«Ақпаратты сығу. Ақпаратты қорғау. Вирусқа қарсы программалар» Сабақтың тақырыбы:

1.Ақпартты сығу туралы басты мағұлыматтар беру және ақпаратты сығаттын бағдарламалармен таныстыру. 2.Оқушыларды архиваторлар түрімен таныстыру; файлдарды мұрағаттау және мұрағатқа орналастыруды үйрету. 3.Ақпаратты қорғау туралы түсінік беру және оларды қалай қорағау керектігін түсіндіру 4.Вирустарға деген түсініктерін қалыптастыру және оларды емдейтін бағдарламалармен таныстыру Сабақтың мақсаты:

Код деген не? Кодтау деген не? ASCCI коды неше бөліктен тұрады? «Astana» деген сөзді екілік кодта жазыңдар. Декодтау деген не? Өткенді қайталау

Қатты дискіде немесе ауыстырлатын тасымалдаушыда бос орын аз болғанда немесе файлды электронды поштамен жөнелту кезінде орынды үнемдеу қажеттілігі туындайды. Мұндай жағдайда ақпаратты бүлдірмей сығуға мүмкіндік беретін арнайы программалар қолданылады. Ақпаратты сығу – файлда жадтың сақтау көлемі кішірейтетін ақпаратты түрлендіру процесі. Файлда ақпаратты сығу процесі деректерді мұрағаттау терминімен аталады. Мұрағатталған файл – арнайы әдіспен ұйымдастырылған файл, оның ішінде бір немесе бірнеше файл немесе сығылған қапшық болуы мүмкін. Жа ң а саба қ

Мұрағаттан алу – бұл файлдарды мұрағатқа орналастырғанға дейін қандай түрде болса, архивтен тура сондай түрде қалпына келтіру процесі. Файлдарды қаттау мен шешуді жүзеге асыратын программалар мұрағаттаушылар (ахиваторлар) деп аталады. Көлемі бойынша үлкен мұрағатталған файл бірнеше дискілерде (томдарда) орналасуы мүмкін. Мұндай мұрағаттар көптомды деп аталады. Том- бұл көптомды мұрағаттың құраушы бөлігі. Мұрағатты бірнеше бөліктерден құрастыра отырып, оның бөліктерін бірнеше дискетке жазуға болады.

Архиваторлар – дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін программалар тобы. Архив жасауға мүмкіндік беретін программалардың жалпы қызметті – файлда қайталанып тұратын фрагменттердің орнына ақпаратты жазып, кейіннен оларды өз реттіліктерін сақтай отырып алғашқы қолынға келтіретін мүмкіндікті пайдалану. Архиваторлар файл көлемін %-ға дейін кішірейтуге мүмкіндік береді. Архивтеу программалары тегін немесе делдалдық әдіспен таратылады. Олардың ішінде кең таралған архиваторлар тобына ART, RAR, PKZIP, PKUNZIP тәрізді программалар жатады. Архивтік файл – қысылған күйде бір файлға еңгіділген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір немесе бірнеше файлдың жиынтығы. Оның мазмұны және әр файлдың сақтаулы циклдің бақылау коды болады.

А қ партты қ ор ғ ау басып, Сохранить как командасын орында. Шыққан терезеден төменгі сол жақтағы Сервис бөлімінен Общие параметры командасын орында. Төмендегі екі жағдайдың біреуін таңдауыңызға болады: егер құжат иесі құжатты ашуға шектеу қойғысы келсе, онда Пароль для открытия таңдау қажет. егер құжат иесі құжатты өзгерткеннен кейін, өзгерісті сақтауға шектеу қойғысы келсе, онда Пароль для изменения бөлімін таңдау қажет. Пароль орнату Құжатты қарау үшін немесе оның ішіндегі ақпараттарды өзгерту рецензенттік рұқсатқа шектеу қоюға болады. Яғни, барлық құжатты парольмен қорғауға болады. «Office» батырмасын Кезкелген құжатқа не архивтелген (сығылған) құжатқа құпия сөз (пароль) егізсек, онда ол қорғалған құжат болып саналады.

Компьютерлік вирус арнайы жазыл ғ ан ша ғ ын к ө лемді (кішігірім) программа. Ол ө здігінен бас қ а программалар со ң ына немесе алдына қ осымша жазылады да, оларды "б ү лдіруге" кіріседі, сондай-а қ компьютерде та ғ ы бас қ а келе ң сіз ә рекеттерді істеуі м ү мкін. Ішінен осындай вирус табыл ғ ан программа "ауру ж ұққ ан" немесе "б ү лінген" болады. Алдымен соны аны қ тау керек. Ө зіні ң жабыс қ анын жасыру ма қ сатында вирусты ң бас қ а программаларды б ү лдіруі ж ә не олар ғ а зиян ету ә рекеттері к ө бінесе сырт к ө зге біліне бермейді. Вирус ө зіне қ ажетті б ү лдіру ә рекеттерін орында ғ ан со ң, ж ұ мысты бас қ аруды негізгі программа ғ а береді, ал ол программа ал ғ ашында ә деттегідей ж ұ мыс істей береді де "вирус ж ұққ анды ғ ы" бастап қ ы кезде бай қ алмай қ алады.Осы ғ ан қ арсы ә рекет жолдарын на қ тылау керек. Вирусты ң к ө птеген т ү рлері ЭЕМ жадыда ВОВ - ты қ айта ж ү ктегенше т ұ ра қ ты са қ талып, о қ тын-о қ тын ө зіні ң зиянды ә серін тигізіп отырады.Осыдан бас қ а программаларды ң ж ұ мыс істеу қ ызметі нашарлап, баяулайтынын аны қ тау.

Вирус ж ұққ ан файлдарды ң ә рекеттері: кейбір программалар жұмыс істемей қалады; экранға әдеттегіден тыс бөтен мәліметтер, сөздер, символдар, т. б. шығады; компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы баяулайды; көптеген файлдардың бүлінгені байқалады.

Компьютерлік вирустардың ену мүмкіндіктері Интернет желісі арқылы Ақпарат тасымалдаушы құралдар арқылы

ВИРУСТЫҢ ТИПІ РЕЗИДЕНТТІК ЕМЕС

ЖІКТЕЛУІ Көлемі бойынша «А» 648 байт «В» 1701 байт «С» 1808 байт «Е» 1800 байт «N» n байт Логикасы бойынша «Ұстауыштар», «Логикалық бомбалар, «Құрттар», «Троян аттары», «Жолбарыстар» Әрекетіне байланысты ДЭЕМ – дерде, есептеу желісінде, ақпараттық желілерде Мақсатына байланысты «Бейсуат», «Шантажшы», «Мағынасыз», «Насихатшы»

Мақсаттарына қарай вирустар мынандай 4 бөлікке бөлінеді: ВИРУС Бейсуат Онша қ атты зиянын тигізбейтін вирус Шантажшы Анонимді т ү рде хабарлайтын вирус Мағынасыз Ма ғ ынасы т ү сініксіз вирус Насихатшы « Ө зін к ө рсету» ма қ сатында жасал ғ ан вирус

Вируска қарсы антивирустардың жіктелуі Антивирустық программалар Детектор - программалар Фильтр - программалар Доктор ревизорлар Доктор - программалар Ревизор - программалар Вакцина - программалар

Қазіргі қолданыстағы антивирустық программалар

ESET NOD32 программасы

Вирусты тексеру терезесі Тексеру аяқталған соң ОК батырмасын басамыз

Қорытынды 1.Компьтерді әркімнің жиі пайдалануын шектеу. 2. Сырттан келген мәліметтерді мұқият тексеруден өткізу. 3. Вирустан «емдеу аспаптарын» дайындап қою.

Ұсыныс 1. Жаңа ақпараттық технологияны одан әрі дамыту. 2. Тек технологияны шығарып қоймай оны пайдалану барысында вирустардан қорғау жолдарын білу керек. 3. Тағыда айтар кететін жайт мектептерге толықтай ақпараттық технологиялар қамтамасыз етілу керек. 4. Антивирустық программалардың қазақша нұсқасы шығарылса.