1 PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG TRONG PHÁT TRIN KT CU H TNG Chương 4 MÔN HC PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG

2 NI DUNG CHƯƠNG 4 III PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT I. VAI TRÒ CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KT CU H TNG II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

3 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KCHT I.1. Khái nim kt cu h tng Kt cu h tng là tng th các ngành kinh t (hay các công trình k thut), nhng điu kin to ra, phc v cho vic phân b và hot đng ca các ngành sn xut nông nghip, công nghip (hay ca nhng xí nghip riêng bit ca các ngành sn xut y), ca dân cư. Đó là vn ti, bưu đin, công trình đưng sá, cu cng, cng sông, cng bin, kho tàng, cơ s năng lưng, h thng tưi tiêu, phát trin giáo dc chung và giáo dc ngh nghip, khoa hc, các lĩnh vc dch v, bo v sc khe v..v…

4 I2. Phân loi kt cu h tng - Kt cu h tng kinh t (hay kt cu h tng sn xut k thut) là h thng nhng ngành phc v trc tip cho sn xut và lưu thông, gm các thiets b k thut và phương tin ca ngành xây dng cơ bn, giao thông vn ti, thông tin liên lc, h thng cung ng năng lưng, cp thoát nưc, kho tàng, bn bãi, các cơ s bo qun, ch bin, dch v và phương tin lưu thông hàng hóa. I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KCHT

5 I2. Phân loi kt cu h tng - Kt cu h tng xã hi là bao gm các ngành đm bo điu kin chung cho phát trin con ngưi. Đó là các phương tin, thit b phc v tiêu dùng, sinh hot làm tha mãn nhu cu đi sng vt cht, tinh thn ca mi tng lp dân cư như như nhà, các cơ s dch v công cng… Đó cũng chính là vic phc v cho quá trình sn xut và tái sn xut sc lao đng ca xã hi nói chung và ca bn thân ngưi lao đng nói riêng.

6 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KCHT I3. Đc trưng ca kt cu h tng -Kt cu h tng chu nh hưng ca ngành kinh t và vùng kinh t mà chúng phc v -Kt cu h tng là mt h thng đng b có liên quan mt thit vi nhau -Các dch v kt cu h tng kinh t là dch v công, tác đng đn mi lĩnh vc kinh t - xã hi, nh hưng đn sc mnh ca c nn kinh t và ca tng ngành -Đu tư vào kt cu h tng kinh t đòi hi ngun vn, thu hi vn chm, li nhun thp hoc ko có li nhun. Bi vy, khi xét hiu qu đu tư vào kt cu h tng không ch xem xét hiu qu trong tng ngành thuc kt cu h tng mà phi xét hiu qu kinh t - xã hi tng hp mà nó góp phn mang li

7 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KCHT I3. Vai trò ca kt cu h tng đi vi phát trin kinh t xã hi -Mt là, kt cu h tng kinh t góp phn ci thin và nâng cao cht lưng cuc sng ca ngưi dân, thc hin tin b và công bng xã hi. Ví d: Ti VN, kt qu kho sát cho thy các DN va và nh tăng 19% hiu qu kinh doanh nh vào internet. Báo cáo ca McKinsey đã đo lưng s đóng góp ca internet đi vi nn kinh t VN. C th, internet đóng góp 0,9% trong GDP, trong đó có mt phn đáng k đn t mng tiêu dùng cá nhân, và đóng góp 1,6% trong tng s 14,4% mc tăng trưng GDP ca VN. Mc đóng góp 0,9% cainternet trong GDP ca VN tương đương vi Th Nhĩ K và Ma-rc, cao hơn ti Nga nhưng li thp hơn nhiu so vi mc 4,1% Malaysia, 3,2% n Đ và 2,6% Trung Quc. Theo ông Shaowei Ying, Phó giám đc văn phòng Singapore, Công ty McKinsey & Company, "Thương mi đin t VN có tim năng ln đ phát trin, tuy nhiên th trưng này vn chưa đưc đu tư khai thác đúng mc. Hơn mt phn ba ngưi s dng internet ti VN truy cp các trang bán hàng hoc đu giá trc tuyn. Và theo mt kho sát dành cho ngưi dùng internet ti VN, hơn 50% trong s h tin rng mua hàng trc tuyn giúp cho h tip cn vi mt danh mc sn phm đa dng và phong phú hơn".internet

8 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KCHT I3. Vai trò ca kt cu h tng đi vi phát trin kinh t xã hi -Hai là, kt cu h tng góp phn ci thin và nâng cao cht lưng cuc sng ca ngưi dân, thc hin tin b và công bng xã hi -Ba là, kt cu h tng góp phn thúc đy quá trình công nghip hóa, hin di hóa và đô th hóa -Bn là, kt cu h tng góp phn m rng th trưng, kích thích đu tư và hp lý hóa phân công lao đng xã hi -Năm là, kt cu h tng kinh t góp phn cng c an ninh quc phòng

9 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG PT KCHT I3. Vai trò ca chi tiêu công trong phát trin KCHT -Đm bo cho các công trình KCHT đưc thc hin vì lĩnh vc này kh năng thu hi vn chm, mc sinh li thp, thm chí không có li nhun nên không hp dn đu tư tư nhân -Cho phép h thng KCHT kinh t đng b và hiu qu -Thc hin hin đi hóa KCHT -Góp phn làm cho khu vc công thành khu vc hiu qu

10 II.1 Khái nim Phân tích li ích chi phí là mt quá trình nhn dng, đo lưng và so sánh các li ích vi các chi phí xã hi ca mt d án, mt chính sách, hay mt chương trình nhm xem xét vic phân b ngun lc khan him vào các mc đích s dng mang li hiu qu nht. Theo Campbell (2003), phân tích li ích chi phí là mt quy trình phân tích đy đ các kt qu ca mt d án xuyên sut t quan đim th trưng, quan đim tư nhân (phân tích tài chính), quan đim hiu qu (phân tích kinh t) đn quan đim các nhóm liên quan (phân tích xã hi). Nu có đưc mt khung phân tích h thng, thì các bên liên quan trong quá trình ra quyt đnh s d dàng tìm thy mt phương án chung tt nht ca bt k mt d án đu tư nào II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

11 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án có th chia nh -Quy mô ngân sách c đnh Ví d: chi 1 t đng cho 2 d án X và Y Tính chi phí C và li ích B cho tng d án Kinh phí s phân b cho X và Y cho tng li ích ròng mang li ( NB) là ln nht, hay chênh lch gia li ích và chi phí (B - C) là cc đi. Còn nu tng chi tiêu đã cho trưc do quy mô ngân sách c đnh thì vn đ ch còn là ti đa hoá B. MX và MY là đưng th hin giá tr li ích có biên thu đưc t đng cui cùng chi cho tng d án. Chi phí cơ hi ca vic chi mt đng cho X là li ích phi t b do đng vn đó không đưc chi vào Y. Do đó, tng chi tiêu s đưc phân b gia X và Y sao cho li ích thu v t đng cui cùng chi vào Y. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT Li ích biên (MU X ) Li ích biên (MU Y ) H CJ D MYMY MXMX 0AChi cho X0BChi cho Y

12 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án có th chia nh -Quy mô ngân sách c đnh Theo hình OA đng s đưc chi cho d án X và OB đng s chi cho d án Y sao cho AC = BD (tc là li ích biên MBX = MBY) và OA + OB bng tng kinh phí đã cho. Bng vic đ li ích biên ca hai d án bng nhau, chúng ta đã ti đa hoá tng li ích mang v cho xã hi (bng din tích OFCA ca d án X cng vi din tích OGBD ca d án Y). II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT Li ích biên (MU X ) Li ích biên (MU Y ) H CJ D MYMY MXMX 0AChi cho X0BChi cho Y

13 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án có th chia nh -Quy mô ngân sách thay đi M c tiêu li là ti đa hóa (B - C) trong đó bao gm c li ích và chi phí ca các d án công cng và tư nhân. Điu kin này s đt đưc khi đ cho li ích biên ca đng vn cui cùng đưc chi cho hai d án bng nhau. Nu coi X trong Hình là d án công cng và Y là d án tư nhân thì hình v này s biu th điu kin va nêu. Nhc li điu kin hiu qu là sn xut (hay chi tiêu) cho đn khi MB = MC nêu các d án tư nhân s đưc đu tư cho đn khi li ích biên do đng vn cui cùng mang li có giá tr đúng bng 1 đng. Vì th, nu quy mô ngân sách thay đi thì chi tiêu công cng s đưc m rng cho đn khi đng chi tiêu cui cùng mang li mc li ích đúng bng 1 đng. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT Li ích biên (MU X ) Li ích biên (MU Y ) H CJ D MYMY MXMX 0AChi cho X0BChi cho Y

14 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án không th chia nh -Quy mô ngân sách c đnh Đ la chn d án, chúng ta hãy xét mt s quy tc ra quyt đnh. + Quy tc th nht yêu cu phi xp hng các d án theo t s gia li ích và chi phí ca chúng ri chn các d án xp hng cao nht cho đn khi tng kinh phí ca các d án gn sát nht tng ngân sách cho trưc II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

15 D án Chi phí C Li ích B Li ích ròng B - C T s B/C Xp hng theo B/C I ,02 II ,25 III ,34 IV ,51 V ,43 VI ,16 VII ,57 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư - Các d án không th chia nh - Quy mô ngân sách c đnh La chn các d án không th chia nh khi quy mô ngân sách c đnh II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

16 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án không th chia nh -Quy mô ngân sách c đnh + Quy tc th hai yêu cu phi chn ra đưc mt tp hp d án mang li li ích ròng ln nht. Bng cách th nhiu tp hp d án khác nhau, có th thy rng li ích ròng s ln nht nu chn tp hp IV, I, V, II. Khi đó, tng chi phí là đôla, tng li ích là đôla và li ích ròng bng đôla. Lưng ngân sách không dùng ht đôla. + Quy tc th ba là ti thiu hoá lưng ngân sách dùng ht, vi điu kin các d án la chn đu có B/C ln hơn 1. Trong trưng hp này, chúng ta s chn các d án I, II, IV, VI vi tng chi phí là đôla, li ích là đôla, li ích ròng là đôla và không còn đng vn nào không đưc s dng. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

17 II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án không th chia nh -Quy mô ngân sách thay đi: d án s đáng thc hin khi li ích mà nó mang li còn ln hơn chi phí b ra, tc là (B - C) > 0. Tóm li: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

18 D á n c ó th chia nhD á n không th chia nh Quy mô ngân s á ch c đnh Phân b ngân s á ch cho c á c d á n cho đn khi MB bng nhau Chn tp hp c á c d á n mang li tng li í ch ròng ln nht Quy mô ngân s á ch thay đi M rng c á c d á n cho đn khi MB = 1 hay li í ch ròng biên = 0 Chn tt c c á c d á n c ó li í ch ròng dương Các quy tc la chn d án đu tư công cng II.2 Nguyên tc ra quyt đnh đu tư Các d án không th chia nh -Quy mô ngân sách thay đi: d án s đáng thc hin khi li ích mà nó mang li còn ln hơn chi phí b ra, tc là (B - C) > 0. Tóm li:

19 II.3 Nguyên lý cơ bn trong phương pháp phân tích chi phí - li ích * Mt s lưu ý khi đu tư d án - D án phi đu tư thi gian dài nên khon chi phí b ra các thi đim khác nhau - Nhng khon tin nhng thi đim khác nhau có giá tr khác nhau - Li ích ca d án thu đưc cũng khác nhau theo thi gian -> Giá tr lung tin sau khi quy đi v năm hin ti đưc gi là giá tr hin ti ca lung tin. Vy, giá tr hin ti ca mt lưng tin trong tương lai là giá tr ti đa mà cá nhân sn sàng b ra ngày hôm nay đ đưc nhn li đúng lưng tin đó trong tương lai. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

20 II.3 Nguyên lý cơ bn trong phương pháp phân tích chi phí - li ích Lãi sut r Ví d: Mt ngưi hin ti có 1 đng và cho vay s đưc tr vi lãi sut i mt năm và như vy, sau 1 năm ngưi đó s có s tin là 1 + i đng. Điu đó cũng có nghĩa là giá tr hin ti ca khon tin 1 + i đng là 1 đng. Vy nu sau 1 năm s thu đưc 1 đng thì giá tr hin ti ca nó là: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT i T đó, có th rút ra, giá tr hin ti ca mt khon tin thu đưc ti mt thi đim trong tương lai bng công thc tng quát: 1 PV = FVn (1 + i) n

21 II.3 Nguyên lý cơ bn trong phương pháp phân tích chi phí - li ích Trong đó: PV(Present value): Giá tr hin ti ca khon thu trong tương lai. FVn ( Future value): Giá tr khon thu ti thi đim cui năm th n trong tương lai. i: Lãi sut tính theo năm. n: S năm 1/(1 + i) n đưc gi là h s chit khu hay h s hin ti hóa, nó biu th giá tr hin ti ca 1 đng thu đưc trong tương lai và đưc ký hiu là P (i,n). Như vy, công thc xác đnh giá tr hin ti trên có th vit dưi dng: PV = FVn. P (i,n) Có th s dng bng tài chính đ xác đnh giá tr hin ti ca 1 đng vi các giá tr tương ng i và n. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

22 II.3 Nguyên lý cơ bn trong phương pháp phân tích chi phí - li ích Như vy, giá tr hin ti ca mt khon tin thu đưc ti mt thi đim trong tương lai là giá tr ca khon tin đó đưc tính v thi đim hin ti bng cách da vào mt lãi sut nht đnh. Xem xét công thc nêu trên có th rút ra: + Thi đim nhn đưc khon thu càng xa thi đim hin ti thì giá tr hin ti ca nó càng nh. + T sut hin ti hóa hay lãi sut chit khu càng ln thì giá tr hin ti ca khon thu càng nh. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

23 II.3 Nguyên lý cơ bn trong phương pháp phân tích chi phí - li ích Giá tr hin ti ca các khon tin khác nhau trong tương lai Trong thc t hin tưng thưng gp là phát sinh nhiu khon tin khác nhau trong tương lai. Giá tr hin ti ca các khon tin khác nhau nhn đưc thi đim khác nhau trong tương lai có th xác đnh bng công thc sau: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT PV = FV i FV (1 + i) 2 ….. + FV n (1 + i) n Hoc: PV = n FVt. t = ( 1 + i) t Công thc trên có th vit dưi dng: PV = n FVt. p(i,t) t =1 Trong đó: PV: Giá tr hin ti ca các khon tin FV1, FV2, FVn: Giá tr các khon tin cui các thi đim khác nhau trong tương lai (cui mi năm) i : Lãi sut tính theo năm 1,2..., n: S năm

24 II.3 Nguyên lý cơ bn trong phương pháp phân tích chi phí - li ích Giá tr hin ti ca các khon tin đng nht. Trong trưng hp cui các thi đim khác nhau trong tương lai đu phát sinh các khon tin như nhau thì giá tr hin ti ca các khon tin đó có th đưc xác đnh bng công thc tng quát: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT PV = A i A (1 + i) 2 + …..+ A (1 + i) n n 1 = A t =1 (1 + i ) t Hoc qua mt s bưc bin đi có th vit công thc dưi dng: 1 – ( 1 + i) -n PV = A. { } i Trong đó: PV: giá tr hin ti ca các khon tin A: Giá tr khon tin đng nht cui các thi đim. i: Lãi sut năm n: S năm

25 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT a) Giá tr hin ti ròng (NPV) - Giá tr hin ti thun (NPV) hoc "giá tr hin ti ròng" (NPW) ca chui thi gian các dòng tin, c vào và ra, đưc đnh nghĩa là tng các giá tr hin ti (PV) ca các dòng tin c th ca cùng mt thc th. Trong trưng hp khi tt c các lung tin trong tương lai là tin vào (chng hn như phiu gim giá và gc trái phiu) và dòng tin ra duy nht là giá mua, NPV ch đơn gin là PV ca dòng tin tương lai tr đi giá mua (đó là PV ca riêng nó). NPV là mt công c trung tâm trong phân tích dòng tin chit khu (DCF), và là mt phương pháp tiêu chun cho vic s dng giá tr thi gian ca tin đ thm đnh các d án dài hn. Đưc s dng đ lp ngân sách vn, và rng rãi trong sut kinh t, tài chính, k toán nó đo lưng s vưt quá hoc thiu ht ca các dòng tin, v giá tr hin ti, mt khi các chi phí tài chính đưc đáp ng. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

26 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT Giá tr hin ti ròng (NPV) -NPV là giá tr có đưc bng chit khu tt c dòng tin vào và dòng tin ra ca mt d án đu tư vn theo mc chi phí vn đã chn hay theo t sut li nhun vn mc tiêu. Phương pháp NPV trong thm đnh d án đu tư so sánh giá tr hin ti (PV) ca tt c dòng tin vào t mt khon đu tư vi giá tr hin ti (PV) ca tt c các dòng tin ra t mt d án đu tư. Công thc tính là: NPV = PV ca dòng tin vào – PV ca dòng tin ra. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

27 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT a) Giá tr hin ti ròng (NPV) NPV trong vic ra quyt đnh đu tư Vi mt d án c th, NPV nu là mt giá tr dương, d án đang trong tình trng ca các dòng tin chit khu trong thi gian t. Nu là mt giá tr âm, d án trong tình trng ca dòng chy tin mt gim giá trong thi đim "t". D án mt cách thích hp mo him vi mt NPV dương có th đưc chp nhn. Điu này không nht thit có nghĩa rng chúng nên đưc thc hin vì NPV vi chi phí vn không có th tài khon cho chi phí cơ hi, "tc là" so sánh vi khon đu tư khác có sn. Trong lý thuyt tài chính, nu có mt s la chn gia hai la chn thay th loi tr ln nhau, NPV có năng sut cao hơn nên đưc chn.chi phí cơ hi II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

28 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT a) Giá tr hin ti ròng (NPV) II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT Nu...Nó có nghĩa là...Thì... NPV > 0 Đu tư này s có th thêm giá tr tăng thêm D án có th đưc chp nhn NPV < 0 Đu tư này có th làm gim giá tr D án này nên b t chi NPV = 0 Đu tư s không đt đưc cũng như không mt đi giá tr Chúng ta nên th ơ trong quyt đnh có chp nhn hoc t chi d án. D án này không có thêm giá tr tin t. Quyt đnh nên da trên các tiêu chí khác, ví d như v trí chin lưc hoc các yu t khác không rõ ràng trong tính toán.

29 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT a) Giá tr hin ti ròng (NPV) * Ưu, nhưc đim ca ch tiêu NPV NPV là mt ch tiêu ph bin nht, đưc s dng rng rãi trong phân tích d án. Ưu đim ln nht là nó cho bit quy mô li nhun ca d án trong sut c đi d án. Tuy nhiên, vic tính toán nó li ph thuc rt ln vào t sut chit khu. Có th vi t sut chit khu này thì d án này đưc ưu tiên hơn nhưng vi t sut chit khu khác thì d án kia li đưc la chn. Mt nhưc đim khác na là ch tiêu này ch s dng đưc khi các phương án loi b ln nhau có cùng tui th. Khi các phương án có tui th khác nhau vì cn gi đnh rng các phương án có tui th ngn hơn s đưc đu tư thêm cho đn khi nó có tui th ngang bng vi nhng phương án khác. Vì th, thi k phân tích d án s là bi s chung nh nht ca các tui th các phương án. Ví d, nu phương án X có tui th 3 năm, còn phương án Y có tui th 2 năm thì thi gian phân tích s là 6 năm, trong đó d án X đưc gi đnh s đu tư b sung thêm 1 ln, còn d án Y s đu tư b sung 2 ln. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

30 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT Ví d v cách tính NPV Mt công ty đang cân nhc mt d án đu tư vn có các dòng tin ưc tính cho giai đon 4 năm như sau: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT Năm Dòng tin (đôla) 0 (năm hin ti)( ) Chi phí vn ca công ty là 15 %. Hãy tính NPV ca d án này và đánh giá xem d án này có nên thc hin hay không?

31 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT Năm / Giá tr hin ti Dòng tin H s Chit khu 15% (đôla) 0 ( ) 1, / (1,15) 1 = 0, / (1,15) 2 = 0, / (1,15) 3 = 0, / (1,15) 4 = 0,572

32 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT Thm đnh D án đu tư NPV/Tiêu chí Quyt đnh Lp d toán 3 điu nhà qun lý phi làm sau khi tính toán NPV ca mt d án. Đó là: -Chp nhn d án khi NPV dương. Đây là trưng hp li nhun d các dòng tin ca d án đu tư cao hơn chi phí vn. - T chi d án khi NPV âm. Bn t chi thc hin d án khi li nhun t dòng tin ca d án đu tư thp hơn chi phí vn. - Bàng quan v trin vng ca d án. Nhà qun lý cân nhc nhng yu t phi tài chính khác trưc khi quyt đnh xem có nên thc hin d án hay không khi li nhun t dòng tin ca d án bng vi chi phí vn. Da trên tiêu chí quyt đnh đu tư trên, trong ví d này, chúng ta chp nhn d án vì đó là mt d án đu tư tt vi NPV dương bng đôla. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

33 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT b) T sut hoàn vn ni b (IRR) -Không ging như phương pháp NPV trong thm đnh d án đu tư đưc tính bng chit khu dòng tin vi t sut li nhun mc tiêu hoc chi phí vn. Phương pháp thm đnh vn IRR tính toán t sut hoàn vn dòng tin chit khu chính xác mà mt d án hoc mt cơ hi đu tư k vng đt đưc, nói theo cách khác nó t sut mà ti đó NPV = 0. Quyt đnh đu tư da trên quy tc IRR là chp nhân d án nào có IRR hoc DCF cao hơn t sut hoàn vn mc tiêu. Nu không dùng máy tính, có th dùng phương pháp ni suy đ tính IRR - Ý nghĩa ca IRR là nó cho ta bit mc t sut chit khu "ngưng" mà vưt qua đó, NPV ca d án s b âm và d án s b loi b. Vì th, vi mi t sut chit khu đưc chn thp hơn IRR thì d án đưc chp nhn. Còn nu có hai d án loi tr ln nhau thì d án nào có IRR cao hơn s đưc chp nhn vì tương ng vi nó là kh năng thua l ca d án s nh hơn. Do đó, cho dù không bit chính xác chi phí cơ hi ca vn là bao nhiêu, nhưng ch cn bit nó nm trong khong nào và nu khong đó nh hơn IRR thì d án đưc thông qua. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

34 b) T sut hoàn vn ni b (IRR) Có 3 bưc đ tính IRR đó là: Bưc 1: Tính NPV ca d án s dng chi phí vn ca công ty. Bưc 2: Tính NPV ca d án s dng mc chit khu khác Nu NPV dương, s dng t sut th hai cao hơn t sut th nht. Nu NPV âm, s dng t sut th hai thp hơn t sut th nht. Bưc 3: S dng c hai giá tr NPV đ tính IRR. Công thc áp dng như sau: IRR = a + {[NPVa/ NPVa – NPVb] (b – a)} % Trong đó: a là t sut hoàn vn thp hơn đưc s dng b là t sut hoàn vn cao hơn đưc s dng NPVa = NPV có đưc khi s dng t sut a NPVb = NPV có đưc khi s dng t sut b II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

35 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT b) T sut hoàn vn ni b (IRR) * Ưu, nhưc đim ca IRR -Vic s dng IRR làm mt tiêu thc đánh giá d án có li th là nó cho bit lãi sut ti đa mà mt d án có th chp nhn đưc, vì th rt hu ích trong vic xác đnh đ nhy ca d án đi vi t sut chit khu. Hơn na, nó không đòi hi phi xác đnh mt mc t sut duy nht đ tính toán như trong trưng hp NPV. -Tuy nhiên, s dng ch tiêu này nhiu khi cùng dn đn nhng quyt đnh sai lm. Vì nó ch cho bit "lãi sut ngưng" làm NPV đi du t dương sang âm nhưng li không phn ánh đưc quy mô lãi ròng nên nó có th khin nhà đu tư đi đn la chn nhng d án có IRR cao nhưng quy mô lãi ròng (tc là giá tr ca NPV) thp. Khi các d án có quy mô khác nhau thì IRR có th đưa ra mt ch dn không tt. Trong khi đó, ch tiêu NPV vn đưa ra mt kt lun hp lý cho dù các d án có quy mô khác nhau. Hơn na, xác đnh IRR không phi là d không phi lúc nào cũng có th tìm ra duy nht mt giá tr ca IRR. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

36 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT c) T s chi phí – li ích Nu mt d án có lung li ích là B0, B1,... BT và lun chi phí là C0, C1,... CT thì t s li ích - chi phí (benefit cost ratio - BCR) là t s gia giá tr hin ti ca li ích và giá tr hin ti ca chi phí. V mt toán hc: Mt d án có BCR > 1 s đưc thông qua, còn d án nào có BCR 1 cũng đng nghĩa vi vic NPV > 0 và ngưc li. BCR = PV B / PV C II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

37 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT c) T s chi phí – li ích * Ưu, nhưc đim ca t s li ích - chi phí -BCR có ưu đim ni bt là nó cho bit hiu qu ca mt đng vn b ra. Cũng như tiêu chun NPV, BCR luôn đưa ra mt câu tr li nht quán v quyt đnh đu tư. -Tuy nhiên, s dng BCR cũng có th dn đn sai lm khi phi la chn gia các phương án loi tr ln nhau. Cũng như IRR, ch tiêu BCR không phn ánh đưc quy mô lãi ròng, vì th nó d dn đn b qua nhng phương án có NPV cao nhưng BCR li thp. Hơn na, do thiu mt ranh gii rõ ràng gia chi phí và li ích nên ch tiêu này d ph thuc vào ý mun ch quan ca nhng ngưi lp d án. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

38 II.4 Các ch tiêu cơ bn phán ánh giá tr ca chi tiêu KCHT c) T s chi phí – li ích Ví d, xét mt thành ph đang nghiên cu la chn gia 2 phương án x lý rác. Cách th nht là chôn rác, có B1 = 250 triu đng và C1 = 100 triu đng, nên BCR1 = 2,5. Cách th hai là tái ch rác, có B2 = 200 triu đng và C1 = 100 triu đng, nên BCR2 = 2. Thành ph s chn phương án 1 vì nó có BCR ln hơn. Tuy nhiên, trong khi tính toán, ngưi thit k phương án 1 đã quên không tính đn nhng thit hi cho mùa màng do vic chôn rác gây ra, ưc tính tr giá 40 triu. Nu 40 triu này đưc tính như s gim sút v li ích thì BCR1 = 210 / 100 = 2,1 và phương án này vn đưc ưu tiên hơn phương án 2. Nhưng nu 40 triu đó đưc coi như s tăng lên trong chi phí thì lúc này BCR1 = 250 / 140 = 1,79 và v trí ưu tiên li thuc v phương án 2. S mơ h này xut phát t ch bt k khon li ích nào cũng có th đưc coi như là "chi phí âm" và ngưc li. Nhưc đim này không có trong ch tiêu NPV. Tóm li, các ch tiêu IRR và BCR tuy có th là nhng tiêu chun hu ích v mc đ chp nhn đưc ca các d án chi tiêu, nhưng bn thân chúng cũng có nhng hn ch nht đnh có th đưa ti nhng ch dn sai lm. Vì th, s dng chúng luôn phi kt hp cùng vi ch tiêu NPV và các ch tiêu khác na. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU KCHT

39 III1. Hn ch và ri ro ca phân tích tài chính Hn ch -Chính ph và các cá nhân có th ch theo đui các mc tiêu hn hp khi h chn d án trên cơ s thm đnh tài chính - Trong hu ht các trưng hp, mt phân tích tài chính - s dng giá th trưng đ đnh giá các lung tin vào và lung tin ra ca d án - ch cho bit d án đó có kh thi v mt tài chính hay không - Giá th trưng thưng b bin dng nên không phn ánh đúng các chi phí hoc li ích thc đi vi nn kinh t ca các nhp lưng hoc xut lưng (ca mt d án) Như vy, phân tích tài chính không th đo lưng s đóng góp thc s ca d án cho phúc li ca cng đng Ri ro -Hàng hóa tư có tim năng gây ô nhim môi trưng s đưc cung cp quá mc - Hàng hóa công xã hi mong mun s đưc cung cp quá ít III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT

40 III2. Vai trò ca phân tích kinh t trong chi tiêu KCHT Chính ph thưng quan tâm nhiu đn vic các d án (công) có giúp ci thin phúc li cng đng hay không hơn là ch nhm ti đa hóa li nhun tài chính Nu đánh giá d án ch da trên các mc tiêu li nhun tài chính hn hp thì phúc li ca quc gia có th s b suy gim trong dài hn Tht bi th trưng, thông tin không hoàn ho, ngoi tác, thng dư, can thip chính ph, hàng hóa công, … luôn tn ti, nên nu chính ph thc s mun ci thin phúc li cng đng, thì chính ph phi chn d án trên cơ s phân tích kinh t vì phân tích kinh t s dng giá n vn phn ánh tt hơn giá tr kinh t thc ca các nhp lưng và xut lưng ca d án III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT

41 III.3 Xác đnh chi phí – li ích trong d án chi tiêu KCHT Đi vi li ích và chi phí thc, có th chia chúng theo các tiêu thc sau: -Trc tip và gián tip -Hu hình và vô hình -Trung gian và cui cùng -Bên trong và bên ngoài III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT

42 Minh ho li ích và chi phí ca d án III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT Li í chChi ph í D á n thu li Trc tip Hu h ì nh Tăng sn lưng nông nghip Chi ph í đ à o kênh Gi á n tipVô h ì nh Cnh quan xung quanh Mt c á c v ù ng sinh th á i cũ Chuyn giao Hu h ì nhGim x ó i l đt Tăng thu nhp cho ngưi sn xut nông c Phi phân chia ngun nưc Vô h ì nhBo tn văn h ó a l à ng xãMt c á c đng vt hoang dã D á n th á m him vũ tr Trc tip Hu h ì nhKh á m ph á nhng điu miChi ph í đu v à o Gi á n tipVô h ì nhTh ú v khi đưc th á m him Ô nhim khong không Chuyn giao Hu h ì nh Tin b k thut Vô h ì nhTăng uy t í n quc gia

43 III.4 Đo lưng chi phí – li ích trong d án chi tiêu KCHT a)Đnh giá các khon hu hình -S dng giá th trưng. Trong mt nn kinh t cnh tranh hot đng trơn tru thì giá th trưng đng thi va phn ánh chi phí xã hi biên ca vic sn xut hàng hoá, va phn ánh giá tr biên ca chúng đi vi ngưi tiêu dùng. Vì th, nu Chính ph s dng nhng đu vào hoc sn xut ra nhng đu ra đưc trao đi t do trên th trưng tư nhân thì giá c th trưng ca nhng hàng hoá đó s là thưc đo quy đi chi phí và li ích d án thành tin. -S dng giá bóng (giá th trưng đã điu chnh). Giá bóng hay giá th trưng đã điu chnh là mc giá thc s phn ánh chi phí xã hi biên ca các hàng hoá và dch v. Vic xác đnh giá bóng ca hàng hoá rt phc tp và có th thay đi tu theo nhng dng tht bi khác nhau xut hin trên th trưng. Vì vic tính toán giá bóng rt tn kém và bao hàm nhiu đánh giá ch quan trong đó nên các nhà kinh t đu nht trí rng, nu s bóp méo ca nhng dng tht bi th trưng đn giá c hàng hoá không quá ln thì vn nên s dng giá th trưng làm thưc đo chi phí và li ích. * Mt s trưng hp đin hình cn s dng giá bóng: Đc quyn; Thu, tr cp; tht nhip; thng dư tiêu dùng; các nn kinh t đang phát trin III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT

44 III.4 Đo lưng chi phí – li ích trong d án chi tiêu KCHT a)Đnh giá các khon vô hình -Li ích và chi phí xã hi. Khi có nhng khon li ích hoc chi phí vô hình, vic đánh giá chúng li xoay quanh vn đ trung tâm là đnh giá các hàng hoá công cng. Vì chúng không có th trưng nên phi da vào các quá trình chính tr đ xác đnh giá tr ca chúng. C tri có th b phiu xem h đnh giá không khí sch hay mc đ an ninh do quc phòng to ra như th nào. Phân tích chi phí - li ích không th làm thay quá trình này đưc. Cái mà phương pháp này đóng góp là la chn gia các phương án sau khi giá tr các khon li ích và chi phí ca chúng ta đã đưc xác đnh. - Li ích và chi phí tư nhân vô hình. Ngoài các khon li ích và chi phí xã hi vô hình như trên, có nhiu khon li ích và chi phí tư nhân, v bn cht cũng không có th trưng. Nu Chính ph tin hành mt chương trình nghiên cu chng bnh ung thư thì li ích do vic gim s bnh nhân t vong ung thư nên đưc đnh giá như th nào? Ai có th xác đnh giá tr tit kim đưc khi gim s tai nn giao thông trên đưng nh m rng mt con đưng quc l? Nhng khon li ích như vy thưng xut hin trong các d án công cng, nhưng không d gì gii quyt khi đánh giá d án. III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT

45 III.5 Mt s vn đ cn lưu ý thêm khi phân tích chi phí - li ích Phương pháp phân tích chi phí ti thiu: Trong mt s trưng hp không th áp dng phương pháp phân tích chi phí - li ích, ch đơn gin là do không th đo lưng chính xác li ích d án. Điu này khin các nhà kinh t quay sang mt phương pháp đơn gin hơn là phân tích chi phí ti thiu. Bn cht ca phương pháp này coi li ích ca các phương án đu tư khác nhau là như nhau và la chn phương án nào có chi phí đ đt đưc mc tiêu đó là nh nht. Xem xét vn đ lao đng: Nhiu d án thưng coi vic "to thêm vic làm" như mt li ích ph ca d án. Tuy nhiên, điu này ch hoàn toàn đúng nu nhng ngưi đưc d án thuê hin đang trong cnh tht nghip và h s tip tc tht nghip trong sut thi gian d án nu không đưc làm vic trong d án. Nu không thì lao đng ca h cũng s có nhng chi phí cơ hi nht đnh. Vn đ tính trùng: Gi s Chính ph xem xét mt d án thu li đ ci to phn din tích đt chưa canh tác. Ngưi lp d án coi li ích ca d án gm: (1) s tăng giá tr ca đt và (2) giá tr hin ti ca lung thu nhp ròng có đưc nh canh tác trên din tích đó và thu hoa li hoc bán mnh đt cho ngưi khác ch không th làm c hai vic cùng mt lúc. Nu th trưng là cnh tranh hoàn ho, giá bán đt s bng giá tr hin ti ca lung thu nhp ròng có đưc khi canh tác. Vì ngưi nông dân có th cùng lúc làm hai vic trên nên tính c (1) và (2) thc cht là s tính trùng mt khon li ích thc s. III. PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU KCHT