УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ ТЎҒРИСИДАГИ НИЗОМНИ АМАЛИЁТГА ЖОРИЙ ЭТИШ ТЎҒРИСИДА

Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 15 март доги 140-сон карорига сосан Умумий ўрта таълим тўғрисида НИЗОМ қабул қиинди. Мазкур Низом Ўзбекистон Республикасида мумий ўрта таълимни ташкил этиж ва мумий ўрта таълим муассасаларининг фаолиятини амалга ошириж тартибини белгилайди.

Мазкур Низом талаблари барча умумтаълим муассасаларига тадбиқ эти люди. Умумтаълим муассасасининг уставы белгиланган тартибда тасдиқланади ва умумтаълим муассасаси маҳаллий давлат ҳокимияти органоида давлат рўйхатидан ўтказилади. Умумтаълим муассасаларининг намунавий уставы Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги томонидан тасдиқланади.

Давлат таълим стандартларига мувофиқ ҳар бир шахснинг таълим ва тарбия олеши, илмий ва умуммаданий билимларни шакллантириж, ўқувчиларда милий ҳамда умумбашарий қадриятларни уйғунлаштириж асосида юксак маънавий-ахлоқий фазилатларни тарбиялаш, ўз Ватанига ва халқига содиқ фуқарони шакллантириж ва рўёбга чиқариж мумий ўрта таълимнинг мақсади ва вазифаси ҳисобланади.

Мактабларда ўқитиж муддати қуйидагича Бошланғич мактаб 4 йил: (I IV синалар); мумий ўрта таълим мактаби 9 йил: (I IX синалар); айрис фанлар чуқур ўрганиладиган ихтисослаштирилган мактаб 9 йил: (I IX синалар); айрис фанлар чуқур ўрганиладиган ихтисослаштирилган мактаб-интернат (ўқитиж муддати 5 йил: V IX синалар);

Олис (тоғли, чўлли) аҳоли пунктларида яшовчи мактаб ёшидаги болаларнинг таълим олижларини ташкил этиж учун теги шли туман (шаҳар) ҳокимликларининг қарори асосида мактаб филиал лари ташкил эти люди. Унда ўқувчилар сони 100 на фардан 180 на фаргача бўлган умумтаълим муассасалари филиал ларга айлантирилади. Агарда янги ўқув йилида ташкил эти людиган синалар сони муассасанинг харажатлар смета сига тўғри келмаган ҳолларда, ҳудудий халқ таълими бошқарув органлари ва туман (шаҳар) ҳокимликлари молния бўлимларининг розилиги билан қўшимча синалар ташкил эти люди.

Кам комплект ли умумтаълим муассасаларида (филиал лорда) бошланғич сина ўқувчилари қуйидаги ҳолларда бита синага бирлаштирилижи мамкин: ўқувчилар сони 8 на фаргача бўлган I IV синалар; ўқувчилар сони 12 на фаргача бўлган учета бошланғич сина; ўқувчилар сони 24 на фаргача бўлган никита бошланғич сина (I ва III, II ва IV синалар).

Умумтаълим муассасаларида ўқиж 2 сентябрдан келгуси йилнинг 25 майига қадар давом этажи ва тўртта чаракка бўлинади. ўқув йилининг давомийлиги 34 ҳафта (I синаларда 3 ҳафта); ўқув ҳафтасининг давомийлиги 6 кун (педагогик кенгашнинг қарорига кўра I синалар учун 5 кун); дартс машғулотининг давомийлиги 45 дақиқа; дартс машғулотлари оралиғидаги танаффуснинг давомийлиги 5-10 дақиқа кун ўртасидаги танаффуснинг давомийлиги дақиқа.

Ўқув йили давомидаги таътилларнинг муддатлари: кузги таътил 4 ноября дан бошлаб 6 календарь кун; қижки таътил 28 декабря дан бошлаб 14 календарь кун; баҳорги таътил-21 март дан бошлаб 7 календарь кун; ёзги таътил-охирги босқичли назорат синовит ўтказилган кундан (босқичли назорат ўтказилмайдиган I-IV синалар учун ўқув йили тугаган кундан кейинги кундан яъни, 26 майдан) бошлаб 1 сентябргача.

Малакали ўқитувчилар етарли бўлган қуйидаги ҳолларда синадаги ўқувчиларни ики гуруҳга бўлиб ўтижга рухсат эти людими? Ўқувчилар сони 25 на фар ва ундан зиёд бўлганда I-IX синаларида Чет тили фани, айрис фанлар чуқур ўрганиладиган мумий ўрта таълим муассасаларида ихтисослашган фанлар, V-IX синаларда Информатика ва Меҳнат таълими, VIII IX синаларда Жисмоний тарбияда қизлар сони 8-на фардан ошганда, рус синаларда II-IX синаларида Ўзбек тили фани ва ўзбек синаларда II-IX синаларида Рус тили фанлари ики гуруҳга бўлиб ўтилади.

Мактаб ёшидаги болаларни таълимга қамраб олиж туман (шаҳар) ҳокимликларининг қарори билан умумтаълим муассасаларига бириктирилган ҳудудлар (микроҳудуд) доярасида умумтаълим муассасаси педагог ходимлари томонидан болаларни бирма-бир (уйма-уй) рўйхатга олиж орқали амалга оширилади. Умумтаълим муассасаларининг I синаига 6-7 эшли болалар тиббий хулосага мувофиқ қабул қилинади.

31 августина қадар 6,5 ёшга тўлган болалар теги шли йилнинг март ойигача туғилганлардир. Агарда бола март ойининг биринчи ўн кунлигида бола 6,5 ёшга тўлган бўлганда I синада ўқиж истагини билдирган болаларнинг от а-она лари билан умумтаълим муассасасининг педагог ходимлари ва психологи томонидан болони мактабда ўқижга жисмонан ва руҳан тайёрлаш бўйича тушунтириж ижлари олби боради.

Болаларни умумтаълим муассасасининг I синаига қабул қилиж учун уларнинг от а-она лари томонидан қуйидаги ҳужжатлар топширилади: от а-оналардан муассаса директории немига ариза; от а-оналарнинг фуқаролик паспорте; болонинг гувоҳномаси нусхаси; соғлиғи тўғрисида тиббий маълумотнома; 3,5 х 4,5 см ҳажмдаги 4 дона рангли фотосурати; Мазкур Низомнинг яна бир афзаллик томони шунта бўлдики, болалар умумтаълим муассасасининг I синаига тайёргарлик даражасидан қатъий назар, танловсиз қабул қилинади.

Давлат умумтаълим муассасалари фаолиятини молниялаштириж қуйидаги манбалар ҳисобидан амалга оширилади Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети маблағлари, умумтаълим муассасасининг тадбиркорлик фаолиятидан, қонун ҳужжатларида тақиқланмаган шартнома асосида пули хизмат кўрсатиж, блинова иншоотларни, жиҳоз ва анжомларни ижарага бериждан олинган даромадлар, қонун билан тақиқланмаган ҳомийлик хайриялари, маҳаллий ҳамда халқаро ташкилотларнинг грант лари, қонун ҳужжатларида тақиқланмаган бошқа манбалар ҳисобидан.

Ота-оналарнинг истакларига кўра, умумтаълим муассасаларида пулик хизмат асосида 5-6 эшли болаларни мумий ўрта таълимга тайёрлов гуруҳлари ҳам ташкил этилижи мамкин. Умумтаълим муассасаси ходимларини модий ва маънавий рағбатлантириж ҳамда иж ҳақига устамалар қонун ҳужжатларига мувофиқ белгиланади.

Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 15 март доги 140-сон қарори тасдикланди ва айрис қарорлар ўз кучини йўқотган деб хисобланди: 1. Вазирлар Маҳкамасининг «Таълим муассасалари тўғрисидаги норматив ҳужжатларни тасдиқлаш ҳақида» 1995 йил 21 ноября доги 440-сон қарори. 2. Вазирлар Маҳкамасининг «Касб-ҳунар таълими ўқувюртлари тўғрисидаги низомларни тасдиқлаш ҳақида» 1996 йил 11 декабрдаги 439-сон қарори. 3. Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикасида мумий ўрта таълимни ташкил этиж тўғрисида» 1998 йил 13 майдаги 203-сон қарорининг 2-банди, шунингдек қарорга 1-илова.

4. Вазирлар Маҳкамасининг «Умумтаълим мактабларининг ўқув биноларидан замарали фойдаланижга дояр қўшимча чара-тадбирлар тўғрисида» 1999 йил 19 июлдаги 352-сон қарори. 5. Вазирлар Маҳкамасининг «Умумий ўрта ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълимига изучил ўтижни таъминлашга дояр қўшимча чара-тадбирлар тўғрисида» 2003 йил 29 октября доги 473-сон қарори 1-бандининг учении хат боши, 6. Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг айрис қарорларигаўзгартирижлар киритиж тўғрисида» 2011 йил 20 июндаги 183-сон қарори илованинг 1 ва 4-бандлари.