинцев 1995 Целибные аржааны и озера Тувы 2010
Еще похожие презентации в нашем архиве:
© 2024 MyShared Inc.
All rights reserved.