Кеңес өкіметінің орнауы және Алаш Орда Алаш партиясы мен Алаш Орда өкіметінің Азамат соғысы жылдарындағы қызметі. - презентация

1

2 Кеңес өкіметінің орнауы және Алаш Орда Алаш партиясы мен Алаш Орда өкіметінің Азамат соғысы жилдарындағы қызметі

3 Алаш қозғалысының тарихы бойынша жазылған еңбектерді екі кезеңге бөліп қарастырамыз. Бірінші кезеңі: ХХ ғасырдың басынан бастап- 50 жилдарға дейін жарық көрген әдебиеттер; екінші кезең: ХХғасырдың 50 жилдардан қазіргі заман тарихшылардың еңбектері жатады. 1. ХХ ғасырдың басында жарық көрген А.Байтұрсыновтың «Ревлюция және қырғыздар» мақаласы 1917 жилғы қазан, ақпан революцияларын қазақ халқының қалай қарсы алу на өз бағасын беріп, Алаш автономия сын жариялау мен оның үкіметін құрудағы себептерді ашып көрсетіп, Алашорданың Уақытша Сібір үкіметі, құрылтай жиналысы комитеті (комуч) және Колчак билігімен қандай қарым-қатынаста болғандығы туралы өз пайымдауларын баяндайды. 2.С.Сейфуллиннің «Манап Шамиль» денег бүркеншік атпен жазылған «Қазақ интелегенциясы туралы» мақаласы «Қырғыз интелегенциясының арасындағы партиялық» және «Қазақстанның кешегі революционерлері» денег екі бөлімнен тұрады. Мақала жилдары қазақ зиялылар қызметіне арнаған,

4 3. Алаш қозғалысының тарихын ресми тұрғыдан таптық және партиялық тұрғыдан А.К.Бочагов 1971 жилы жарияланған еңбегінде Алашорданың контрреволюциялық мәні жөнінде, директор негізінде совет өкіметіне қарсы етіп жазған жилы Алашорда тарихына арналған құжаттар жинағын құрастырған Қазақ Өлкелік Комитетінің Насихат бөлімінің меңгерушісі Н.Мартыненко, кітап редакция сын Қазақ АССР Халық комиссарлар Кеңесінің төрағасы Ораз Исаев фасады. Кітапқа енген құжаттарға берілген түсініктемелерден коммунистік идеология мен таптық принцип тұрғысынан Алаш қозғалысына теріс баға берілген жилы С.Брайнин мен Ш.Шафиро «Алашорда тарихы бойынша очерк тер» акты кітабы жарық көрді. Кітап «Алаш қозғалысының бастау көздері», «1916 жилғы көтерілістегі алаш интелегенциясының ролі», «Алашорда- ұлтшыл контрреволюцияның үкіметі» Алаш қозғалысының тарихын дәріптеушілікке қарсы денег бөлімдерден тұрады.

5 6.М.Шоқайдың «1917 жилғы естеліктерден үзінділер» акты еңбегі 1917 жилы бүкіл Рессейдегі, бірінші кезекте Түркістан өлкесімен Қазақстандағы саяси хал-ахуаллоды жан-жақты, әрі терең түсінуге мүмкіндік береді7.[13, б.] 7.Американдық зерттеуші Марта Олкоттың 1987 жилы Стэнфорт университеті баспасынан ағылшын тілінде жарық көрген «Қазақтар» акты монографиясы үш бөлімнен көне дәуірден ХХ ғасырдан бастап, 80 жилдарға дейінгі Қазақстан тарихының басты мәселелерін қарастырған. Үшінші бөлімі жилдарға арналған тарауында 1917 жилғы екі революция мен азамат соғысы жилдарындағы Қазақстанға арналған.Алаш партиясы мен Алашорда қозғалысының тарихының әртүрлі кезеңдеріне, 1917 жилы болған жалпы қазақ сьездеріне шолу фасады. Тәуелсіздік алған жилдары тарихшы ғалымдарымыз архивте сақталған құжаттармен жұмыс істеуге қол жеткізді. Зерттеушілер бұл мәселені белсенді зерттеп, мерзімді баспасөз беттерінде ғылыми нәтижелерін жекелеген мақалалар топтамалары етіп жариялады. 8.К.Нүрпейісовтың «Алаш һәм Алашорда» еңбегі бойынша «Алаш» қозғалысының бастаулары, Алаш партиясының құрылуы, Алашорда мен Кеңес үкіметінің өзара қатынастары денег бөлімдерге бөліп қарастырған.

6 . 8.К.Нүрпейісовтың «Алаш һәм Алашорда» еңбегі бойынша «Алаш» қозғалысының бастаулары, Алаш партиясының құрылуы, Алашорда мен Кеңес үкіметінің өзара қатынастары денег бөлімдерге бөліп қарастырған. 9.М.Қойгелдиевтің «Алаш қозғалысы» акты монографиясында « ж.ж. қазақ зиялыларының қоғамдық саяси қызметі», «Алаш партиясы мен Алашорда үкіметінің құрылуы» бойынша тарауларға бөлініп қарастырылған. 10. М.Қойгелдиевтің «Ұлттық саяси элита. Қызметі мен тағдыры» 11.С.Өзбекұлының «Арыстары алаштың: тарихи очерк тер» еңбектері қазақ зиялылардың өмірі мен қызметіне арналған көлемді шығармалар қатарына жатқызамыз

7 Кеңес өкіметінің орнауы және Алаш Орда

8 1917 жилы қазан төңкерісінен кейін қарулы көтерілістің жеңіске жеткені туралы хабар тамады Мерке Пішпек ЛЕПСІ Пржевальск Қапал ВЕРНЫЙ

9 Бейбіт жолмен оранды Сырдарияның басқа облыстарында Түркістанда Қазалыда Черняевте

10 Аса күрделі және ұзаққа созылған күрес нәтижесінде Солтүстік Шығыс Қазақстанда Ақмолада Семей Облыстарында

11

12 Партия жобасы Мемлекет Қалпы Жергілікті Бостадық Негізгі құқық Дін ісі Билік және Сот Ел қорғау САЛЫҚ Жұмысшылар Ғылым білім үйрету Жер мәселесі

13 Екінші жалпы қазақ-қырғыз съезі 30-ға жуық адамға арнаулы шақырулар жіберілді Комиссия мүшелері Ә.Бөкейханов А.Байтұрсынов С.Досжанов М.Дулатов Елдес Омаров Екінші жалпы қазақ съезінде 80-ге жуық делегаттар бас қосты «Ұран»,,«Сарыарқа»,«Бірлік туры»,«Тіршілік» газеттерінен бір-бір өкілден шақырылды

14

15

16 Ә.Бөкейханов 40 дауыс Б.Құлманов 19 дауыс А.Тұрлыбаев 20 дауыс

17

18 Алаш партиясы мен Алаш Орда өкіметінің Азамат соғысы жилдарындағы қызметі

19 Азамат Соғысының алғашқы ошағы 1917 жилы Орынборда пайда баллоды

20 1917 жил қараша Оралда 1917 жилы 14- қарашада Верный қаласында 1917 жилдың соңында Қазақ және Қоқан автономияларының жотекшілері советтерге қарсы позиция да баллоды және соған байланысты әрекеттер фасады

21 1918 жил Азамат соғысы кең отек жажды Шетелдік империалистік мемлекеттер Себеп баллоды Орал,Семей,Ақмола,Торғай облыстарының көп бөлігін ақ гвардияшылар басып аллоды Сібірде Большевизм құлады Уақытша сібір үкіметі құрылды УФА мәжілісінде директория ұйымдасты

22 АЛАШОРДА ОралСІБІР Жетісу Тығыз байланыста р орнакты казачестволар Омбыдағы,Самарадағы үкіметтерге,УФА директория сына үміт арты Колчак диктатура сына өтініштер жіберді.Көмек сұрады Нәтиже бермеді

23 1918 жилы маусым айында Алашорда заңдық күші бар бірнеше қаулы қабылдады Совет өкіметі шығарған барлық декреттердің күшін жою Алашорданың жанында үш адамант тұратын әскери кеңес құру Облыстар мен уездерде Алашорда кеңестерін құру

24 Алашорда жотекшілерінің жағдайы қиындай түсті Жақып Ақбаев, Имам Әлімбеков тұтқынға алынды Петропавл қаласында шығып тұрған қазақ жастарының үні- «Жас Азамат» жабылды Семейде шығып тұрған «Свободная речь» газеті Ә.Бөкейхановты КОЛЧАК үкіметі аллодында жаманакты етуге әрекеттер фасады

25