ИванЯковлевичЯковлев(1848-1930). И.Я.Яковлев с ǎ махĕ: Юратат ǎ п ч ǎ вашсене, вĕсене пĕтĕм чунтан телей сунат ǎ п. Ч ǎ вашсене телейлĕ т ǎ вас тенисĕр. - презентация

1 ИванЯковлевичЯковлев( )

2 И.Я.Яковлев с ǎ махĕ: Юратат ǎ п ч ǎ вашсене, вĕсене пĕтĕм чунтан телей сунат ǎ п. Ч ǎ вашсене телейлĕ т ǎ вас тенисĕр пуçне ман ǎ н пурн ǎ çра ур ǎ х нимĕнле тĕллев те пулман. Юратат ǎ п ч ǎ вашсене, вĕсене пĕтĕм чунтан телей сунат ǎ п. Ч ǎ вашсене телейлĕ т ǎ вас тенисĕр пуçне ман ǎ н пурн ǎ çра ур ǎ х нимĕнле тĕллев те пулман.

3 Тема: И.Я. Яковлев ч ǎваш халǎхне çутта кǎлараканĕ.

4 Тĕллевсем: И.Я.Яковлев пурнǎç ĕ пе тата ĕçĕ– хĕлĕпе çывǎхрах паллашасси; Ачасен тавра курǎмне анлǎлатасси, пултарулǎхне аталантарасси.

5 Иван Яковлевич Яковлев 1848 çулхи апрелĕн 25- мĕшĕнче хальхи Тутар Республикине кĕрекен ч ǎваш ял ĕнче çуралнǎ. В ǎл- писатель,вĕрентекен,куçаруçǎ, чǎвашсен çырулǎхне тǎваканĕ,чǎваш халǎхне çутта кǎлараканĕ. 1848

6 И.Я.Яковлев пурн ǎ çĕпе ĕçĕ-хĕлĕ. И.Я.Яковлев Тутар Республикинчи К ǎ нна Кушки ялĕнче çуралн ǎ. В ǎ л т ǎ л ǎ х пулн ǎ. Ачана шеллесе кÿршĕсем усрава илнĕ. И.Я.Яковлев Тутар Республикинчи К ǎ нна Кушки ялĕнче çуралн ǎ. В ǎ л т ǎ л ǎ х пулн ǎ. Ачана шеллесе кÿршĕсем усрава илнĕ. Сак ǎ р çулта Ивана шкула вĕренме ян ǎ. Унтан çĕр виçекенсен шкулне пĕтернĕ. Темиçе çул хушши çак ĕçпе пур ǎ нн ǎ. Сак ǎ р çулта Ивана шкула вĕренме ян ǎ. Унтан çĕр виçекенсен шкулне пĕтернĕ. Темиçе çул хушши çак ĕçпе пур ǎ нн ǎ. Ун ǎ н питĕ вĕренес килнĕ. Иван Яковлев Чĕмпĕр гимназине вĕренме кĕрет. Ăна ылт ǎ н медальпе пĕтерет. Пултарулл ǎ ачана Хусан университетĕнчи филологи факультатне вĕренме илеççĕ. Ун ǎ н питĕ вĕренес килнĕ. Иван Яковлев Чĕмпĕр гимназине вĕренме кĕрет. Ăна ылт ǎ н медальпе пĕтерет. Пултарулл ǎ ачана Хусан университетĕнчи филологи факультатне вĕренме илеççĕ.

7 Гимназире вĕреннĕ в ǎ х ǎ тра шкул уçать, вĕренекенсене пухать. Чи пĕрремĕш вĕренекенĕ Алексей Рекеев пулн ǎ. Ушк ǎ н пĕчĕккĕн ÿссе пырать. Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕ пуçланса каять. Гимназире вĕреннĕ в ǎ х ǎ тра шкул уçать, вĕренекенсене пухать. Чи пĕрремĕш вĕренекенĕ Алексей Рекеев пулн ǎ. Ушк ǎ н пĕчĕккĕн ÿссе пырать. Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕ пуçланса каять. Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕнче И.Я.Яковлев Н.И.Ильминский системипе ĕçлет. Малтан ачасене х ǎ йсен т ǎ ван чĕлхине вĕрентет, ун хыçç ǎ н выр ǎ сла калаçма, çырма х ǎ н ǎ хтарать. Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕнче И.Я.Яковлев Н.И.Ильминский системипе ĕçлет. Малтан ачасене х ǎ йсен т ǎ ван чĕлхине вĕрентет, ун хыçç ǎ н выр ǎ сла калаçма, çырма х ǎ н ǎ хтарать.

8 Пулас учительсем Яковлев шкулĕнче лай ǎ х пĕлÿ илнĕ. Вĕренекенсем музыка инструменчĕпе калама та, сĕтел- пукан ǎ сталама та, çĕлеме-тĕрлеме те вĕреннĕ, агротехник ǎ па хурт- х ǎ м ǎ р ĕçне те х ǎ н ǎ хн ǎ. Пулас учительсем Яковлев шкулĕнче лай ǎ х пĕлÿ илнĕ. Вĕренекенсем музыка инструменчĕпе калама та, сĕтел- пукан ǎ сталама та, çĕлеме-тĕрлеме те вĕреннĕ, агротехник ǎ па хурт- х ǎ м ǎ р ĕçне те х ǎ н ǎ хн ǎ. И.Я.Яковлев т ǎ ван хал ǎ хш ǎ н нумай ыр ǎ ĕç тун ǎ : ч ǎ ваш ялĕсенче шкулсем уçн ǎ, учительсемпе наци кадрĕсене хатĕрленĕ, ача-п ǎ ча валли калавсем çырн ǎ. Ч ǎ ваш хал ǎ хĕ х ǎ йĕн чапл ǎ ыв ǎ лĕпе мухтанать, ǎ на тав т ǎ вать. И.Я.Яковлев т ǎ ван хал ǎ хш ǎ н нумай ыр ǎ ĕç тун ǎ : ч ǎ ваш ялĕсенче шкулсем уçн ǎ, учительсемпе наци кадрĕсене хатĕрленĕ, ача-п ǎ ча валли калавсем çырн ǎ. Ч ǎ ваш хал ǎ хĕ х ǎ йĕн чапл ǎ ыв ǎ лĕпе мухтанать, ǎ на тав т ǎ вать.

9 И.Я. Яковлев çуралн ǎ ял – Кǎнна Кушки.

10 И.Я.Яковлев пурнǎçĕнчи пĕлтерĕшлĕ датǎсем çулта Чĕмпĕр чǎваш шкулне уçнǎ çулта Чĕмпĕр чǎваш шкулне уçнǎ çулта чǎвавашсен пĕрремĕш алфавитне йĕркеленĕ çулта чǎвавашсен пĕрремĕш алфавитне йĕркеленĕ çулта чǎвашсен пĕрремĕш букварьне кǎларнǎ çулта чǎвашсен пĕрремĕш букварьне кǎларнǎ çулсенче Хусан вĕренÿ округĕнчи чǎваш шкулĕсен тата Чĕмпĕр чǎваш шкулĕн инспекторĕнче ĕçленĕ çулсенче Хусан вĕренÿ округĕнчи чǎваш шкулĕсен тата Чĕмпĕр чǎваш шкулĕн инспекторĕнче ĕçленĕ çулсенче Чĕмпĕр чǎваш шкулĕн инспекторĕ пулнǎ çулсенче Чĕмпĕр чǎваш шкулĕн инспекторĕ пулнǎ.

11 Чĕмпĕрти çĕр виçекенсен çурчĕ, унта И.Я.Яковлев ĕçленĕ.

12 Чĕмпĕрти ар гимназийĕ.

13 И.Я.Яковлев вĕренекенсем хушшинче ç.

14 И.Я.Яковлев – Хусан университетĕн студентчĕ 1870 ç.

15 И.Я.Яковлев хатĕрленĕ пĕрремĕш букварь 1872 ç.

16 И.Я.Яковлев – Хусан вĕренÿ округĕнчи ч ǎваш шкул ĕсен инспекторĕ ç ç.

17 И.Я.Яковлев ç.

18 Чĕмпĕрти чǎваш шкулĕнче ĕçленĕ учительсем ç.

19 И.Я.Яковлев ç.

20 И.Я.Яковлев ǎн мǎнукĕсем. Чĕмпĕр, 1909 ç.

21 Чĕмпĕрти чǎваш шкулĕнче вĕренекен хĕр ачасен ушкǎнĕ.1909ç.

22 К. В. Иванов Ф. П. Павлов Н. В. Шупуççынни Ваççа Аниççи М. Д. Трубина В. Г. Егоров И. Максимов – Кошкинский Иван Яковлевич Яковлевăн вĕренекенĕсем.

23 Константин Васильев Иванов. Константин Васильев Иванов Пушкăртстанри Пелепей районĕнче, Слакпуç ялĕнче 1890 çулхи çу уйăхĕн 15/27 – мĕшĕнче çуралнă. Сакăр çулта Кĕçтука ялти пуçламăш шкула янă. Тепĕр виçĕ çултан ăна ашшĕн йăмăкĕ Евгения Николаевна Иванова (вăл Миек районĕнчи Кекен ялĕнче вĕрентнĕ) хăй патне куçарнă, унтан Чĕмпĕрти чăваш шкулне илсе кайнă.

24 Яковлевăн вĕренекенĕсем. Ф. П. Павлов / / Ф. П. Павлов / /

25 Яковлевăн вĕренекенĕсем. Н. В. Шупуççынни / /

26 Яковлевăн вĕренекенĕсем. Ваççа Аниççи / / Ваççа Аниççи / /

27 Яковлевăн вĕренекенĕсем. М. Д. Трубина / / М. Д. Трубина / /

28 Яковлевăн вĕренекенĕсем. В. Г. Егоров / / В. Г. Егоров / /

29 И. С. Максимов – Кошкинский. И. С. Максимов – Кошкинский – чăваш театрĕн никĕсне хываканесенчен пĕри, паллă актер, режиссер, 20 – мĕш çулсенче «Чăвашкино» йĕркеленĕ. И. С. Максимов – Кошкинский – чăваш театрĕн никĕсне хываканесенчен пĕри, паллă актер, режиссер, 20 – мĕш çулсенче «Чăвашкино» йĕркеленĕ.

30 И.Я.Яковлев х ǎй ĕн м ǎшǎр ĕпе тата мǎнукĕпе Екатеринǎпа.1910ç.

31 И.Я.Яковлев тата ун ǎн çемйи. 1911ç.

32 И.Я.Яковлев тата ун ǎн мǎшǎрĕ Е.А.Яковлева м ǎнук ĕсемпе. Мускав, 1925ç.

33 И.Я.Яковлев тата ун ǎн çемйи ç.

34 К.В.Иванов «Нарспи» поэм ǎна вулани.

35

36 И.Я.Яковлев хатĕрленĕ тата чǎвашла куçарнǎ ĕçсем.

37 И.Я.Яковлевǎн палǎкĕ.

38 Тест И.Я.Яковлев 1. Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулне х ǎ çан уçн ǎ ? а) 1903; ǎ ) 1968; б) 1868; в) Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕ камсене хатĕрленĕ? а) пуçлам ǎ ш класс вĕрентекенĕсене; ǎ ) выр ǎ с чĕлхи вĕрентекенĕсене; б) ч ǎ ваш чĕлхи вĕрентекенĕсене; в) ак ǎ лчан чĕлхи вĕрентекенĕсене. 3.Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕнче ачасем миçе çул вĕреннĕ? а) 4; ǎ ) 6; б) 5; в) 7.

39 4. Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕнче 1878 çултан хĕр ачасене вĕрентме пуçлаççĕ. Хĕр ачасен уйр ǎ мне кам ертсе пын ǎ ? а) И.Я.Яковлев; ǎ ) М.Д.Трубина; б) Е.А.Яковлева; в) К.В.Иванов. 5. И.Я.Яковлев ǎ н пĕрремĕш вĕренекенĕ кам пулн ǎ ? а) А.Рекеев; ǎ ) К.Иванов; б) И.Максимов-Кошкинский; в) М.Трубина. 6.Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕнче ч ǎ ваш музыкине пуçарса яраканĕсем вĕреннĕ. Камсем вĕсем? а) А.Васильевпа О.К ǎ йк ǎ р; ǎ ) Г.Лебедевпа Г.Хирбю; б) С.Асаматпа А.Асламас; в) Ф.Павловпа С.Максимов

40 7.Чĕмпĕр ч ǎ ваш шкулĕнче камсем вĕреннĕ? а) укçа тÿлеме пултаракансем; ǎ ) тĕрлĕ хал ǎ х ǎ н пултарулл ǎ ачисем; б) пуян çын ачисем; в) ч ǎ ваш ачисем к ǎ на. 8.И.Я.Яковлев музейесем х ǎ ш асл ǎ вĕренÿ шкулĕсенче ĕçлеççĕ? а) Ч ǎ ваш патшал ǎ х унивеситетĕнче; ǎ ) Ч ǎ ваш патшал ǎ х педагогика университетĕнче; б) Ч ǎ ваш ял хуçал ǎ х академийĕнче; в) кооператив инситутĕнче. 9.Шупашкарта И.Я.Яковлев пал ǎ кĕ пур. В ǎ л ǎ çта вырнаçн ǎ ? а) М.Трубина ячĕпе хисепленекен библиотек ǎ па юнашар; ǎ ) И.Я.Яковлев проспектĕнче; б) залив хĕрринче; в) Ч ǎ ваш Республикин наци библиотеки умĕнче.

41 Тĕрĕс хуравсем. 1. Б 2. А 3. Ă 4. Ă 5. А 6. В 7. Ă 8. Ă 9. В

42 Сармантей

43 Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ. Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ. Сармантей те йĕрет, сарă ч ǎ ххи те калать. Сармантей те йĕрет, сарă ч ǎ ххи те калать.

44 Хапхи калать: Хапхи калать: - Манăн та уçăлса хупăнас, - тет. - Манăн та уçăлса хупăнас, - тет. Анать вăкăр шыва куллен-кун. Анать вăкăр шыва куллен-кун. - Уçăлса хупăнмасăр, - тет. – Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ. Сармантей те йĕрет, сарă чăххи те какалать, - тет. - Уçăлса хупăнмасăр, - тет. – Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ. Сармантей те йĕрет, сарă чăххи те какалать, - тет.

45 Вăкăр калать: Вăкăр калать: - Манăн та мĕкĕрсе анас, - тет. - Мĕкĕрсе анать шыв хĕррине. - Манăн та мĕкĕрсе анас, - тет. - Мĕкĕрсе анать шыв хĕррине. Шыв калать: Шыв калать: - Мĕншĕн, вăкăр, мĕкĕретĕн? - Мĕншĕн, вăкăр, мĕкĕретĕн? - Мĕкĕрмесĕр, - тет, - Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет, сарă чăххи те какалать тет хапхи те уçăлса хупăнать. - Мĕкĕрмесĕр, - тет, - Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет, сарă чăххи те какалать тет хапхи те уçăлса хупăнать. Шыв калать: Шыв калать: - Манăн та хумханас, - тет. - Манăн та хумханас, - тет.

46 Пĕр çĕнĕ çын шыв ăсма анать: Пĕр çĕнĕ çын шыв ăсма анать: - Шыв, мĕншĕн хумханатăн? – тет. - Шыв, мĕншĕн хумханатăн? – тет. - Хумханмасăр, - тет. – Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет, сарă чăххи те какалать тет, хапхи те уçăлса хупăнать тет, вăкăрĕ те мĕкĕрет. - Хумханмасăр, - тет. – Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет, сарă чăххи те какалать тет, хапхи те уçăлса хупăнать тет, вăкăрĕ те мĕкĕрет. Çĕнĕ çын калать: Çĕнĕ çын калать: - Манăн та пĕр витрине çапса çĕмĕрес, - тет. Çапса çĕмĕрет витрине. - Манăн та пĕр витрине çапса çĕмĕрес, - тет. Çапса çĕмĕрет витрине. Киле таврăнать. Хунямăшĕ чуста çăрать. Киле таврăнать. Хунямăшĕ чуста çăрать.

47 - Кин, мĕншĕн хăрах витрепе анчах ăсса килтĕн? – тет. - Кин, мĕншĕн хăрах витрепе анчах ăсса килтĕн? – тет. - Ăсса килмесĕр, - тет. – Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет тет, сарă чăххи те какалать тет, хапхи те уçăлса хупăнать тет, вăкăрĕ те мĕкĕрет тет, шыв та хумханать. - Ăсса килмесĕр, - тет. – Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет тет, сарă чăххи те какалать тет, хапхи те уçăлса хупăнать тет, вăкăрĕ те мĕкĕрет тет, шыв та хумханать. Хунямăшĕ калать: Хунямăшĕ калать: - Манăн та чустана кăларса ывăтас, - тет. Кăларса ывăтать. - Манăн та чустана кăларса ывăтас, - тет. Кăларса ывăтать.

48 Ывăлĕ кайнă вăрмана. Таврăнать вăрмантан. Ывăлĕ кайнă вăрмана. Таврăнать вăрмантан. Ывăлĕ калать: Ывăлĕ калать: - Мĕншĕн яшка пĕçермерĕр? – тет. - Мĕншĕн яшка пĕçермерĕр? – тет. - Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет тет, сарă чăххи те какалать тет, хапхи те - Сармантейĕн сарă чăххи сарă çăмарта тунă тет; ăна шăши пынă та хÿрипе çапса çĕмĕрнĕ тет. Сармантей те йĕрет тет, сарă чăххи те какалать тет, хапхи те

49 уçăлса хупăнать тет, вăкăрĕ те мĕкĕрсе анать тет, шыв та хумханать тет, çĕнĕ çын та хăрах витрине çапса çĕмĕрнĕ. уçăлса хупăнать тет, вăкăрĕ те мĕкĕрсе анать тет, шыв та хумханать тет, çĕнĕ çын та хăрах витрине çапса çĕмĕрнĕ. Ывăлĕ калать: Ывăлĕ калать: - Манăн та хăрах атта кăларса ывăтас, - тет. Кăларса ывăтать. - Манăн та хăрах атта кăларса ывăтас, - тет. Кăларса ывăтать. Пĕтрĕ. Пĕтрĕ.

50

51 Высказывания И.Я.Яковлева Высказывания И.Я.Яковлева Хитрость - еще не ум. Хитрость - это отсутствие нормальной совести.

52 Песни чуваш проникнуты тихой грустью, как народа умирающего, - сказано в книге Элизе Реклю. Ошибся великий географ. Много у чуваш и веселых, жизнерадостных песен. Каких песен больше, никто не считал. Мы не собираемся умирать. Мы собираемся учиться. Овладеем науками и сравняемся с французами, соотечественниками Реклю. Мы трудолюбивы, трудоспособны и можем хорошо учиться. С помощью великого русского народа мы приобщимся к мировой культуре. Песни чуваш проникнуты тихой грустью, как народа умирающего, - сказано в книге Элизе Реклю. Ошибся великий географ. Много у чуваш и веселых, жизнерадостных песен. Каких песен больше, никто не считал. Мы не собираемся умирать. Мы собираемся учиться. Овладеем науками и сравняемся с французами, соотечественниками Реклю. Мы трудолюбивы, трудоспособны и можем хорошо учиться. С помощью великого русского народа мы приобщимся к мировой культуре.

53 Я мечтал и мечтаю о том, чтобы всех чувашей научить грамоте. Грамота - основа всего. Грамота даст возможность чувашенину изучить хорошо русский язык. Грамота - средство борьбы с невежеством... Разве знание грамоты будет мешать крестьянину обрабатывать землю? Наоборот. Почему на полях бельгийского, датского или немецкого крестьянина урожайность ржи вдвое и даже втрое больше, чем у нашего? Потому что там в сельское хозяйство внедрилась агрономическая наука... Только пустозвоны, легкомысленные, малокультурные люди могут возражать против поголовной грамотности. Я мечтал и мечтаю о том, чтобы всех чувашей научить грамоте. Грамота - основа всего. Грамота даст возможность чувашенину изучить хорошо русский язык. Грамота - средство борьбы с невежеством... Разве знание грамоты будет мешать крестьянину обрабатывать землю? Наоборот. Почему на полях бельгийского, датского или немецкого крестьянина урожайность ржи вдвое и даже втрое больше, чем у нашего? Потому что там в сельское хозяйство внедрилась агрономическая наука... Только пустозвоны, легкомысленные, малокультурные люди могут возражать против поголовной грамотности.

54 Науку двигают вперед не представители только двух или трех национальностей, а ученые всего мира, всех народов, какие существуют на земле. Науку двигают вперед не представители только двух или трех национальностей, а ученые всего мира, всех народов, какие существуют на земле.

55 Как из крестьянской дымной и грязной избы выросла чувашская школа, так и из устного народного творчества выросла чувашская педагогикаКак из крестьянской дымной и грязной избы выросла чувашская школа, так и из устного народного творчества выросла чувашская педагогика

56 Делайте все, примите все меры к тому, чтобы ученик верил в свои собственные силы. Наоборот, избегайте всего того, что может подорвать в ученике его веру в свои силы. Делайте все, примите все меры к тому, чтобы ученик верил в свои собственные силы. Наоборот, избегайте всего того, что может подорвать в ученике его веру в свои силы.

57 Спешите делать добро! И будьте добрыми. Доброта - основное человеческое качество. Доброта и есть человечность. Спешите делать добро! И будьте добрыми. Доброта - основное человеческое качество. Доброта и есть человечность.