1 PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC Chương 5 MÔN HC PHÂN TÍCH CHI TIÊU CÔNG

2 NI DUNG CHƯƠNG 4 III PHÂN TÍCH CROSS – COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDUC I. VAI TRÒ CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ – LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GDUC

3 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I.1. Khái nim giáo dc Giáo dc là quá trình đào to con ngưi mt cách có mc đích, nhm chun b cho con ngưi tham gia đi sng xã hi, tham gia lao đng sn xut, nó đưc thc hin bng cách t chc vic truyn th và lĩnh hi nhng kinh nghim lch s - xã hi ca loài ngưi. Đây là mt hin tưng xã hi đc trưng ca xã hi loài ngưi. Giáo dc ny sinh cùng vi xã hi loài ngưi, tr thành mt chc năng sinh hot không th thiu đưc và không bao gi mt đi mi giai đon phát trin ca xã hi. Giáo dc là mt b phn ca quá trình tái sn xut m rng sc lao đng xã hi, mt trong nhng nhân t quan trng nht thúc đy xã hi phát trin v mi mt. Giáo dc mang tính lch s c th, tính cht, mc đích, nhim v, ni dung, phương pháp và t chc giáo dc bin đi theo các giai đon phát trin ca xã hi, theo các ch đ chính tr - kinh t ca xã hi

4 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I.2. Phân bit giáo dc vi hàng hóa dch v khác Ging nhau: Giáo dc có nhng đim chung ging như tt c các dch v tiêu dùng cá nhân khác là sn phm vô hình, có th tiêu dùng ngay Khác nhau Giáo dc th tn kho vào tri thc cá nhân, tr thành vn tri thc. Và có thuc tính xã hi mà các hàng hoá và dch v (gi chung là sn phm) cá nhân khác không có, và đưc xp vào loi hàng hoá có tính cht công.

5 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I.2. Phân bit giáo dc vi hàng hóa dch v khác Khác nhau a) Đc tính chung ca phương tin sn xut: Giáo dc là hàng hoá dùng làm phương tin sn xut, có tính vô hình ch không phi là hàng hoá dùng tho mãn nhu cu tiêu dùng. Đi vi mc đích tho mãn nhu cu tiêu dùng ca ngưi tiêu th, ngưi mua phi thy ngay s liên h trc tip, rõ rt và nhanh chóng gia hành đng mua và hưng th. (b) Đc tính ca hàng hoá công: Li ích ca giáo dc không ch thu gn vào tho mãn li ích ca ngưi trc tip mua, mà còn tho mãn li ích ca toàn xã hi, hay ít nht là mt s ngưi khác, k c nhng ngưi không mua hay không mun mua. Như ta thy mt xã hi mà mi ngưi đu có hc thì kinh t có kh năng phát trin nhanh chóng hơn, và như vy có li cho mi ngưi.

6 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC

7 Loi hìnhTrách nhim qun lý điu hành và đu tư cơ s vt cht Trách nhim chính v tr lương, chi thưng xuyên Khác Công lpNhà nưc Bán côngNhà nưcNhà trưng t qun thu chi Dân lpT chc xã hiT chc xã hi chu trách nhim qun lý, điu hành Nhà nưc có th h tr Tư thcTư nhânTư nhân qun lý điu hànhNhà nưc có th h tr

8 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I3. Phân loi giáo dc Theo mc tiêu và đi tưng giáo dc, giáo dc đưc phân thành giáo dc ph thông và giáo dc chuyên nghip. Giáo dc ph thông là vic trang b nhng kin thc, hiu bit cơ bn, ch yu cho la tui v thành niên trưc khi bưc vào tham gia quá trình giáo dc chuyên nghip, bao gm nhng kin thc v khoa hc t nhiên, khoa hc xã hi và đo đc. Giáo dc chuyên nghip (còn gi là lĩnh vc đào to ) là lĩnh vc trang b kin thc, kĩ năng, kĩ xo và hình thành ngh nghip chuyên môn cho con ngưi trong tương lai.

9 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I4. Mc tiêu ca giáo dc Th nht là: Hc tri thc (con ngưi có tri thc chuyên sâu, có trình đ hc vn và trình đ văn hoá cao, có kh năng cng hin). Th hai là: Hc cách làm vic (bit to ra nhng sn phm vt cht và tinh thn có cht lưng cao cho xã hi, s năng đng sáng to trong công vic). Th ba là: Hc cách tn ti (đ có kh năng thích nghi vi nhp điu ca xã hi hin đi trong môi trưng sng rng m phc tp, đa chiu. Nht là trong xu th hi nhp hin nay). Th tư là: Hc cách chung sng (có kin thc v bn sc riêng ca tng dân tc, am hiu văn hoá th gii, đáp ng xu th quc t toàn cu hoá. Con ngưi chung sng trong đi thoi hoà bình).

10 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I5. Vai trò ca giáo dc đi vi nn kinh t -Giáo dc là yu t nn tng giúp con ngưi tip thu kin thc ca nhân loi, là môi trưng đ phát trin và bi dưng nhân tài cho đt nưc. -Phát trin giáo dc s nâng cao mt bng dân trí, yu t thúc đy s phát trin và tin b xã hi ca mi quc gia. Mnh T nói: Nhân chi sơ tính bn thin, tính tương cn tp tương vin, nghĩa là con ngưi sinh ra ban đu vn dĩ lương thin, tính tình khá đng nht, nhưng do môi trưng và s tip cn hc hi khác nhau mà tính tình đâm ra khác bit nhau.

11 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC I6. Vai trò ca chi tiêu công trong giáo dc -Chi tiêu công đm bo cho s phát trin giáo dc thông qua vic đu tư. -Chi tiêu công đnh hưng và to môi trưng xã hi cho s phát trin giáo dc. -Đm bo cho ngưi nghèo đưc tip cn vi giáo dc -Cung cp các sn phm giáo dc mà tư nhân không đm nhn Lut giáo dc 2005 ca nưc ta đã khng đnh: Phát trin giáo dc là quc sách hàng đu nhm nâng cao dân trí, đào to nhân lc, bi dưng nhân tài (điu 9). Ti điu 13 nhn mnh: Đu tư giáo dc là đu tư phát trin, Nhà nưc ưu tiên đu tư cho giáo dc. Khuyn khích bo h các quyn và li ích hp pháp ca t chc và cá nhân trong và ngoài nưc đu tư cho giáo dc, trong đó ngân sách Nhà nưc gi vai trò ch yu trong tng ngun lc đu tư cho giáo dc

12 I. VAI TRÒ CA CHI TIÊU CÔNG TRONG GIÁO DC Lp 4 ca Trưng Tiu hc Hương Quang, xã Hương Quang, huyn Vũ Quang, Hà Tĩnh ch có 4 em hc sinh Mt bui d gi Trưng THCS Quang Đin ch có duy nht 2 em hc sinh.

13 II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC II.1. Khái nim chi phí và li ích trong giáo dc Li ích hay còn gi là sut sinh li giáo dc (returns to education) đưc tính bng cách chit khu v giá tr hin ti dòng thu nhp ròng có đưc t vic đu tư cho mt mc đ giáo dc nht đnh Chi phí cho giáo dc là chi phí ca mi cá nhân dành cho vic hc hành bao gm c chi phí trc tip (tin hc, sách v…), v| chi phí gián tip, hay chi phí cơ hi ca vic đi hc, là thi gian mà l ra có th dành đ sn xut hay to ra các ngun thu nhp khác nu không đi hc. S chênh lch gia chi phí và li ích ca mi cá nhân ti mi cp hc, sau khi đưc chit khu v hin ti, đưc gi là sut sinh li cá nhân ca giáo dc.

14 II.2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Trưng hp Mô hình hc vn ( Borjas 2005), gi đnh: 1.Ngưi lao đng đt đn trình đ chuyên môn nào đó ti đa hóa giá hóa giá tr hin ti ca thu nhp, vì vy giáo dc đào to ch có giá tr khi làm tăng thu nhp, nghĩa là ch tp trung vào nhng li ích bng tin ca thu nhp. 2.Không có đào to ti chc và chuyên môn hc đưc nhà trưng không gim giá tr theo thi gian, hàm ý năng sut ca ngưi lao đng không đi sau khi thôi hc nên thu nhp thc (đã loi tr lm phát) là không thay đi trong quãng đi làm vic. 3. Ngưi lao đng không nhn đưc li ích nào khác trong quá trình đi hc nhưng phi chu nhng chi phí khi đi hc, vì vy nhng doanh nghip cn lao đng có trình đ hc vn cao s chu chi tr mc lương cao, đưc xem là lương đn bù chi phí đào to mà ngưi lao đng đã b ra khi đi hc. 4. Ngưi lao đng có sut chit khu r không đi, nghĩa là r không ph thuc vào trình đ hc vn. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

15 II.2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Xem xét tình hung sau: Tham gia vào th trưng lao đng, mt ngưi tt nghip trung hc (năm 18 tui) có thu nhp hàng năm là w0 k t lúc anh ta thôi hc, đi làm công ăn lương cho ti khi ngh hưu, gi s là 60 tui. Giá tr hin ti ca dòng thu nhp mi trưng hp là: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC PV 0 = W 0 + W r W (1 + r) 2 ….. + W (1 + r) 41 PV 0 = t=41 t =0 W ( 1 + r) t

16 II2. Phân tích li ích chi phí giáo dc Nu đi hc đi hc, ngưi đó phi b đi W0 thu nhp hàng năm này và phi tn thêm các khon chi phí C cho mi năm đi hc (gm c chi phí trc tip là tin bc và chi phí gián tip là thi gian). Sau 4 năm đi hc bc đi hc, anh ta kim đưc mc thu nhp hàng năm là w1> w0 (nu nh hơn thì s chng ai đi hc đi hc) cho đn khi ngh hưu. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC PV 1 =- C - C - C + W1W1 +…+ W1W1 (1+r)(1+r) 3 (1+r) 4 (1+r) 41 PV 1 = t=3 - t =0 C + t=41 t =4 W1W1 (1+r) t Khi so sánh li ích, ngưi lao đng s theo hc đi hc nu giá tr hin ti ca tng thu nhp trong quãng đi làm vic sau khi tt nghip đi hc ln hơn giá tr hin ti ca tng thu nhp trong quãng đi làm vic sau khi tt nghip trung hc, nghĩa là PV1 > PV0.

17 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC W W3W3 W2W2 W1W1 S1S1 S2S2 S3S3 S Thu nhp S năm đi hc Thu nhp và S năm đi hc Ngun : Borjas,G.(2005), Labor Economics, McGraw-Hill, 3rd Edition

18 II.2 Phân tích chi phí li ích giáo dc Đưng tin lương theo hc vn cho thy tin lương các doanh nghip sn sàng tr tương ng mi trình đ hc vn, th hin mi quan h gia lương và s năm đi hc. Đưng này có ba tính cht quan trng sau : 1. Đưng tin lương theo hc vn dc lên do lương đn bù cho hc vn. 2. Đ dc ca đưng tin lương theo hc vn cho thy mc tăng thu nhp khi ngưi lao đng có thêm mt năm hc vn. 3. Đưng tin lương theo hc vn là đưng cong li cho thy mc gia tăng biên ca tin lương gim dn khi tăng thêm s năm đi hc. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

19 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Như đã nêu trên, đ dc ca đưng tin lương theo hc vn (hay w/ s) cho ta bit mc tăng ca thu nhp khi tăng thêm mt năm đi hc, như vy phn trăm thay đi ca thu nhp khi tăng thêm mt năm đi hc - R (mc li tc biên cho bit phn trăm thu nhp tăng thêm đi vi mi đng đu tư cho vic đi hc) là: R = % w/ s Ngưi lao đng s quyt đnh chn trình đ hc vn ti ưu, nói cách khác, qui tc dng cho ngưi lao đng bit khi nào nên ngh hc, đó là khi R = r. Qui tc dng này ti đa hóa giá tr hin ti ca thu nhp trong sut quãng thi gian làm vic. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

20 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc * Trưng hp đu tư cho đào to trong thi gian làm vic Mô hình đi hc là dng thô sơ nht ca hàm thu nhp cá nhân: là mc thu nhp ca ngưi không đu tư tài sn cá nhân trong nhng năm đi hc. Vì hu ht mi cá nhân đu tip tc phát trin k năng và kh năng kim tin (mc thu nhp tim năng), thu nhp cá nhân không th đưc nhn din trc tip mà thay vào đó là mt ưc lưng thu nhp s đưc xem xét: s thay đi ca thu nhp theo đ tui trong sut thi gian đi làm. Sau khi tham gia th trưng lao đng trong năm j, ngưi lao đng đã phi b ra ngun lc Cj, trc tip bng tin hoc bng chi phí cơ hi ca thi gian b ra, ch yu là đ tăng k năng ngh nghip và thu thp các thông tin liên quan đn công vic. Gi Ej là thu nhp gp hay thu nhp tim năng mà anh ta có th kim đưc trong năm j nu không tip tc đu tư cho bn thân. Thu nhp ròng Yj ca anh ta trong năm j s đưc tính là : Yj = Ej – Cj. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

21 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Theo đó, thu nhp trong năm đu tiên ca kinh nghim làm vic (j = 0) là: Y 0 = Y S – C 0. Ti lúc này, Y S = E S là đim khi đu ca thu nhp tim năng mà anh ta có đưc sau S năm đưc đào to nhà trưng Nu đn đây vic đu tư ngng li thì thu nhp trong nhng năm tip theo s là: Y 1 = Y S + r 0 C 0. Tuy nhiên, nu trong năm tip theo đưc đu tư là C 1 thì thu nhp trong năm đó s là : Y 1 = Y S + r 0 C 0 – C 1. Mt cách tng quát, thu nhp ròng trong năm j là: II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC YjYj = Y O + j-1 rt.Ct - Cj t =0 = Ej- Cj (1)

22 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc S dng biu thc (1), ta có th phân tích s thay đi ca thu nhp trong quãng đi làm vic. Da trên gi thit s bt đu quá trình làm vic là sau khi kt thúc vic đi hc, biu thc (1) cho thy rng, các khon đu tư cho đào to trong quá trình làm vic Cj là mt bin s ch ra ưc lưng tui ca thu nhp cá nhân. Thu nhp tim năng ban đu Y S sau S năm đi hc đưc xem là hng s, mc dù có th là khác nhau đi vi mi cá nhân. S thay đi ca thu nhp theo kinh nghim đưc quan sát tt nht bng cách xem xét s gia tăng thu nhp hàng năm t biu thc (1) Y j = Y j +1 - Y j = r j C i - (C j +1 -C j ) (2) II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

23 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Theo (2), thu nhp tăng theo kinh nghim cho đn khi nào đu tư ròng C j vn còn là s dương, và mc gia tăng mi năm hoc là gim dn [(C j+1 – C j ) 0, (C j +1 - C j )/C j < rj. II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

24 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Thu nhp II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC Yp Ys Yo ˆjˆj jP Ej Cj Yj S năm kinh nghim làm vic

25 II2. Phân tích chi phí li ích giáo dc Đ th Thu nhp – S năm kinh nghim (hình 1.2) cho ta hình dáng ca thu nhp gp Ej và thu nhp ròng Yj trong sut giai đon OP đu tư cho đào to trong quá trình làm vic. Trên đ th, j là s năm kinh nghim làm vic, ti đó có mc thu nhp tim năng (hay thu nhp gp) là Ej và thu nhp ròng Yj vi chi phí đu tư Cj ; ˆj là ưc lưng s năm kinh nghim cho phép th hin giá tr Ys khi ưc lưng các giá tr quan sát thu nhp Yj. Ys và Yp là các mc thu nhp đc bit: Ys là mc thu nhp khi bt đu làm vic sau S năm đi hc, còn Yp là mc thu nhp đnh ti thi đon cui cùng ca đu tư trong quá trình làm vic vi t sut thu hi ni b r II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ LI ÍCH TRONG CHI TIÊU GIÁO DC

26 III1. Xác đnh li ích chi phí xã hi ca giáo dc Li ích: Li ích có th đưc th hin qua mc đ ý thc cao trong vic xây dng và phát trin cng đng (ngưi dân cùng nhau gi gìn v sinh môi trưng, tham gia chp hành lut pháp, ít t nn xã hi), bo v sc khe cng đng (tr em đưc chăm sóc tt, ít bnh tt truyn nhim), hay đơn gin là gn đèn thì sáng. Tt c nhng li ích này chính là ngoi tác tích cc ca giáo dc. Các chi phí t xã hi đi vi giáo dc bao gm các khon chi t chính ph, thu đưc tin thu ca ngưi dân, dành cho các hot đng giáo dc công (hc bng, tr cp, chi phí giáo dc ph cp…) Khi tính tng gp c li ích và chi phí cá nhân và xã hi, ta s có sut sinh li xã hi ca giáo dc. III. PHÂN TÍCH CROSS - COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDC

27 III2. Mt s vn đ khi đo lưng li ích chi phí xã hi ca giáo dc Th nht, không ai bit chc chn thu nhp tương lai là bao nhiêu. Vì vy, ngưi ta thưng phi s dng s liu quá kh trong nhng b s liu chéo đ ưc lưng thu nhp ti tng trình đ hc vn. Vic s dng s liu chéo đ ưc lưng thay th cho s liu theo thi gian s to ra rt nhiu sai s. Th hai, s liu v lương không phi lúc nào cũng đo lưng thu nhp chính xác nht. các nưc nghèo, không phi ai cũng là ngưi làm công ăn lương, có qúa nhiu loi vic làm có thu nhp bt đnh khin cho vic chit khu dòng lương trong mô hình ưc lưng sut sinh li tr nên rt không chính xác. Th ba đ đo lưng li ích ca vic đi hc thc s, chúng ta không th quan sát đưc mt ngưi va có bng thc s va không có bng thc s. Vì vy ta buc phi so sánh hai ngưi rt tương t nhưng ch khác nhau v vic có bng thc s. Có nhiu yu t không quan sát đưc (ví d ngưi có chí đi hc thc s nhiu hơn – làm sao đ đo lưng có chí?) nh hưng rt ln đn yu t thu nhp mà không phi thông qua giáo dc. Điu này khin đo lưng ca chúng ta b thiên lch. III. PHÂN TÍCH CROSS - COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDC

28 III1. Hiu qu đu tư giáo dc Các phương pháp tính hiu qu trong: (1)Đánh giá hiu qu kinh t giáo dc trên cơ s tính giá thành đào to 1 sinh viên tt nghip G: đây có th so sánh gia giá thành thc t vi giá thành đnh mc. Tng chi phí thc t G= Tng s SV tt nghip Đánh giá hiu qu thông qua các h s đào to: S hc sinh lên lp H s lên lp L= x 100 Tng s hc sinh ca lp III. PHÂN TÍCH CROSS - COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDC

29 III1. Hiu qu đu tư giáo dc Các phương pháp tính hiu qu trong: H s hc sinh b hc R: S hc sinh rơi rng R= x 100 Tng s hc sinh ca lp S hc sinh lưu ban H s hc sinh lưu ban D = x 100 Tng s hc sinh ca lp III. PHÂN TÍCH CROSS - COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDC

30 III1. Hiu qu đu tư giáo dc Các phương pháp tính hiu qu ngoài: Phương pháp so sánh thu nhp quc dân do giáo dc to ra vi tng chi phí cho giáo dc. TNqd E= Cp Vi E : Hiu qu kinh t giáo dc TNqd: Phn tăng thu nhp quc dân do giáo dc to ra Cp : Tng chi phí cho giáo dc III. PHÂN TÍCH CROSS - COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDC

31 III1. Hiu qu đu tư giáo dc * Các phương pháp tính hiu qu ngoài: Đánh giá hiu qu da vào h s lao đng k thut Tng s lao đng k thut L= Tng s lao đng xã hi Đánh giá hiu qu kinh t đào to da vào h s tht nghip ca sinh viên tt nghip. Tng s sinh viên tt nghip b tht nghip Tt = Tng s sinh viên tt nghip Đánh giá hiu qu da vào t l sinh viên tt nghip làm vic đúng ngành ngh. III. PHÂN TÍCH CROSS - COUNTRIES TRONG CHI TIÊU GDC